Felietony 2023
NIEDOKOŃCZONA SYMFONIA ROMUALDA KUŚNIERZA
Zmarły w 2017 roku mistrz Romuald Kuśnierz (rocznik 1937) należał do najbardziej znanych, najbardziej charakterystycznych szachistów Dolnego Śląska. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych grał z powodzeniem w barwach klubów wrocławskich w I Lidze (drużynowe mistrzostwa Polski). Bardzo dobrze grał partie błyskawiczne. Miał też epizod jako silny gracz korespondencyjny, był uczestnikiem turnieju finałowego o Mistrzostwo Polski.
W Świeradowie-Zdroju we własnym domu prowadził pensjonat „Szach-Mat”, w którym odbywały się też (choć nie tylko) kolonie, zgrupowania, obozy i turnieje szachowe.
Mini Muzeum Szachów Świeradów Zdrój
Integralną częścią pensjonatu było małe Muzeum Szachów, w którym gospodarz gromadził ciekawsze dyplomy, książki, plakaty, komplety szachów i inne szachowe artefakty.
Romuald Kusnierz w Mini Muzeum Szachów
Jego wieloletnia praca na rzecz rozwoju szachów została zauważona - otrzymał tytuł "Zasłużony Obywatel miasta Świeradów-Zdrój".
Romuald Kusnierz w Mini Muzeum Szachów
Gdy kilka lat temu gościłem w nieczynnym już Muzeum Szachów, córka pana Kuśnierza wręczyła mi sfatygowany zeszyt z zapisami partii, sporządzonymi ręką jej Ojca. Kilka przynajmniej z tych partii zasługuje na zapamiętanie.
Romuald Kuśnierz z rodziną
Kuśnierz,Romuald - Szpotański,Janusz [C47]
Warszawa, 12.01.1957 mecz I ligi Polonia W-wa - Hetman Wrocław
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Sc3 Sf6 4.d4 exd4 5.Sxd4 Gb4 6.Sxc6 bxc6
7.Gd3 d5 8.exd5 cxd5 9.0–0 h6? Nieudany eksperyment; należało
grać teoretyczne 9...0–0 lub 9...c6. 10.We1+ Kf8 [10...Ge6 11.Gb5+ Kf8]
11.a3 Ga5 12.b4 Gb6 13.Sa4 Gg4 14.Hd2 Hd6 15.Gb2 Gd7 16.Ge5
16...Hc6 17.b5 Hb7 18.Hb4+ Kg8 19.Gxf6 gxf6 20.Sxb6 Hxb6 21.We3 Hd6 22.Hh4 We8 23.Wae1 Kf8 24.Wxe8+ Gxe8 25.a4 Gd7 26.We3 d4 27.Wf3 Kg7 28.h3 He5 29.Wg3+ i tu zapis urywa się z komentarzem - czarne poddały się (1–0).
Szpotański, finalista mistrzostw Polski w 1956 roku i przyszły głośny dysydent, genialny satyryk i "śmiertelny wróg władzy ludowej", grał w tej partii bardzo blado.
Przez wiele lat szachiści nieistniejącej już Niemieckiej Republiki Demokratycznej, która zgodnie z doktryną była pierwszym w historii ziem niemieckich "państwem robotników i chłopów" (co nie zagwarantowało, jak się okazało, przetrwania), podobnie do wszystkich innych swych współobywateli nie mogli swobodnie podróżować za granicę. Kontakty sportowców NRD ze światem kapitalistycznym były ściśle reglamentowane, wyjeżdżali tylko najlepsi albo dobrze sprawdzeni przez organa bezpieczeństwa. Dozwolone były, choć też dawkowane skąpo, występy sportowców w innych państwach socjalistycznych. Stąd przez wiele dziesięcioleci szachiści Wrocławia utrzymywali ożywione kontakty z klubami z Drezna, Berlina i innych miast wschodnio-niemieckich. W jednym z turniejów z udziałem gości z NRD wystąpił Romuald Kuśnierz.
(...) W drugiej rundzie mało nie doszło do sensacji. Kuśnierz grając białymi uzyskał miażdżący atak na skrzydło królewskie Pietzscha, ale partię po stracie tempa przegrał. O ostrości tej gry może świadczyć fakt, że przeciwnicy w grze środkowej przy wszystkich figurach mieli tylko po 3 piony.
