Felietony 2022
"Wybrane partie" Ryszarda Dorsa
Ryszard Dors (rocznik 1955) to znana postać w środowisku górnośląskich szachistów. Jest (od bardzo dawna) instruktorem szachowym i posiadaczem tytułu kandydata na mistrza. W epoce szachów przedkomputerowych, gdy gra korespondencyjna wyłącznie polegała na własnej pracy analitycznej, był złotym medalistą XXX Korespondencyjnych Mistrzostw Polski (lata 1987-1989); w tej odmianie szachów posiada tytuł mistrza krajowego.
Od 2002 roku prowadzi i finansuje Klub Szachowy "Dors" Ruda Śląska, prowadzący aktywną działalność regionalną, krajową i zagraniczną - czytamy na portalu "Szachy Polskie", gdzie też można znaleźć inne informacje o działalności pana Ryszarda. Jakiś czas temu wydawnictwo "Manufaktura Słów" z Gdyni wydało książkę Ryszarda Dorsa "Wybrane partie". Zgodnie z zapowiedzią przekazaną w tytule zawiera ona 50 skomentowanych partii, rozegranych (korespondencyjnie lub on the board) na przestrzeni lat 1978 - 2018. W krótkim wstępie autor przedstawia swoją filozofię gry: odrzucenie mechanicznego zapamiętywania wariantów debiutowych, podawanych przez "teoretyków", a zamiast tego ustalenie własnego zestawu debiutów ("w których wszystko mogę sam policzyć, w których czyha mniej pułapek, w których będę znał plany gry"), a następnie samodzielna praca analityczna nad nimi, połączona ze śledzeniem praktyki turniejowej silnych graczy. Ryszard Dors postanowił zaczynać grę od posunięcia Richarda (!) Retiego 1.Sf3, a czarnymi wybierał obronę Caro-Kann lub Obronę Grűnfelda i - jak książka dowodzi - nie żałuje tego wyboru do dziś. Wśród pokonanych przez niego przeciwników widzimy takie znane (nie tylko na Śląsku) nazwiska jak Karol Pinkas, Stefan Dejkało, Ryszard Drozd, Tomasz Rakowiecki, Stefan Bücker, Edward Nahlik, Emil Olej, Zbigniew Hurnik.
Myślę, że prezentowana książka dużo by zyskała, gdyby autor poprzedził przynajmniej niektóre partie wprowadzającymi notami, kim był jego przeciwnik, jakie były okoliczności spotkania, jaka sytuacja turniejowa. Dejkało, Drozd, Rakowiecki i inni - to zawodnicy, którzy kiedyś należeli do krajowej czołówki, ale o tym pamiętają dziś już tylko bardzo nieliczni. Warto było też pomyśleć o przytoczeniu opisów jakichś epizodów, turniejowych kulisów, incydentów lub anegdot, z którymi autor niewątpliwie się spotkał podczas swojej wieloletniej działalności na szachowej niwie. Ja np. chętnie dowiedziałbym się czegoś, jak wyglądał "warsztat pracy" korespondencyjnego mistrza Polski 30 i więcej lat temu.
Książka została wydana bardzo solidnie, ale chyba brak doświadczenia spowodował, że Wydawca zastosował nietypowy układ treści: każda partia rozpoczyna się od nagłówka i diagramu, który pokazuje jakąś pozycję ze środka partii; na każdą partię przypada tylko jeden diagram. Takie rozwiązanie nie ułatwia śledzenia przebiegu partii bez szachownicy. Wydaje się, że książka "Wybrane partie" Ryszarda Dorsa, stanowiąca interesujący przyczynek do opisu szachów na Górnym Śląsku, nie była dotąd reklamowana, czy choćby anonsowana w mediach szachowych; powyższe krótkie uwagi mają na celu zlikwidowanie tego opuszczenia. Na zakończeni dwie bojowe partie autora książki z naszymi ("Vistuli") komentarzami.
