Felietony 2023

Ksawery (Savielly) Tartakower (28)

ur. 22.02.1887 zm. 4.02.1956

Publikacje na temat Ksawerego Tartakowera w Szachowej Vistuli.

W dniach 20.05. - 9.06.1925 w Marienbadzie (obecnie Mariańskie Łaźnie) odbywał się duży turniej międzynarodowy. Wśród uczestników znajdziemy wiele słynnych nazwisk. Zwyciężyli Aron Nimzowitsch, jeden z twórców hipermodernizmu, oraz Akiwa Rubinstein, obaj z wynikiem 11 pkt. z 15 partii. Następni na fniniszu byli Frank Marshall z USA oraz Carlos Torre z Meksyku, obaj zdobyli po 10 pkt. Piąte, szóste miejsce podzielili Savielly Tartakower i Richard Reti, zdobywając po 9,5 pkt. Warszawski szachista Dawid Przepiórka zgromadził 6 pkt., plasując się na 11. pozycji.

Turniej Międzynarodowy

Marienbad CZE, 1925

M.	Nazwisko, Imię	Lat	Fed	Pkt.	N	R	M	T	T	R	S	G	Y	O	P	T	S	J	M	H
1:	Nimzowitsch, Aron	38	URS	11.0	X	1	0	=	=	1	=	1	=	1	=	1	1	1	1	=
2:	Rubinstein, Akiwa	42	POL	11.0	0	X	=	=	1	=	1	=	1	0	1	1	1	1	1	1
3:	Marshall, Frank	47	USA	10.0	1	=	X	=	=	=	=	=	1	1	=	=	=	1	=	1
4:	Torre, Carlos	20	MEX	10.0	=	=	=	X	=	1	0	1	1	1	1	=	=	=	=	1
5:	Tartakower, Savielly	37	FRA	9.5	=	0	=	=	X	1	0	1	1	=	=	=	1	=	1	1
6:	Reti, Richard	35	CSR	9.5	0	=	=	0	0	X	1	0	=	1	1	1	1	1	1	1
7:	Spielmann, Rudolf	41	AUT	8.5	=	0	=	1	1	0	X	0	=	=	0	=	1	1	1	1
8:	Gruenfeld, Ernst	31	AUT	8.0	0	=	=	0	0	1	1	X	1	=	=	=	=	=	=	1
9:	Yates, Frederic D	40	ENG	7.0	=	0	0	0	0	=	=	0	X	1	1	=	=	=	1	1
10:	Opocensky, Karel	32	CSR	6.5	0	1	0	0	=	0	=	=	0	X	0	=	1	=	1	1
11:	Przepiorka, Dawid	44	POL	6.0	=	0	=	0	=	0	1	=	0	1	X	1	0	1	0	0
12:	Thomas, George Alan	43	ENG	6.0	0	0	=	=	=	0	=	=	=	=	0	X	=	1	1	0
13:	Saemisch, Friedrich	28	GER	5.5	0	0	=	=	0	0	0	=	=	0	1	=	X	0	1	1
14:	Janowski, Dawid	56	POL	5.5	0	0	0	=	=	0	0	=	=	=	0	0	1	X	1	1
15:	Michell, Reginald	51	ENG	3.5	0	0	=	=	0	0	0	=	0	0	1	0	0	0	X	1
16:	Haida, August Konrad	37	CZE	2.5	=	0	0	0	0	0	0	0	0	0	1	1	0	0	0	X

120 partii: +47 -29 =44

Przedstawiamy wygrane partie Tartakowera.

