Felietony 2022

ŚMIERĆ MATUZALEMA

7 maja w wieku 100 lat zmarł Jurij Lwowicz Awerbach, najstarszy arcymistrz szachowy na świecie, uczestnik historycznego turnieju pretendentów Neuhausen - Zurych 1953, wybitny działacz, sędzia klasy międzynarodowej, redaktor oraz autor wielu fundamentalnych opracowań książkowych.

Urodził się w Kałudze 8 lutego 1922 r. w rodzinie inteligenckiej. Jego talent został zauważony w roku 1938, gdy zdobył mistrzostwo ZSRR wśród uczniów. W 1939 został przyjęty na studia na moskiewskim uniwersytecie im. Baumana, co uchroniło go przed służbą wojskową i prawdopodobnie uratowało życie, zważywszy że 99% chłopców z jego rocznika (w ZSRR) poległo podczas II wojny światowej. Przez dwa wojenne lata pracował w zakładzie naprawiającym czołgi, a w 1943 r. wrócił do Moskwy i wznowił studia. Po uzyskaniu dyplomu inżyniera przygotowywał się do pisania doktoratu, ale w 1949 r. porzucił karierę naukową i obrał drogę zawodowego szachisty.

Po zajęciu 5. miejsca w turnieju międzystrefowym w Saltsjöbaden w 1952 r. Awerbach awansował do turnieju pretendentów, otrzymując jednocześnie tytuł arcymistrza (wraz z Tajmanowem i Petrosjanem). Turniej w Zurychu nie przyniósł mu laurów - 10. miejsce wśród 15 uczestników z dorobkiem 13,5 p. W następnym roku Awerbach wygrał czempionat ZSRR, a w 1956 r. podzielił miejsca 1-3 z Tajmanowem i Spasskim, zdobywając po dogrywce srebrny medal. Grał w turnieju międzystrefowym w Portoroż (Jugosławia, 1958), gdzie triumfował Tal, a do ponownego awansu do turnieju pretendentów zabrakło mu zaledwie jednej "połówki". Wobec silnej konkurencji w szachowej elicie ZSRR Awerbach nigdy nie miał okazji wystąpić na olimpiadzie szachowej, natomiast był dwukrotnym mistrzem Europy w reprezentacji ZSRR (1957, 1965). Uczestniczył w wielu turniejach międzynarodowych, wygrywając lub dzieląc pierwszą nagrodę w siedmiu z nich. W rozmaitych latach pełnił funkcję sparringpartnera lub trenera wybitnych szachistów: Botwinnika, Smysłowa, Spasskiego, Tala i Petrosjana. W grze cechowała go zdolność dalekiego obliczania wariantów, głębokie przygotowanie debiutowe, mistrzostwo w pozycyjnym manewrowaniu i subtelna gra w końcówkach.

Jurij Awerbach 1960 rok.

Będąc jeszcze aktywnym arcymistrzem, pełnił ważne funkcje organizacyjne, do czego przyczyniła się dobra znajomość języka angielskiego i niewątpliwe talenty dyplomatyczne. W latach 1972-1977 był szefem Federacji Szachowej ZSRR, przez wiele lat należał do kierownictwa FIDE. W latach 1962 - 1996 był redaktorem naczelnym miesięcznika "Szachmaty w SSSR" (ostatnie lata - "Szachmaty w Rossiji"). Kierował zespołem, który opracował znakomitą encyklopedię "Szachmaty, Encyklopediczeskij słowar" (Moskwa 1990). Był redaktorem i autorem wielu rozdziałów w wielotomowym wydaniu "Końcówek szachowych" (ukazały się dwa wydania oraz kilka tłumaczeń na języki obce). Dziesiątki tysięcy dzieci poznawały tajniki szachów dzięki książkom "Podróż do krainy szachów" (1972) i "Szachowe abecadło" (1967), których Awerbach był współautorem. Kierował "Szkołą szachową", nadawaną za pośrednictwem telewizji przez wiele lat. Posiadał tytuł sędziego klasy międzynarodowej i sędziował kilka imprez najwyżej rangi: mecz Karpow - Kasparow (1984/05), Kasparow - Short (1995) i Ponomariow - Iwanczuk (2002).