(...) Najlepszy wynik uzyskał nasz miły gość p. Pietzsch, który nie przegrał żadnej partii i uzyskał 9 punktów z 11 możliwych (82 %). Zawodnik ten był członkiem reprezentacji NRD na Olimpiadzie w Monachium.
| M. | Nazwisko | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Pkt. |
| 1. | Pietzsch | X | 1 | 1 | r | r | 1 | 1 | r | 1 | r | 1 | 1 | 9 |
| 2. | Terlecki | 0 | X | r | 1 | 0 | r | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 8 |
| 3. | Prochownik | 0 | r | X | 1 | r | r | r | 1 | 1 | 1 | r | 1 | 7,5 |
| 4 | Błaszczak | r | 0 | 0 | X | 1 | 1 | r | 1 | 1 | 1 | 1 | r | 7,5 |
| 5. | Chrzanowski | r | 1 | r | 0 | X | r | 0 | 1 | r | 1 | r | 1 | 6,5 |
| 6. | Zinn | 0 | 0 | r | 0 | r | X | r | r | 1 | r | 1 | 1 | 5,5 |
| 7. | Ćwiąkała | 0 | r | r | r | 1 | r | X | 0 | r | r | 1 | 0 | 5 |
| 8. | Manasterski | r | 0 | 0 | 0 | 0 | r | 1 | X | 0 | 0 | 1 | 1 | 4 |
| 9. | Kuśnierz | 0 | 0 | 0 | 0 | r | 0 | r | 1 | X | 1 | 0 | 1 | 4 |
| 10. | Grynszpan | r | 0 | 0 | 0 | 0 | r | r | 1 | 0 | X | 1 | 0 | 3,5 |
| 11. | Rudak | 0 | 0 | r | 0 | r | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | X | 1 | 3 |
| 12. | Arłamowski J. | 0 | 0 | 0 | r | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 | X | 2,5 |
(cytat z artykułu E. Bielkiewicza, "Szachy" 1959 nr 2, s. 42-43).
Oto zapis partii, która mogła być "partią życia" Romualda Kuśnierza, szczytowym osiągnięciem sportowym, ale okazała się niestety "niedokończoną symfonią". Do pełnego szczęścia zabrakło niewiele.
Kuśnierz,Romuald - Pietzsch,Wolfgang [C00]
Wrocław, 03.01.1959 (r.2)
1.e4 e6 2.He2 Wariant Czigorina miał ostatniego
skutecznego wykonawcę w osobie Aleksandra Morozewicza, dziś już
szachowego weterana. 2...c5 3.g3 Sc6 4.Sf3 Sf6 5.Sc3 Ge7 6.d3 d5 7.Gg2 d4 8.Sd1 0–0 9.0–0 b5 10.Sg5 e5 11.f4 Hb6 12.Sf2 c4 13.f5 Ga6 14.g4 Wac8 15.Sf3 Sd7 16.g5 Sb4 17.Sg4 cxd3 18.cxd3 Wc2 19.Hd1 Wc5 20.Gh3 Kh8 21.Se1 Gc8 22.a3 Sa6 23.b4 Wc6 24.Gg2 Hd8 25.h4 Sc7 26.Sf3 Gd6 27.h5 Sa8 28.g6 fxg6 29.hxg6 Sab6
30...hxg6 31.fxg6? Lepsze 31.Sg5 oraz 31.Wh1+.
31...Ge7 32.Wh1+ Kg8
34...bxc4 35.Hc2 Hc7 36.Gf1 Sb6?? 37.Sgh2?? [37.Ke1+-]
37...Wxg6–+ 38.Ke1 Hc6 39.Sxe5 Gh4+ 40.Kd1 d3 41.Gxd3 Hd6 42.Sxg6 cxd3 43.Hg2 Wf2 44.Sxh4 Wxg2 45.Sxg2 Ge6 46.Sf1 1–0 (zapis ruchów z oryginalnego blankietu R. Kuśnierza, który otrzymałem od Jego córki).
Rewanż na zawodniku (innym) z NRD Romuald Kuśnierz wziął niedługo potem.
Thal,Olaf - Kuśnierz,Romuald [C44]
mecz Wrocław - Berlin (r. 3), 05.05.1959
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.c3 Debiut Ponziani nie miał i
nadal nie ma najlepszej reputacji, zasłużenie zresztą. 3...d5 4.Ha4 f6 5.Gb5 Sge7 6.0–0 Nieco lepsze 6.exd5 Hxd5 7.d4.
6...Ge6 [6...a6!]