Partie komentowane

Savielly Tartakower - Ernst Gruenfeld Partia Angielska (1)
Savielly Tartakower - Frederic Yates Partia Angielska (3)
Savielly Tartakower - Friedrich Saemisch Partia Angielska (5)
Reginald Michell - Savielly Tartakower Obrona Sycylijska (6)
Savielly Tartakower - Richard Reti Partia Angielska (8)
Savielly Tartakower - August Haida Partia Angielska (10)

Partia Angielska

Tartakower, Savielly -- Gruenfeld, Ernst
Turniej Międzynarodowy (r. 1) Marienbad CZE 1925 1-0 A29

1.c4 Sf6 2.Sc3 e5 3.g3 Sc6 4.Gg2 Gc5 5.Sf3 Partia Angielska Wariant 4 Skoczków.
5...a6 Z czasem dostrzeżono korzyści płynące z wykonania roszady 5...d6 6.O-O O-O z dobrą grą.
6.O-O d6 7.e3 O-O 8.d4 Ga7 9.h3 h6 10.b3 Gf5 11.Ga3 We8 12.dxe5 dxe5 13.Hxd8 Waxd8 14.Wfd1 e4 15.Se1

15...Se5? Czarne nie wzięły pod uwagę wtrąconego posunięcia gońcem. Lepsze 15...h5 16.Sc2 Wa8 17.Sd5 Sxd5 18.Wxd5 Se5=.
16.Wxd8 Wxd8 17.Ge7! Czarne tracą materiał.
17...Wd2 18.Gxf6 gxf6 19.g4 Gg6 20.Gxe4 c6 21.Gxg6 fxg6 22. Se4 Wb2 23.Sxf6+ Kf7 24.Se4 Ke7 25.Kf1 Białe korzystając z faktu, że wymiana wież nie jest korzystna dla czarnych, powinny wyprzeć czarną wieżę z drugiej linii, np. 25.Sc3 g5 26.Wc1 Wd2 27.Wc2 Wd8 28.Kg2.
25...h5 26.gxh5 gxh5

27.Sg3?! Wciąż skuteczne było 27.Sc3 b5 28.cxb5 axb5 29.Wb1 Wd2, gdyż wolny pion na kolumnie "a" sprawiał czarnym kłopoty 30.a4 bxa4 31.bxa4 Sd7 32.a5.
27...Sf7?! Włączenie do gry gońca pomagało w obronie: 27...Gb6 28.Sxh5 Ga5 29.f4 Sg6 30.Sd3 Wd2 31.Sf2 Sh4 i białe są zmuszone do konkretnej gry wymagającej wiele wysiłku.
28.Sxh5 Sg5 29.Sf4 Se4 30.Sed3 Wc2 31.Kg2 Kf6 32.Sh5+ Kf7 33.Sg3 Sf6 34. Kf3 Wd2 35.Se5+ Ke6 36.Sg4 Sd7 37.h4 Gb8 38.Se4 Wc2 39.h5 Czarne poddały partię, przykładowy wariant 39.h5 a5 40.h6 Sf8 41.Wh1 a4 42.h7 Sxh7 43.Sc5+ Kd6 44.Sxb7+ Kc7 45.Wxh7+ ukazuje skalę problemów strony broniącej, wobec przewagi materialnej przeciwnika.
1-0

Partia Angielska

Tartakower, Savielly -- Yates, Frederic D
Turniej Międzynarodowy (r. 3) Marienbad CZE 1925 1-0 A16

1.c4 Sf6 2.Sc3 g6 3.g3 Gg7 4.Gg2 Partia Angielska.
4...O-O 5.d3 d6 6.Gd2 Często spotykanym planem jest 6.Wb1 a5 7.e4, albo 7.a3.
Można także spotkać 6.Sf3 e5 7.O-O Sc6 8.Wb1.
6...Sc6 7.Hc1 Sd4 8.Sf3 c5 9.O-O Gd7 10.Sxd4 cxd4 11.Sd1 Gc6 12.b4

12...Hd7 12...Wc8 13.Gxc6 Wxc6 14.b5 Wc8.
13.Gh6 Wypad gońca w tej pozycji niczego nie obiecuje. Solidnie wygląda 13.Gxc6 Hxc6 14.Hb2 b6 15.Wb1 Sd7 16.Hb3 Wfc8 17.a4, albo 13.Hb2 Gxg2 14.Kxg2 d5 15.c5 Wfe8 16.f3 e5 17.Sf2 h6 18.Wac1.
13...Gxg2 14.Kxg2