W ostatnich dziesięcioleciach Jurij Awerbach odznaczył się jako historyk szachów. Jego książka "W poszukiwaniu prawdy" (1967, II wydanie 1992) zawiera rozdział poświęcony poematowi "Szachy" Jana Kochanowskiego. Do ważnych pozycji literatury wspomnieniowej należą książki "Szachy na scenie i za kulisami" (2003), "O czym milczą figury" (2007) i "Życie szachisty w Systemie. Wspomnienia arcymistrza" (2012).

Zmarły arcymistrz w przeszłości wielokrotnie gościł w Polsce. W 1950 r. zdobył 8. nagrodę w Memoriale Przepiórki w Szczawnie-Zdroju. W latach 1975 i 1976 walczył o najwyższe miejsca w Memoriale Rubinsteina w Polanicy, wykazując naszym mistrzom, jak wielki dystans ich dzieli od gry na prawdziwie arcymistrzowskim poziomie. Dwa razy (2002 i 2007) brał udział Konferencjach Historyków Szachowych w Kórniku k/Poznania. Zadziwiał wtedy, podobnie jak jego wieloletni przyjaciel Izaak Linder - wybitny autor i historyk, doskonałą formą fizyczną, humorem, fantastyczną erudycją i żywą pamięcią. "Człowiek Renesansu" - to określenie pasuje do sylwetki Jurija Lwowicza Awerbacha jak mało do kogo. Pora na pokazanie kilka urywków z twórczości zmarłego arcymistrza.

Jurij Awerbach i Borys Spasski

Prawdopodobnie najbardziej sławną jego partią jest pojedynek z pogromcą Aleksandra Alechina.

Euwe Max - Awerbach Jurij [E58]
turniej pretendentów Zurych (r. 11), 16.09.1953

1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 Gb4 4.e3 0–0 5.Gd3 d5 6.Sf3 c5 7.0–0 Sc6 8.a3 Gxc3 9.bxc3 b6 10.cxd5 exd5 11.Sd2 Ge6 12.Gb2 c4 13.Gc2 b5 14.f3 a5 15.We1 Hb6 16.Sf1 b4 17.Hd2 b3 18.Gb1 a4 19.e4 Se7 20.Sg3 Kh8 21.We2 Sfg8 22.Sh5 f5 23.Hg5 Wf7 24.exf5 Gxf5 25.Gxf5 Sxf5 26.Wae1 Hd8 27.Hxd8 Wxd8 28.We8 Wxe8 29.Wxe8 We7 30.Wxe7 Sgxe7 31.Kf2 Kg8 32.g4 Sd6 33.Ke3 Sb5 34.f4 Sc8 35.f5

35...Scd6 36.Sf4 Nie ratuje 36.Kd2 Se4+ 37.Ke1 Sbxc3 –+.
36...Sxa3! 37.Gxa3 Sb5 38.Gc1 Sxc3 39.Se2 Sb1 0–1

Jakkolwiek arcymistrz najlepiej czuł się w walce manewrowej, to jednak potrafił zakończyć grę nokautującym atakiem, jeśli nadarzyła się okazja.

Awerbach Jurij - Aronin Lew [E74]
drużynowe mistrzostwa ZSRR Ryga (r. 4), 1954

1.c4 Sf6 2.Sc3 g6 3.e4 d6 4.d4 Gg7 5.Ge2 0–0 6.Gg5 Pozycja wyjściowa Wariantu Awerbacha w obronie królewsko-indyjskiej. Wybitnymi specjalistami tego systemu byli arcymistrzowie Wolfgang Uhlmann (Niemcy) i Lew Poługajewski (ZSRR), a z polskich graczy Włodzimierz Schmidt.
6...c5 7.d5 h6 8.Gf4 Sbd7? Najlepsza kontynuacja 8...e6! 9.dxe6 Gxe6 10.Gxd6 We8 nie była wówczas jeszcze znana.
9.Sf3 Sg4 10.Hd2 Kh7 11.Gg3 Albo 11.0–0 Sde5 12.Sxe5 Sxe5 13.Ge3 f5?! 14.exf5 Gxf5 15.Wae1 z lekką przewagą białych; Stahlberg - Matanovič, Beverwijk 1956.
11...Sge5 12.Sxe5 Gxe5 13.f4 Gd4 14.Sb5 Gf6 15.0–0 g5? Samobójcze posuniecie, które obnaża czarnego króla. Ślady kontrgry dawało 15...a6 16.Sc3 b5.
16.e5! dxe5 17.fxg5 Gxg5 18.Gd3+ Początek wygrywającego ataku po białych polach.
18...Kg7 19.He2 Wh8 20.d6 e6 21.Sc7 Wb8