Dors,Ryszard (2241) - Jurcik,Martin (2378) [A14]
Drużynowe Mistrzostwa Słowacji, 27.11.2010
1.Sf3 d5 2.g3 Sc6 3.c4
Można też grać "centralniej" - 3.d4 Gf5 4.Gg2 e6 5.0–0 z równą pozycją.
3...d4 4.d3 e5 5.Gg2 Gb4+ 6.Sbd2 a5 7.0–0 Sf6 8.a3 Ge7 9.b3 0–0 10.Gb2 h6 11.Se1 Gf5 12.Sc2 Hd7 13.Sf3 Wfe8 14.Hd2 Gh3
19...Hd6 Po 19...e4 20.Se5 Hd6 oczywiście nie wolno 21.d4? z powodu 21...Wxe5. 20.e4 Sbd7 21.Se3 g6 22.Wad1 Gg7 23.Hc2 c6 24.a4 Hc7 25.Ga3 Można grać 25.bxc6 Hxc6 26.Gc3.
25...cxb5 26.axb5 Sc5 27.Sd5 Sxd5 28.exd5 b6 29.d4 exd4 30.Sxd4 We3 31.Gc1 We4 32.Sc6 Wae8 33.Wf2 Hd7 34.h3 Silniejsze 34.Ga3 Sb7 35.d6.
34...Sb7 35.d6?! f5 Po 35...Sxd6! o wygranej białych raczej nie byłoby mowy: 36.Gf4 W4e6 37.c5 bxc5 38.Hxc5 Gf8 39.Sxa5 i to raczej białe walczą o wyrównanie.
36.Ga3 Sc5 37.Wd5 Se6? 37...Kh7=.
38.Se7+ Kh7
39...gxf5 40.Wxf5 Sd4 41.Hxe4 Hxf5 42.Hxf5+ Sxf5 43.Sxf5 We2+ Po silniejszym 43...Kg6! 44.Sxg7 Kxg7 45.c5 bxc5 46.Gxc5 Wb8 47.d7 Wd8 48.Gb6 Wxd7 49.Gxa5 Kg6 powstaje równa końcówka. Po 44.Se7+ Kf7 też powinien paść remis.
44.Kf3?! Po lepszym 44.Kf1! nie wolno 44...Wa2? 45.d7 Gf6 46.Gd6 Wd2 47.c5 bxc5 48.b6 +-.
44...Wa2 45.Ke4 Tylko remis daje 45.Gc1 Gf6 46.d7 po forsownym 46...Wc2 47.Gf4 Wxc4 48.Sd6 Wb4 49.Se8 Gd8 50.Gc7 Gxc7 51.Sxc7 Wd4 52.Se6 Wxd7 53.Sf8+ Kg7 54.Sxd7 a4 55.Sc5! bxc5 56.b6 a3 57.b7 a2 58.b8H a1H 59.Hc7+itd.
45...Gf6 46.c5 Wxa3 47.c6
48.c7 +- Wc3 49.Sd4 Wc4 50.Kf3 Wc3+ Po 50...Gxd4 51.d7 Wxc7 52.d8H Wf7+ 53.Ke4 Gc5 54.Hg8+ Wg7 55.He6+ Kh7 56.Kf4 białe mogą liczyć na wygraną, np. 56...We7 57.Hc4 Wg7 58.He4+ Kh8 59.He6 Kh7 60.Hf5+ Kh8 61.g4 itd.
51.Ke2 a4 Nie ratuje 51...Gxd4 52.d7.
52.Sc6 a3 53.c8H Wc2+ 54.Kd1 a2 55.Se5+ Kh7 56.Hxc2+ 1–0
Obrona Caro-Kann
Pinkas,Karol - Dors,Ryszard [B19]
Katowice 1984
1.e4 c6 2.d4 d5 3.Sc3 dxe4 4.Sxe4 Gf5 Inne znane
kontynuacje to 4...Sd7 i popularne ostatnio 4...Sf6, by po 5.Sxf6+ grać
mało cenione wcześniej 5...exf6!. 5.Sg3 Idea Bronsztejna to 5.Sc5 b6 6.Sb3.