14...Hf5 Czarne powinny szukać kontrgry na skrzydle hetmańskim 14...b5 15.Sb2 Wfb8 16.Gxg7 Kxg7 17.a3 a5.
15.Gxg7 Kxg7 16.Hb2 e5 17.f3 Wfc8 18.Sf2 b5 19.Se4 Sxe4 20.fxe4 He6 21.cxb5 Wc3 22.Wac1 Działania na skrzydle hetmańskim pomagały w utrzymaniu równych szans, np. 22.a4 Wac8 23.Ha2 Hxa2 24.Wxa2 i końcówka wieżowa ma tendencje remisowe 24...Wb3 25.g4 h6 26.h4.s
22...Wac8 23.a4 Wxc1 24.Wxc1 Wxc1 25.Hxc1

Powstała końcówka hetmańska z równymi szansami.
25...Ha2 26.Hd1 Ha3 27.Kf2 Hxb4 28.Hc2 h5 29.Ha2 Kg8 30.Hd5 Kg7 31.Ha2 Kg8 32.Hc4

32...Ha5? Czarne w niefortunny sposób unikają wymiany hetmanów. W przypadku wyboru 32...Hb1 33.a5 Kg7 34.h3 czarne uzyskiwały inicjatywę umożliwiającą utrzymanie równowagi 34...Hh1! Jeśli białe forsowały wolnego piona 35.b6, to po 35...Hh2+ 36.Ke1 Hg1+ 37.Kd2 Hb1 38.bxa7 Hb2+ 39.Ke1 Ha1+ 40.Kf2 Hxa5 nie były w stanie obronić wolnego piona.
33.Hc6 Hd2 34.Hc7

34...g5?? Konieczne było 34...He3+ 35.Kf1 Hd2 36.a5 d5 37.Hc6 (wymiana 37.exd5 e4! 38.dxe4 d3 39.exd3 Hxd3+ otwierała pozycję króla i czarne mogły dawać "wiecznego" szacha.) 37...dxe4 38.Hxe4 Hxa5 39.Hxe5 Hd8 40.Hc5 Hd7=.
35.a5 h4 36.b6 axb6 37.axb6 hxg3+ 38.hxg3 He3+ 39.Kf1 Hxg3 40.b7 Hh4 41.b8=H+ Kg7 42.Hcc8 Wobec wielkie przewagi materialnej przeciwnika czarne poddały partię.
1-0

Partia Angielska

Tartakower, Savielly -- Saemisch, Friedrich
Turniej Międzynarodowy (r. 5) Marienbad CZE 1925 1-0 A28

1.c4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Sc3 Sf6 Partia Angielska Wariant 4 Skoczków.
4.d4 exd4 5.Sxd4 Gb4 6.Sxc6 bxc6 7.e3 Gxc3+ 8.bxc3 c5 9.Gd3 Gb7 10.O-O O-O 11.f3 d6 12.e4 h6 13.We1 We8 14.Hc2 He7 15.Gd2 Sd7 16.f4 Sb6 17.a4 a5

18.Wab1 Białe uznały, że dla obrony piona a4 niezbędna będzie ofiara jakości. Lepszą koncepcją wydaje się 18.e5 Sd7 19.Wab1 Gc6 20.Gh7+ Kh8 21.Ge4 Gxe4 22.Hxe4 ze swobodną grą.
18...Gc6