22.Wxf7+ ! i czarne poddały się wobec nieuchronnego mata ( 1–0).

Mogło nastąpić 22...Kxf7 23.Hh5+ Kg8 24.Hg6+ Kf8 25.Sxe6 mat lub 22...Kg8 23.Hh5 i teraz tylko 23...Hf6 przedłuża beznadziejny opór: 24.Wf1 Ge3+ 25.Kh1 Gf4 26.Wxf6 Sxf6 27.Hg6+ Kf8 28.Hxf6+ itd.

Wiele końcówek w wykonaniu J. Awerbacha trafiło do podręczników gry końcowej z uwagi na walory szkoleniowe.

Antoszyn Władimir - Awerbach Jurij [B22]
23. mistrzostwa ZSRR Leningrad (r. 13), 1956

1.e4 c5 2.c3 Sf6 3.e5 Sd5 4.d4 cxd4 5.cxd4 d6 6.Sf3 Sc6 7.Gc4 e6 8.0–0 Ge7 9.Sbd2 dxe5 10.dxe5 Sb6 11.Gb3 Sd4 12.Sxd4 Hxd4 13.He2 Gd7 14.Wd1 Gc6 15.Sc4 He4 16.Hxe4 Gxe4 17.Sxb6 axb6 18.Ge3 Gc5 19.Gxc5 bxc5 20.Wac1 Wa5 21.Wd6 Ke7 22.f3 Gc6 23.Kf2 c4 24.Gxc4 Wxe5 25.Wd2 g5 26.We2 Wxe2+ 27.Gxe2 Wd8 28.Wd1 Wa8 29.a3 Wa4 30.Wc1 Kd6 31.Wc4 Wxc4 32.Gxc4

32...Kc5 33.Gd3 f5 34.Ke3 f4+ 35.Kd2 h5 36.Kc3 g4 Utrzymuje przewagę 36...Kd6 i jeśli 37.Gg6?, to 37...h4 38.h3 g4! –+ 39.hxg4 Gxf3 40.gxf3 h3.
37.b4+ Kd6 38.Ge2? W niedoczasie białe nie potrafiły obliczyć, że po 38.fxg4 hxg4 39.g3! f3 40.Kd2 Kd5 41.Ke3 pozycja jest remisowa.
38...h4 –+ 39.h3 g3 40.Kd2 Przegrywa również 40.Kd4 e5+ 41.Kd3 Gb5+ 42.Kd2 Gxe2 43.Kxe2 b5 44.Kd2 e4 45.Ke2 (45.fxe4 f3!) 45...Kd5
40...e5 41.Ke1 e4 42.fxe4 Gxe4 43.Kf1 Gc6

44.b5 Gd5 45.a4 b6 46.Gd1 Kc5 47.Kg1 Kb4 48.Kf1 Kc5 49.Kg1 Kd6 50.Kf1 Ke5 51.Kg1 Gc4 52.Kh1 Ge6 53.Kg1 f3 54.Gxf3 Gb3 55.a5 Rozpacz, ale przegrywa też 55.Gc6 Gxa4 56.Kf1 Kd6 57.Ke2 Kc5 58.Kf3 Gxb5 59.Ge4 Gc6 60.Gxc6 Kxc6 61.Kg4 b5.
55...bxa5 0–1

Po "pięćdziesiątce" Awerbach, zaabsorbowany rozlicznymi obowiązkami działacza, wydawcy i autora, nadal prezentował wysoką klasę gry, choć przecież nie poświęcał wiele czasu na studia nad teorią otwarć. Przy grze czarnym kolorem (lub gdy przeciwnik był mocny) unikał ostrych pozycji i dość często godził się na remis, ale białymi bez litości odbierał punkty słabszym konkurentom, bazując przede wszystkim na głębokim zrozumieniu stosowanych schematów i niemal bezbłędnej technice.

