Felietony 2020

Zły goniec

Na początku XX wieku w wielu miastach Europy rozgrywano turnieje szachowe, wyrózniające się liczną obsadą. Nie zabrakło tam plskich szachistów. Słynny Akiwa Rubinstein mistrzowskie ostrogi zdobywał w Barmen, gdzie organizowano liczne imprezy szachowe. Rubinstein podzielił 1-2 miejsce z Oldrichem Durasem wynikiem 12 pkt. z 15 partii. W ten sposób oficjalnie stał się mistrzem szachowym. Wybitne uzdolnienie szachowe przejawiało się m.in. w znakomitej orientacji w końcówkach szachowych. Przedstawiamy finał gry końcowej z Barmen w wykonaniu Akiwy Rubinsteina. Różnica między dobrym i złym gońcem wynika z porównania możliwości czarnego i białego gońca białopolowego. Czarny goniec broni własnego centralnego piona ale w żaden sposób nie potrafi zagrozić białym pionom. Drugi biały goniec blokuje aktywność skoczka.

Rubinstein, Akiba -- Gajdos, Janos
Hauptturnier-A Barmen GER 1905 1-0 D41a

Posunięcie białych

44.b4 Sc7 Jeśli czarne zwlekają z ruchem skoczka 44...h5 45.Gd1 Gb5 46.Kb6 Gc6 47.Ge2 w końcu wpadają w zugzwang i ze względu na 47...Kc8 Gxa6 ze stratą piona, muszą w końcu zagrać 47...Sd6 i po 48.Gxd6 Kxd6 49.Gf3 tracą centralnego piona.
45.Gxc7! Wymiana gońca za skoczka przenosi grę do końcówki gońcowej.
45...Kxc7 46.Gb3 h5 47.Ga2 Białe czekają na powrót czarnego króla na d7, wówczas po zbiciu piona i wymianie gońców biały król zajmie opozycję.
47...Kd7 48.Gxd5 Gxd5 49.Kxd5 Opozycja.
49...Kc7 50.Ke5 1-0 Czarne poddały, końcówka pionowa powstająca po 50.Ke5 Kc6 51.Kf6 Kb5 52.Kxg6 Kxb4 53.Kxf5 Kxa5 54.e4 b5 55.e5 b4 56.e6 b3 57.e7 b2 prowadzi do końcówki hetmańskiej z przewagą piona 58.e8=H b1=H+ 59.Kg5

Analiza

Końcówka hetmańska z pionem przewagi jest wygrana dla białych.

np. 59...Hh7 60.Hxh5 (zginął drugi pion) 60...He7+ 61.Kg6+ Kb4 62.He5 Hf8 63.Hd4+ Kb3 64.Hd3+ Kb5 64.Hd3+ Kb6 65.Hb3+ Ka5 66.He6 (grozi 67.Hf5+ z wymianą hetmanów) 66...Hb4 67.g4 Kb5 68.h5 itd. Czarne nie mogą szachować (68...Hb1+ 69.Hf5 kontrszach i wymiana hetmanów, po czym białe pierwsze dorabiają hetmana, nie mogą bić piona 68...Hxf4 69.Hf5+ z wygraną).