19.Wb5? Lepiej było się zdecydować na 19.Wa1 Hd7 20.We3 Gxa4 21.Ha2, gdyz wciąż jeszcze można było przygotować poderwanie e4-e5.
19...Hd7?! Czarne mogły zabrać jakość 19...Gxb5 20.cxb5 c4 21.Gf1 c6 22.Gc1 Hb7 gdyz w wariancie 23.Ga3 cxb5 24.axb5 d5 25. e5 Sd7 26.Wb1 f6 utrzymywały przewagę inicjatywy.
20.We3? Przezorność nakazywałagrać ostrożnie, np. 20.h3 f6 21.Gc1 We7 22.Wb1 He8 23.We3 i po 23...Gxa4 24.He2 białe wciąż mogą utrzymać pozycję.
20...Gxb5 21.cxb5 c4 22.Ge2 d5 23.exd5 Hxd5 24.Kf2 Wad8 25.Wxe8+ Wxe8 26.Ge3 Wxe3?! Zbędne poświęcenie jakości. Po 26...Sxa4 27.b6 (albo 27.Hxa4 He4 28.Gf3 Hxe3+ 29.Kg3 We4 z wygraną) 27...Sxb6 28.Gc1 Hc5+ 29.Kg3 He7 30.Gf3 He1+ 31.Kh3 a4 czarne mogły liczyć na zwycięstwo.
27.Kxe3 Hxg2 28.Gd1 Hg1+ 29.Ke4

29...Sd5?? W niedoczasowym pośpiechu czarne irracjonalnie podstawiają skoczka wiedzione złudną nadzieją ataku matowego. Prawidłowe było 29...He1+ 30.Ge2 Hh1+ 31.Ke3 Hxh2 32.He4 Hh3+ 33.Kf2 Kf8 34.He5 Hd7 z przewagą dwóch pionów.
30.Kxd5 Czarne poddały partię, po 30.Kxd5 Hb6 31.He2 Hd6+ 32.Kxc4 Hxf4+ 33.Kb3 szachy hetmanem się kończyły i białe mogły przystąpić do realizacji przewagi figury.
1-0

Obrona Sycylijska

Michell, Reginald -- Tartakower, Savielly
Turniej Międzynarodowy (r. 6) Marienbad CZE 1925 0-1 B43o

1.e4 c5 2.Sf3 e6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 a6 Obrona Sycylijska Wariant Paulsena.
5.Gd3 Sf6 6.O-O Hc7 7.Sc3 Ge7 8.Sde2 Wycofanie skoczka wygląda nieco dziwnie, białe mogły dalej mobilizować siły grając np. 8.He2 d6 9.f4 Sbd7 10.a4.
8...Sc6 9.Gf4 d6 10.Sg3 O-O 11.Ge3 Se5 12.h3 b5 13.Kh1 Gb7 14.He2 Wac8 15.f4 Sc4 16.Gc1 Kh8 17.b3 Se3 Czarne w nieco ekstrawagancki sposób komplikują grę, wyczuwając niezdecydowanie przeciwnika.
18.Gxe3 Hxc3 19.Hf2 d5 20.Gd4 Hc7

21.Gxf6?! Zbędna wymiana gońca pogarsza pozycję białych. Lepsze 21.e5 Se4 22.He3 f5 23.exf6 Gxf6 24.Se2. W przypadku poderwania centrum 21.exd5 Sxd5 22.Sh5 Sf6 23.Sxf6 Gxf6 24.Gxf6 gxf6 25.Hh4 f5 białe mogły na życzenie forsować remis wiecznym szachoem 26.Hf6+ Kg8 27.Hg5+ Kh8.
21...Gxf6 22.e5 Gh4 23.Hf3 g6 24.Hg4 He7 25.Se2 f5 26.exf6 Gxf6 Czarne dysponując parą gońców mogą być zadowolone z otwarcia pozycji.
27.Wae1 Wce8 28.Sg1 Gc8 29.He2 Gc3 30.Wd1 Hb4 31.He3 Gd4 32.Hg3 Gg7 Manewry figur nie zmieniają oceny pozycji - na szachownicy panuje równowaga.
33.Se2 e5 Lepsze 33...We7 34.c3 Hd6 35.Hh4 Kg8 36.c4 Hb4 37.cxb5 axb5.
34.fxe5 Gxe5 35.Wxf8+ Hxf8 36.Hh4 Hf6 37.Hxf6+ Gxf6 Wymiana hetmanów nie zmienia stosunku sił.
38.a4 Gd7 39.axb5 axb5 40.Kg1 Kg7 41.Kf1 Gc6 42.Sg1 g5 43.Sf3 h5 44.Ge2 We4 45.Gd3 Wf4 46.Ke2 g4 47.hxg4 hxg4 48.Sh2