Awerbach Jurij - Adamski Jan [A34]
Polanica Zdrój (r. 5), 08.1976

1.c4 Sf6 2.Sc3 c5 3.Sf3 e6 4.e3 Ge7 5.d4

5...0–0?! Grając 5...cxd4 6.exd4 d5 lub 5...d5 czarne mogły (i powinny) przejść do Obrony Tarrascha, ale widocznie uznały, że w klasycznych pozycjach z izolowanym pionem hetmańskim przewaga wiedzy i doświadczenia będzie zdecydowanie po stronie sławnego rywala.
6.d5! exd5 7.cxd5 d6 8.Ge2 We8 9.Sd2 Gf8 10.e4 Sa6 Po 10...g6 czarne mogły skierować partię na tory obrony Nowoczesny Benoni, lecz ze stratą kilku temp.
11.0–0 Sc7 12.a4 b6 13.f3 Wb8 14.Wb1 Ga6 15.Gxa6 Sxa6 16.Sb5 Wb7 17.b3 Sb4 18.Ga3 Sd3 19.Sc4 Se5 20.Sxe5 Wxe5 21.Gb2 We8 22.Sa3 Sd7 23.Hd3 Ha8 24.Sc4 a6 25.Wa1 Hb8 26.Gc3 Ge7 27.Se3 b5 28.axb5 axb5 Znacznie lepsze było 28...Wxb5. Teraz figury arcymistrza prostymi manewrami uzyskują pełna dominację na siłami przeciwnika.
29.Sf5

29...Gf6 Lub 29...Se5 30.He2 Gf6 31.f4 Sd7 32.Hb2 Gxc3 33.Hxc3 f6 34.Wa6 Sb6 35.h4! Wxe4 36.h5 z silną inicjatywą białych za piona.
30.Gxf6 Sxf6 31.Hc3 Wd8 32.Wa6 Wa7 33.Wfa1 Wxa6 34.Wxa6 Se8 Przegrywa 34...Kf8 35.Sxd6 Wxd6 36.Hxc5 Se8 37.e5.
35.Se7+ Kf8 36.Sc6 Hc8 37.Ha5 Wd7 38.Wa8 Hb7 39.Wb8 Hc7 40.Ha8 We7 41.Wc8 Hd7 42.Hb8 f5 43.Wd8

Materiał wciąż równy, ale czarne poddały się ( 1–0), gdyż tracą hetmana.
Stare przysłowie mówi, że "nie święci garnki lepią". Nawet najwyższej klasy ekspert w dziedzinie końcówek może, przy niedostatku czasu do namysłu, zagrać niedokładnie w pozycji (jak mawiał mistrz Józef Pietkiewicz z Rygi) "beznadziejnie wygranej"...

Awerbach Jurij - Cardoso Radolfo Tan [A36]
turniej międzystrefowy Portoroż (r. 1), 1958

1.c4 Sf6 2.Sc3 c5 3.g3 Sc6 4.Gg2 g6 5.e4 Gg7 6.Sge2 d6 7.d3 Gd7 8.a3 0–0 9.Wb1 a5 10.0–0 Wb8 11.Sb5 Hc8 12.f4 Se8 13.Ge3 f5 14.Hd2 Sf6 15.exf5 Gxf5 16.Kh1 Hd7 17.Sec3 Gh3 18.Wbd1 Gxg2+ 19.Hxg2 Wbe8 20.Gg1 Kh8 21.Se4 Wd8 22.Wfe1 b6 23.d4 cxd4 24.Sxd4 Wc8 25.Sxf6 Gxf6 26.Se6 Wfe8 27.a4 Sd8 28.Sxd8 Hxd8 29.b3 Hc7 30.We6 Kg7 31.g4 Hc6 32.Wd5 Kf7 33.We2 Wb8 34.g5 e6 35.Wb5 Hxg2+ 36.Kxg2 Gd8 37.h4 Gc7 38.Kf3 Ke7 39.f5 gxf5 40.Wxf5 Wf8 41.Wxf8 Wxf8+ 42.Kg4 Wg8 43.Kh5 Wg6 44.Gd4 Gd8 45.Wf2 Ke8 46.Wf1 d5 47.cxd5 exd5