7.We1 dxe4 [7...a6]
8.Hxe4 Hd5 9.Ha4 0–0–0 10.c4 [10.d4 exd4 11.c4]
10...Hd7 11.Sa3? [11.d4 exd4]
11...Gg4 12.We3 Kb8 13.b4 Sf5 14.Gxc6 Hxc6 15.b5 Hc5 16.Wb3 e4 17.Se1 Gd6 18.Sec2 He5 19.g3 Sd4 20.Sxd4 Hxd4 21.Sc2 Hb6 22.Se3 Ge6 23.Ga3 Gxa3 24.Wxa3 Wxd2 25.Wc1 Wd4 26.Wac3 Whd8 27.Hc2 Hc5
28.a4 f5 29.Hb3 g5 30.a5 f4 31.Sf1 Gh3 32.Hc2 Gxf1 33.Wxf1 f3 34.Hb2 Hf5 35.Kh1 Hh3 36.Wg1
Partia z uwagami R. Kuśnierza ukazała się w miesięczniku "Szachy" 1959, nr 10, s. 301-302, przy czym redakcja pisma z niewiadomych powodów błędnie orzekła, iż mecz grany był w Warszawie.
Przeciwnik Kuśnierza w tej partii, mistrz Olaf Thal (1935 - 2001) nie należał do najsilniejszych szachistów NRD-owskich, nie miał szczęścia zagrać na olimpiadzie szachowej, ale nie był też słabeuszem - kilkakrotnie w latach siedemdziesiątych grał w finałach szachowych mistrzostw swego kraju.
Reprezentant Polski na olimpiadzie szachowej w Monachium w roku 1958 Janusz Szukszta (rocznik 1932 !!) w swoich nieopublikowanych (w całości; mały urywek był prezentowany w "Macie") wspomnieniach opisywał ciekawy przypadek, jaki zdarzył się podczas rozgrywanej systemem dojazdowym I ligi szachowej:
Kuśnierz,Romuald - Szukszta,Janusz [B41]
Wrocław 1959, I liga
mecz Pogoń Wrocław - Polonia Warszawa I szachownica
1.e4 c5 2.Sf3 e6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 a6 Stary wariant
Ludwiga Paulsena. 5.c4 Sf6 6.Gd3 Sc6 7.Sxc6 dxc6 8.0–0 e5 9.Gg5 [9.f4? Gc5+ 10.Kh1 Sg4]
9...Ge7 10.Hc2 0–0 11.Sc3 Sd7 12.Gxe7 Hxe7 13.Se2 Sc5 14.Sg3 Ge6 15.Ge2 a5 16.b3 g6 17.Hc3 Hg5 18.Hc1 He7 19.He3 Wad8 20.Wad1 Gc8 21.Wxd8 Wxd8 22.Wd1 Wxd1+ 23.Gxd1 Hd6 24.Ge2 Se6 25.a4 Sd4 26.Hd3 Hb4
27.Gd1 He1+ 28.Sf1 Ge6 29.f3 b5! 30.axb5 cxb5 31.Hd2! 31.cxb5?? Gxb3 32.Gxb3 Se2+
31...Hxd2 32.Sxd2 bxc4 33.bxc4 Kf8
34.Kf2 Ke7 35.Ke3 Kd6 36.Kd3 Kc5 37.Kc3 Gd7 38.g3? g5 39.Sf1 Gh3 40.Se3 Ge6 41.h4? Po 41.Sd5 Gxd5? 42.cxd5 f6 43.g4 Kb5 44.Kb2 czarne nie są w stanie skutecznie wedrzeć się do fortecy przeciwnika, gdyż wolny pion d5 mógłby stać się groźny.
41...gxh4 42.gxh4 Gh3? 42...h6 43.h5 f6 44.Sg4 Gxg4 45.fxg4 Se6 –+
43.Sd5 Gg2 44.Sf6 Gxf3 45.Gxf3 Sxf3 46.Sxh7 Sxh4 47.Sg5 f6 48.Sh7 f5 49.exf5 Sxf5 50.Sg5 Sg3 51.Kb3 e4 52.Se6+ 52.Ka4? e3 53.Kxa5 e2 54.Sf3 Kxc4 –+
52...Kb6 53.Sf4 Sf5 54.Kc3 Kc5 55.Se6+ Kd6 56.Sf4 Kc5 57.Se6+ Kb6 58.Sg5? Należało powtarzać posunięcia: 58.Sf4 i trudno wskazać plan gry na wygraną dla czarnych.