48...g3 Przesunięcie czarnego piona blokuje piona g2 ułatwiając jego atakowanie. Oczywiście jest to związane z pewnym ryzykiem, gdyż pion g3 także może stać się celem ataku.
49.Sf3 d4 50.Wf1 b4 51.Sd2 Wh4 52.Sf3 Wh8 53.Kd2 Wh2

54.Sxh2?? Białe bez trudu osiągały remis grając 54.Se1 Gg5+ 55.Ke2 Ge3 56.Gc4 Gf2

Diagram analityczny

poświęcenie jakości stanowiło bezpieczną drogę do remisu 57.Wxf2 gxf2 58.Kxf2 Kf6 59.Sf3 Gxf3 60.Kxf3 i czarne nie są w stanie zagrozić białym pionom.
54...gxh2 55.Wh1 Ge5 56.Gf1 Ge4 57.Kd1 Kf6 58.Kd2 Kg5 59.Ke1 Kg4 Białe poddały partię, po 59...Kg4 60.Ge2+ Kg3 ponosiły dotkliwe straty materialne.
0-1

Partia Angielska

Tartakower, Savielly -- Reti, Richard
Turniej Międzynarodowy (r. 8) Marienbad CZE 1925 1-0 A34

1.c4 b6 2.Sc3 Gb7 Partia Angielska.
3.Sf3 c5 4.g3 Gxf3 5.exf3 Sc6 6.f4 e6 7.Gg2 Ge7 8.O-O Sf6 9.Se2 Wc8 10.d4 cxd4 11.Sxd4 Sxd4 12.Hxd4 Hc7 13.b3 O-O 14.Gb2 Wfd8 15.Wad1 Se8 16.Hd3 Gf6 17.Ga3 g6 18.Wfe1 d6 19.We2 b5 Do przyjęcia było także 19...h5 20.Wed2 b5 21.cxb5 d5.
20.cxb5 d5 Drugie rozwiązanie 20... Ha5 21.Gb2 Gxb2 22.Wxb2 d5 23.a4 Sd6 takze zasługiwało na uwagę.

21.Gb2 Więcej obiecywało 21.Gb4 Sd6 22.a4 h5 23.Wed2.
21...Gxb2 22.Wxb2 Sd6 23.a4 Hc3 24.Hxc3 Wxc3 25.Gf1 Kf8 26.Gd3 Ke7 27.Kf1 Sb7 28.b4 Sd6 29.Ke2 Wdc8 30.Wa1 f6 31.Kd2 e5 32.fxe5 fxe5 33.Wc2 Wxc2+ 34.Gxc2

34...Sf5?? W równej pozycji czarne popełniają nienaprawialny błąd pozwalając na wymianę figur. Po 34...Ke6 35.Gb3 Se4+ 36.Ke1 Sc3 37.b6 axb6 38.a5 bxa5 39.bxa5 Se4 40.a6 Sc5 41.a7 Wa8 42.Gc2 Kd7 szanse pozostawały równe.
35.Gxf5 gxf5 36.Wc1 Wxc1 37.Kxc1 e4 38.Kc2 Kd6 39.Kc3 Ke5 40.a5 d4+ 41.Kc4 d3 42.Kc3 Kd6 43.f3 Kd5 44.b6 axb6 45.a6 Kc6 46.b5+ Czarne poddały partię, po 46.b5+ Kc7 47.fxe4 fxe4 48.g4 białe promują piona g na hetmana.
1-0

Partia Angielska

Tartakower, Savielly -- Haida, August Konrad
Turniej Międzynarodowy (r. 10) Marienbad CZE 1925 1-0 A30f