48.Wf5 Wd6 49.Kg4 Ge7 50.h5 Gd8 51.Wf3 We6 52.We3 Wygrywało również 52.Kf5! We4 53.We3 Wxe3 54.Gxe3.
52...Kf7 53.Wxe6 Kxe6 54.g6 hxg6 55.hxg6 Gf6 56.g7?? Łatwo wygrywało 56.Gxf6 Kxf6 57.Kf4 d4 58.Ke4 d3 59.Kxd3 Kxg6 60.Kc4.
56...Gxg7 57.Gxg7 Kd6!! Arcymistrz zapomniał, że biały goniec jest "fałszywy" - nie kontroluje pola a8. Zwycięstwo ulotniło się!
58.Gc3 Kc5 59.Kf5 b5 60.Gxa5 bxa4 i podpisano remis (1/2 ).

Gdyby w Portoroż Awerbach zdobył o pół punktu więcej, mógłby "wyrzucić" z turnieju pretendentów Friedrika Olafssona albo ... samego Roberta Fischera! Jak wtedy wyglądałaby historia szachów?
Żegnamy Arcymistrza, któremu szachy zawdzięczały tak wiele, i którego uczyniły, a czym wielokrotnie mówił, człowiekiem szczęśliwym.

Obrona Indyjska

Averbakh, Yuri L -- Kottnauer, Cenek
Hastings 5960 (r. 6) Hastings ENG 1959 1-0 A42t

1.c4 g6 2.d4 Gg7 3.Sc3 d6 4.e4 Obrona Indyjska Wariant Awerbacha.
4...e5 5.d5

5...Se7?! Czarne mogą wybrać 5...Sd7 6.Sf3 Se7, albo 5...f5 6.exf5 gxf5 7.Hh5+ Kf8 8.Gd3 Sf6.
Tang, Andrew -- Carlsen, Magnus 0-1 (44 pos.) Carlsen-Tang Bullet 2021, 2021} 5...f5 6.exf5 gxf5 7.Hh5+ Kf8 8.Gd3 Sf6 9.Hd1 Sa6 10.Sge2 Sc5 11.Gc2 He8 12.O-O a5 13.f4 e4 14.Sd4 h5 15. h3 Hg6 16.Ge3 Gd7 17.Hd2 h4 18.Sde2 Sh5 19.Gd4 Kf7 20.Gxg7 Wag8.
Larsen, Bent -- Petrosian, Tigran V 0-1 (44 pos.) Zuerich, 1961 5...Sd7 6.Sf3 Sgf6 7.h3 Sc5 8.Hc2 Sh5 9.b4 Sa6 10.a3 O-O 11.g3 f5 12.Ge2 Sf6 13.Sd2 c6 14.Gd3 Sc7 15.Gb2 cxd5 16.cxd5 Kh8 17.O-O-O Gd7 18.Kb1 Wc8 19.Hb3 fxe4 20.Sdxe4 Sb5.
6.h4 Ciekawie rozwijały się wydarzenia w partii:
Karpov, Anatoly -- Ponomariov, Ruslan 0-1 (49 pos.) Moscow Tal Memorial Blitz, 2008 6.g3 O-O 7.Gg2 f5 8.Sge2 Sd7 9.O-O Sf6 10.f4 exf4 11.Sxf4 c6 12.exf5 Sxf5 13.Kh1 Hb6 14.Sa4 Ha6 15.dxc6 bxc6.
6...h5 7.Ge2 Sd7 8.Sh3 a5 9.f3 Sc5 10.Sf2 Sg8 11.Gg5 f6 12.Ge3 Gh6 13.Hd2 Gd7 14.g4 Gxe3 15.Hxe3 He7 16.O-O-O O-O-O 17.Sd3 Sxd3+ 18.Wxd3