5...Gg6 6.Sf3 Sd7 Kiedyś ten ruch uchodził za obowiązkową reakcję na Sg1–f3, ale dziś równie często gra się 6...e6 i okazuje się, że po 7.Se5 Sd7 białe nie posiadają nawet cienia przewagi.
7.h4 h6 8.h5 Gh7 9.Gd3 Gxd3 10.Hxd3 Sgf6 11.Gd2 Grywano również 11.Gf4, co po 11...Ha5+ (w partii Karpow - Torre, Moskwa 1981, nastąpiło 11...e6 12.0–0–0 Ge7 13.Kb1 a5 z obosieczną grą) 12.Gd2 (po 12.c3 e6 13.a4 Ge7 14.b4 Hd8 15.0–0 a5 16.b5 c5 czarne stoją dobrze) 12...Hc7 prowadzi do pozycji z partii.
11...e6 12.0–0–0 12.c4 Hc7 było grane w 8. partii meczu Spasski - Karpow, Leningrad 1974 z dalszym ciągiem: 13.He2 Gd6 14.Sf5 Gf4 15.Gxf4 Hxf4 16.Se3 Hc7 17.0–0–0 b5 18.cxb5 cxb5+ 19.Kb1 0–0 20.g4 Se4 21.Whg1 itd. Po precyzyjnej obronie Karpow uzyskał remis, a cały mecz wygrał +4, =6, –1, co wtedy wydawało się sensacyjnym wynikiem. Słaba jest rekomendacja Kotowa 21.Sg2.
12...Hc7
13...c5 Po raz pierwszy zagrane przez młodego Kasparowa w partii z Adrianem Michalczyszynem (Daugavpils 1978); wcześniej czarne wykonywały tu długą roszadę 13...0–0–0.
14.Wh4 Wc8 15.Sf5?! Ruch 15.Gf4, do którego wstępem był manewr Wh1–h4, wydaje się bardziej konsekwentny i lepsze; dalej mogło nastąpić 15...Hc6 16.Se5.
15...cxd4
16...Hc4 17.Hxc4 Wxc4 18.We1 Wc5 19.g4 a6 Pozycja bliska równości, ale niezbyt w guście Karola Pinkasa - miłośnika huraganowych ataków.
20.b3? Wc8 21.a4?! Ge7 Możliwe 21...Sc5 22.Kb2 Sfe4.
22.Kb1 Sc5 23.Ga5? Mało zrozumiały ruch, który pomoże czarnym zorganizować atak na skrzydle hetmana. Lepsze było 23.g5 hxg5 24.Gxg5.
23...Sce4 24.Wh2 Albo 24.We2 b6 25.Ge1 0–0 z przewagą czarnych.
24...Gc5 grozi b7-b6.
25.We2 b6 26.Ge1 Ke7 Wchodzi w grę również 26...0–0 27.Kb2 Wfd8.
27.Kb2 Whd8 28.c3 Wc7 Wstęp do nacisku na piona c3.
29.Wg2 Kf8 30.Sc2 b5 31.axb5 axb5 32.Se5 Gd6 33.Sd3? Nieco lepsze 33.f4, po czym słabe okazuje się 33...Wdc8 z powodu 34.g5 lub 34.Sd4.
33...Wdc8 34.Scb4 Sxc3 35.Wc2 Sfd5 36.Gxc3 Sxc3 37.f3 37.Wg1 Ge7 38.f4 Se4 39.Wxc7 Wxc7 i czarne zachowują przewagę.
37...Ge7 38.Sa6 38.Sa2 Gf6 39.Sxc3 Wxc3 40.Kc1 –+.
38...Wa7 39.Sdb4 Gf6 40.Kc1 Wd7 41.Kb2 Wd1 0–1
Tomasz Lissowski
Tekst ten, w nieco zmienionej postaci, ukazał się w jesiennym numerze "Panoramy Szachowej".
Vistula Chess Monthly