1.c4 b6 2.Sf3 Partia Angielska.
2...Sf6 3.g3 Gb7 4.Gg2 c5 Drugi sposób rozwoju 4...e6 5.O-O Ge7 6.Sc3 O-O 7.We1 d5 8.cxd5 exd5 9.d4.
5.O-O g6 6.d3 Oczywiście białe moga także grać 6.Sc3 Gg7 7.d4 cxd4 8.Hxd4 d6 9.Wd1 Sbd7 10.Ge3 Wc8 11.Wac1.
6...Gg7 7.Sc3 Odmienne podejście ilustruje wariant 7.e4 O-O 8.Sc3 Sc6.
7...O-O 8.Gd2 d6 9.Hc1 Sc6 10.Gh6 Białe inicjują akcję zaczepną, licząc na zaniepokojenie przeciwnika.
10...Hd7 11.Wb1 Wae8 12.a3 e5 13.Gxg7 Kxg7 14.b4 Kolejna zaczepka, tym razem na skrzydle hetmańskim.
15...Sd4 15.e4 Białe pragną uniknąć wymian, aby pozostawić sobie możliwość komplikowania gry.
15...Sg8 16.bxc5 Sxf3+ 17.Gxf3 dxc5 18.Sd5 W efekcie skoczek zakrywa osłabionego piona d3.
18...Se7 19.Gg2 Sc6 20.f4 Sd4 21.Wb2 f6 22.fxe5 fxe5 Otwarcie linii zwiastuje wymiany figur.
23.Wxf8 Wxf8 24.Hg5 Hd6 25.a4 Gxd5 Biały skoczek odziaływał negatywnie na poczucie bezpieczeństwa czarnych, więc postanowiły go wymienić.
26.exd5 Hf6 27.Hxf6+ Wxf6 28.h4 h6 29.Ge4 Wf7 30.Kg2 Wf6 31.Kh3 h5 32.Kg2 Kh6 33.Wa2

33...a5? Równowaga była mozliwa do utrzymana po 33...Kg7 34.a5 Wf7 35.axb6 axb6 36.Wa6 Wf6 37.Wa7+ Wf7 38.Wa2 Wf6 39.Wb2 Kf7=.
34.Wb2 Kg7 35.Kh3 Kh6

36.g4? Niestety, to posunięcie oddaje przewagę. Lepsze 36.Wg2 Sb3 37.g4 hxg4+ 38.Kxg4 Sd4 39.Kh3 z następnym 40.Wg5.
36...g5 37.hxg5+ Kxg5 38.gxh5 Kxh5 39.Wg2 Kh6 40.Wg8 Kh5 41.Kg2 Kh4 42.Wd8 Sc2 43.Wh8+ Kg4 44.Wg8+ Kh4 45.Kg1 Se3 46.Gg2 Sg4 47.Wd8

47...Kg3? Czarne, wyraźnie nieświadome zagrożeń ze strony wolnego piona, brną królem na skrzydło królewskie w poszukiwaniu gróźb. Należało grać 47...e4 48.Gxe4 Se3 49.Gg2 Kg3 50.Wg8+ Kf4 51.We8 Sf5 z utrzymaniem równej pozycji.
48.d6 Wg6 49.Ge4 Wg7

50.Kf1?! Lepsze 50.d7 Sf6 51.Gc6.
50...Kf4 51.Ke2 Kg5? W ten sposób czarne tracą szansę na ratunek. Cień szansy na remis dawało poświęcenie skoczka 51...Sf6 52.Wf8 Kg5 53.Gc6 Wh7 54.Ke1 Wh3 55.d7 Sxd7 56.Gxd7 Wxd3.
52.d7 Sf6 53.Gc6 Kg6 54.Ke3 Kg5 55.Wc8 Czarne poddały partię. Przykładowy wariant 55.Wc8 Sxd7 56.Wc7 Kf6 57.Gxd7 Wg1 58.Wb7 We1+ 59.Kf2 Wd1 60.Ke2 Wg1 61.Wxb6+ pokazuje daremność dalszej obrony.
1-0

Adam Umiastowski

Partie: (games)