18...b6? Czarne nieświadomie podsycają inicjatywę przeciwnika. Lepsze 18...Kb8 19.Hd2 hxg4 20.c5.
19.c5 dxc5?? W ten sposób przegrana nadchodzi natychmiast. Nieco wolniej rozwijały się wydarzenia po 19...bxc5 20.Sb1 hxg4 21.Wb3 Ge8 22.Hd2 a4 23.Ga6+ Kd7 24.Ha5 Hf7 25.Wb7.
20.d6! Awerbach elegancko demontuje obronne bastiony przeciwnika. Nie można teraz grać 20...cxd6 21.Sd5 Hf7 22.Sxb6+ Kc7 za względu na 23.Wxd6!! Kxd6 24.Wd1+ Ke7 25.Gc4! Hg7 26.Hxc5+ Ke8 27.Sxd7 He7 28.Hc6 Wxd7 29.Gb5 i czarne nie są w stanie wyzwolić się ze śmiertelnego związania.
20...He6 21.dxc7 Wf8 22.Whd1 Po 22.Whd1 Wh7 23.Wd6 czarne przegrywały.
1-0

Obrona Nimzowitscha

Averbakh, Yuri L -- Dueckstein, Andreas
Baden Vienna AUT 1961 1-0 E50

1.c4 e6 2.d4 Sf6 3.Sc3 Gb4 4.e3 Obrona Nimzowitscha Wariant Rubinsteina.
4...c5 5.Sf3 O-O 6.Ge2 Gxc3+ Więcej obiecuje 6...d5:
Vaganian, Rafael A -- Karpov, Anatoly 0-1 (30 pos.) URS Ch U18 playoff, 1969 6...d5 7.O-O Sbd7 8.cxd5 exd5 9.Hb3 Gxc3 10. Hxc3 Se4 11.Hc2 b6 12.dxc5 bxc5 13.b3 Gb7 14.Gb2 Wc8 15.Wfd1 He7.
) Portisch, Lajos -- Tal, Mikhail 0-1 (41 pos.) Candidates qf1, 1965 6...d5 7.O-O cxd4 8.exd4 Sc6 9.Gg5 Ge7 10.Wc1 b6 11.Gxf6 Gxf6 12.cxd5 exd5 13.Ha4 Gb7 14.Wfd1 a6 15.Hb3 We8.
7.bxc3 d6 8.O-O Sc6 Czarne mają do dyspozycji posunięcie 8...He7:
Zaltsman, Vitaly -- Platonov, Igor V 0-1 (34 pos.) UKR Spartakiad, 1966 8...He7 9.Sd2 e5 10.dxc5 dxc5 11.e4 Sc6 12.f3 Ge6 13.Wf2 Hd7 14.Ga3 Wfd8 15.Sf1 Hxd1 16.Wxd1 b6.
9.Sd2 e5 10.Sb3 b6 11.f3 Ga6 Do spokojnej gry prowadziło odejście skoczka na pole e7:
Neverov, Valeriy -- Krogius, Nikolai V 1/2-1/2 (30 pos.) Petrov Memorial, 1996 11...Se7 12.e4 Sg6 13.Wf2 Ge6 14.Ge3 Hc8 15.Sd2 h6.
Korchnoi, Viktor -- Sadvakasov, Darmen 0-1 (41 pos.) Astana m, 2003 11...Se7 12.e4 Sg6 13.Wf2 h6 14.g3 Gh3 15.Sd2 Sh7 16. Sf1 Se7 17.Se3 f5 18.exf5 Sxf5 19.dxe5 Sxe3 20.Gxe3 dxe5.
12.e4 Wc8 13.d5 Sa5 Skoczek atakuje osłabionego piona c4. Mniej radykalne 13...Se7 również wchodziło w rachubę.
14.Sxa5 bxa5 15.Gg5 h6 16.Gxf6 Hxf6 17.Ha4 Hd8 18.Wab1 Hc7 19.Wb3 Wb8 20. Wfb1 Wa8 21.Wa3 Wfb8 22.Wbb3 Wb6 23.Hxa5 Wab8 24.g3 Kh7 25.Kf2 Hd7 26.Gf1

