Felietony 2021

Tryumf obrony

Wybitni szachiści przejawiają wiele talentów. Jednak na drodze do nawyższych osiągnięć, wymagana jest umiejętność niezawodnej obrony. Taką cechę przejawiał od młodych lat Anatolij Karpow, słynny mistrz świata z lat 1975 - 1985. Niezwykła zdolność do prowadzenia skutecznej obrony działa demoralizująco na przeciwników, tracących wolę walki.
Dobry przykład talentu stanowi partia Karpowa z lat młodzieńczych, grana w Moskwie z Andriejem Łukinem. Czarne osiągnęły wyrównanie w debiucie i przeciwnik rozpoczął działania na skrzydle królewskim, starając się zagrozić królowi. Dążenie do ataku wywołało zdecydowaną reakcję czarnych i po nieudanym wypadzie 21.Hh5 białe stanęły wobec groźby przegranej. Karpow przeprowadził uderzenie 25...Gxg2, które okazało się niezbyt skuteczne i wyrównało szanse. Po 28...Wb8 gra się wyrównała, ale nieudany manewr 34.He2 ponownie dał czarnym szansę na zwycięstwo.
Z upływem czasu pojawił się niedoczas, słabe 40. posunięcie zepchnęło białe do strefy porażki. Kolejne dziesięć posunięć zmieniało wielokrotnie układ sił, jednak gra toczyła się pod dyktando czarnych. Karpow mógł przełamać obronę ruchem 49...We3, jednak dopiero słabe 51.Wa2 pozbawiło białe szans na remis.
Pojedynek był popisem skutecznej obrony w wykonaniu Karpowa. Grający białymi dążył do przechwycenia inicjatywy, jednak nie zdołał poważnie zagrozić czarnemu królowi. Partia ukazuje skuteczność obrony, jako metody dążenia do zwycięstwa.

Obrona Nimzowitscha

Łukin, Andrei M -- Karpov, Anatoly
Moscow RUS 1967 0-1 E31a

1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 Gb4 4.Gg5 Obrona Nimzowitscha Wariant Leningradzki.
4...h6 5.Gh4 c5 6.d5 d6 7.f3 Zazwyczaj grane jest 7.e3.
7...O-O 8.e4 We8 9.Gd3 Gxc3+ 10.bxc3 Sbd7 11.dxe6 fxe6 12.f4 Hc7 13.Sf3 b5 14.Gxf6 Sxf6 15.e5 dxe5 16.fxe5 Sd7 17.O-O Gb7 18.Gc2 bxc4 19.He2 Gd5 20.Wae1 Ha5 21.Sg5?!  Białe z przyjemnością podsuwają skoczka do bicia. Wariant 21.Hf2 Hxc3 22.We3 Hb4 23.Sg5 Wf8 24.Sf7 c3 25.Wg3 Hd4 26.Hxd4 cxd4 27.Sxh6+ Kh8 28.Sf7+ Kg8 pozwalał zakończyć walkę wiecznym szachem.
21...Hxc3 Nie można przyjąć ofiary skoczka 21...hxg5, ze względu na forsownego mata: 22.Hh5 Sf8 23.Hf7+ Kh8 24.We3 g4 25.Wf4 Hd8 26.Wxg4 g6 (26...Sh7 27.Hxg7 mat) 26...He7 27.Wh3+ Sh7 28.Wxh7 mat.
22.Gh7+ Kh8 23.Gb1 We7

24.Hh5?? Kontynuacja "ataku" prowadzi do przegranej pozycji. Należało grać 24.Sf7+ Kg8 25.Hh5 Sf8 26.We2 Hd4+ 27.Kh1 c3 28.Sd6 g6 29.Hh3 z równymi szansami, gdyż inicjatywa białych równoważy stratę dwóch pionów.
24...Hd4+ 25.Kh1