58...e3–+ 59.Sf3 e2 60.Se1 Sg3 61.Sd3 Se4+ 62.Kd4 a4! 63.c5+ Sxc5 64.Se1 a3
Oddajmy teraz na chwilę głos komentującemu w "Szachach" (nr 2/1960, s. 43- 44) partię mistrzowi Januszowi Szukszcie, którego przy tej okazji serdecznie pozdrawiamy!
W tej pozycji sędzia zarządził odłożenie partii. Ostatni możliwy pociąg z Wrocławia odchodził za półtorej godziny. Zademonstrowana przeze mnie droga do wygranej przekonała jeszcze bardziej wszystkich, że ...partię trzeba odłożyć. Zaproponowałem remis, który został przyjęty (1/2). Co by jednak było, gdyby przeciwnik nie przyjął mojej propozycji!?
Mecz zakończył się wynikiem 5:3 dla drużyny stołecznej, w całych rozgrywkach Janusz Szukszta zgromadził 5 punktów z 8 partii, zaś wynik R. Kuśnierza jest nieznany (patrz portal "Szachy w Polsce" Przemysława Jahra).
Podczas rozgrywek I Ligi cztery lata później R. Kuśnierz wciąż reprezentował "Pogoń" Wrocław, ale tym razem grał jako rezerwowy i uzyskał bardzo dobry wynik 6,5 p. z 8 partii. Jego naporu nie wytrzymał przyszły wieloletni działacz i etatowy pracownik Polskiego Związku Szachowego, który w owym czasie był graczem I kategorii i reprezentował klub "Drukarz" Warszawa.
Czajka,Zbigniew - Kuśnierz,Romuald [E11]
Wisła I liga (r. 11), 27.04.1963
1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sf3 Gb4+ 4.Gd2 Gxd2+ 5.Sbxd2 d5 6.e3 0–0
7.Gd3 Sbd7 8.Wc1 c6 9.0–0 Hc7 10.e4 dxe4 11.Sxe4 Sxe4 12.Gxe4 Sf6
13.Gb1 b6 14.Wc3 Lepsze 14.c5 oraz 14.Hd3 c5 15.Sg5. 14...c5 15.dxc5 Hxc5 16.Hc2 Gb7 17.We1 Wfd8 18.a3 Wac8 19.b4 Hc7 20.He2 Hf4 21.Se5 Se4 22.Gxe4 22.We3 Hxe5 23.Gxe4 Gxe4 24.Wxe4 Hc3
22...Gxe4 23.We3? Po 23.Sxf7! Kxf7 (23...Wd2 24.He3) 24.g3 białe wyrównują materiał.
23...Hxe5 24.Wxe4 Hc3 25.He3 Hxe3 26.fxe3 Wd3 27.Wc1 Wxa3 28.c5 bxc5 29.bxc5 Wa6 30.Kf2 Kf8 31.Wec4 Wac6 32.Ke2 Ke7 33.Kd3 e5? 34.Ke4 Ke6 35.W4c2 f5+ 36.Kf3 h6 37.Wa2 a6 38.Wca1 [38.g4!]
38...Wxc5 39.Wxa6+ W5c6 40.g4 [40.h4]
40...g6 41.W1a5 Kf6 42.h4 W8c7 43.g5+ [43.gxf5 gxf5 44.Wa8=]
43...hxg5
44...Kxg5 45.Wxc6 e4+ (wygrywające wtrącenie)
46.Kg3 Wxc6 47.Wa3 Wc2 0–1 Na zakończenie jeszcze jedna partia, tym razem z turnieju niższej rangi.
Kuśnierz,Romuald - Kochan,J [B23]
Łańcut 1971 turniej "Złota Wieża"
1.e4 c5 2.Sc3 Sc6 3.f4 a6 4.Sf3 g6 5.d3 Gg7 6.g3 e6 7.Gg2 Sge7
8.0–0 0–0 9.Gd2 b5 10.He2 Gb7 11.Sd1 d5 12.e5
13.Hf2 d4?! Lepsze 13...Sfd4 14.Sxd4 cxd4, albo nawet 13...f6.
14.g4 Sfe7 15.Sg5 Sd5 16.Se4 He7 [16...c4]
17.g5 c4 18.Hh4 Pozycja białych jest strategicznie wygrana - wygrywa atak na króla.
18...h5 19.Sf6+ Kh8 20.Sf2 Gxf6 21.gxf6 Hc7 22.Hg5 Kh7 23.Sg4 1–0
Tomasz Lissowski
Vistula Chess Monthly