26...Kg8?? Czarne nie dostrzegły prostej kombinacji, prawidłowe 26...Hd8 27.Ha4 Hg5 28.Ge2 Hd2 29.Wxb6 Wxb6 pozostawiało równe szanse.
27.Hxa6! Czarne poddały partię, po 27.Hxa6 W8b7 (27...Wxa6 28.Wxb8+ Kh7 29.Wxa6 Hc7 30.Wb2) 28.Ha4 Wxb3 29.axb3 Hd8 30.b4 brak figury skazuje je na porażkę.
1-0

Obrona Nimzowitscha

Vladimirov, Boris T -- Averbakh, Yuri L
URS-ch29 (r. 2) Baku AZE 1961.11.18 0-1 E30

1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 Gb4 4.Gg5 Obrona Nimzowitscha Wariant Leningradzki.
4...c5 5.d5 d6 6.Wc1 exd5 7.cxd5 O-O 8.e3 Sbd7

9.Se2?! Sztuczne, nieskuteczne rozwiązanie. Lepsze 9.Gd3 Gxc3+ 10.bxc3 Hc7 11.c4 b5 12.Sf3 bxc4 13.Gxc4 z równowagą.
9...h6 10.Gf4? Wiecej obiecywała pozycja po 10.Gxf6 Sxf6 11.Sg3 a6 12.Ge2 Gd7 13.O-O.
10...Sb6 11.a3 Ga5 12.Wb1? Białe znacznie odstały w rozwoju, być może powinny szukać odroczenia porażki po 12.f3 Sb:d5 13.Kf2 Ge6 12.h4.
12...Sbxd5 Arcymistrz bezpardonowo rozprawia się z centralnym pionem, przechodząc bezpośrednio do realizacji przewagi.
13.b4 cxb4 14.Sxd5 bxa3+ Niepodziewanie białe muszą zacząć się liczyć z wolnym pionem czarnych we własnym obozie.
15.Sdc3 Ge6 16.Wc1 Wc8 17.Gxd6 a2 18.Gxf8 Hxd1+ 19.Wxd1 Gb3 20.Wc1 Se4 Białe poddały partię, gdyż warianty w rodzaju 20...Se4 21.f3 Sxc3 22.Kf2 Sd1+ 23.Wxd1 Gxd1 24.Sf4 a1=H nie dają najmniejszych szans na obronę.
0-1

Obrona Sycylijska

Zaitsev, Igor A -- Averbakh, Yuri L
URS Team Ch sf Frunze KGZ 1964 0-1 B75

1.e4 c5 2.Sf3 Sc6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 g6 Obrona Sycylijska. Wariant Przyśpieszone Fianchetto.
5.Sc3 Gg7 6.Ge3 Sf6 7.Gc4 d6 8.f3 Gd7 9.Gb3 Wc8 10.h4 h5 11.Hd2 Sa5 12.Hd3 a6 13.O-O-O b5 14.Kb1 Sxb3 15.Sxb3

15...Hc7?! Dla uzyskania przewagi dobre było 15...b4.
16.Gg5 Ge6 17.a3 Gc4 18.Hd2 a5

19.Whe1? Równe szanse dawało 19.e5 dxe5 20.Sxa5 Ge6 21.Sxb5 Hb6 22.c4 O-O 23.Hb4.
19...O-O? Wciąż groźne było 19...b4 20.axb4 axb4 21.Sd5 Gxd5 22.exd5 Wa8.
20.Gxf6 Gxf6 21.Sd5 Gxd5 22.exd5

22...a4?! Czarne tracą całą przewagę. Lepsze 22...b4 zawiązujące walkę na skrzydle hetmańskim., np. 23.a4 Hd7 24.g4 hxg4 25.h5 Wc4! 26.hxg6 gxf3 27.Sxa5 Wd4 28.Hh6 Wh4 29.gxf7+ Kxf7 30.He3 Hxa4 z przewagą.
23.Sc1?? Przegrywa. Prawidłowe 23.Sa5 Gxh4 24.Wh1 Gf6 25.g4 dawało równe szanse.
23...b4 24.axb4 a3 25.bxa3 Także po 25.b3 a2+ 26.Sxa2 Wa8 biały król nie miał bezpiecznego schronienia.
25...Gc3 26.Hd3 Białe poddały partię.
0-1

Tomasz Lissowski