25...Gxg2+? Takie poświęcenia podobają się komentatorom i czytelnikom. Jednak w tym przypadku nie jest to silne posunięcie. Uderzenie taktyczne, które mogło być zastąpione dużo bardziej skutecznym 25...Sxe5 26.Ge4 Wb8 27.h3 c3 z wygraną.
26.Kxg2 Hd2+ 27.Kh1 Hxg5 28.Hf3

28...Wb8? W ten sposób czarne wypuszczają przewagę. Dla pomyślnej realizacji przewagi należało skoncentrować siły na skrzydle królewskim 28...Wg8 29.He4 g6 30.Gc2 Wgg7.
29.He4 g6 30.Wg1 Hf5 31.He3 Wxb1 32.Wxb1 Kg7 33.Wbe1 Wf7

34.He2? Białe gwałtownie pogarszają swoją pozycję, lepsze 34.Wgf1 Hxf1+ (żadna strona nie osiąga przewagi po 34...Hd3 35.Wxf7+ Kxf7 36.Hxh6 c3 37.Kg2 c2 38.Wf1+ Kg8 39.h4 He4+) 35.Wxf1 Wxf1+ 36.Kg2 Wd1 37.Hh3 Wd2+ 38.Kg1 h5 biały hetman musi pilnować wolnego piona "c", czarny król jest bezpieczny.
34...Hd3 35.Wg3 Hd5+?! Więcej szans dawało 35...Hxe2 36.Wxe2 Sb6 37.Wa3 g5 38.Wc2 Kg6 39.Kg1 h5 40.Wa5 Wc7.
36.Hg2 Hxg2+ 37.Kxg2 Wf5 38.Wa3 Sxe5 39.Wxa7+ Kf6

40.Wf1?! Kontrolne posunięcie białych okazuje się błędem. W przypadku wyboru 40.We4 Wg5+ 41.Kf1 Wh5 42.Wc7 Sd3 43.h4 c3 44.Wc4 szanse były wyrównane.
40...Sd3 41.Wa4 Sb2 42.Wa5 Sd3 43.Wa4

43...Ke5? Czarne tracą przewagę, po 43...c3 44.Wc4 Ke5 45.a4 Sf4+ 46.Kh1 Sd5 47.Wa1 Kd6 szanse na zwycięstwo czarnych były bardzo wysokie.
44.Wxc4 Kd5 45.Wc2 Wg5+

46.Kf3?! Król znajdował bezpieczną przystań w narożniku: 46.Kh1 c4 47.a4 Kd4 48.Wf6 We5 49.Wxg6 h5 50.Wa2 i białe nie musiały przegrać.
46...Kd4 47.h4 We5 48.Wd1 c4

49.a4?? Większe szanse na obronę dawało 49.We2 Wf5+ 50.Kg3 e5 51.a4.
49...Wf5+?? Wypuszcza zwycięstwo. Łatwą wygraną przynosiło 49...We3+ 50.Kg2 We1 51.Wdd2 c3.
50.Kg3 Wa5

51.Wa2?? Białe najwyraźniej nie były już w stanie liczyć poprawnie wariantów, 51.We2 e5 52.Kf3 Wxa4 53.We4+ Kc3 54.Wg1 Wa6 55.Weg4 Wf6+ 56.Ke3 dawało remis.
51...c3 52.Wf1 Sc5 53.Wf4+ Kd3 54.Wa3 Wxa4 55.Wf3+ Kd2 56.Wf2+ Kd1 57.Wf1+ Kc2 58.Wc1+ Kb2 Białe poddały partię. Po 58...Kb2 59.Waxc3 Se4+ 60.Kh3 Sxc3 61.Wg1 Se2 62.Wg2 We4 skutecznej obrony już nie ma.
Najszybciej wygrywało 58...Kd2 59.Waxc3 Se4+ 60.Kf3 Sxc3 61.Wg1 e5 62.Wxg6 e4+ 63.Kg2 e3 64.Wd6+ Kc2 65.We6 e2.
0-1

Adam Umiastowski