Felietony 2021

Walka o centrum

W cyklu artykułów Mistrz Waldemar Świć uczy oraz Grajmy lepiej! znany trener i zawodnik ukazuje niezwykle atrakcyjny obraz gry w szachy.
Przedstawiamy szereg przykładów z praktyki turniejowej Mistrza.
Partia była grana na Memoriale Rubinsteina w Polanicy Zdroju w 1978 roku.
Po rozegraniu spokojnego debiutu Retiego białe otrzymały pozycję z izolowanym pionem w centrum. Izolowany pion wymaga stałej opieki figur, ale może też być użyty jako taran. Czarne starannie przygotowały blokadę centralnego piona, w tym czasie białe podjęły kilka nietrafnych decyzji. Pojawiające się możliwości taktycznych powikłań w okolicach 17. posunięcia kosztowały obie strony dużo wysiłku i czasu. Pojawił się niedoczas, wraz z nim nieuniknione niedokładności. W okolicach trzydziestego posunięcia przewaga czarnych stała się widoczna, gra rozstrzygnęła się na ich korzyść.
Warto zwrócić uwagę na możliwości taktyczne związane z obecnością izolowanego piona w centrum.

Debiut Retiego

Boensch, Uwe (2490) -- Świć, Waldemar (2430)
Rubinstein Memorial 16th (r. 4) Polanica Zdroj POL 1978 0-1 A05

1.Sf3 Sf6 2.b3 Debiut Retiego.
2...g6 3.Gb2 Gg7 4.e3 O-O 5.Ge2 c5 6.c4 Sc6 7.O-O d5 8.cxd5 Hxd5 9.Sc3 Hd7 We wcześniejszej partii były mistrz świata Wasyli Smysłow wybrał posunięcie 9...Hf5, które znalazło wielu naśladowców:
Janata, Michael -- Smyslov, Vasily 0-1 (38 pos.) EU Team Ch (Men) 04th, 1970 9...Hf5 10.Wc1 Wd8 11.d3 b6 12.Wc2 Gb7 13.Wd2 e5 14.Ha1 Wd7 15.Wfd1 Wad8.
Kaenel, Hansjuerg -- Ye, Jiangchuan 0-1 (31 pos.) Luzern ol (Men), 1982 9...Hf5 10.Wc1 Wd8 11.Sa4 b6 12.d4 Gb7 13.a3 cxd4 14.exd4 Sd5 15.Gd3 Hh5.
Ramakrishna, J. -- Hossain, Enamul 0-1 (26 pos.) Commonwealth Ch, 2008 9...Hf5 10.Wc1 Wd8 11.Sa4 b6 12.Sh4 Hd7 13.d4 cxd4 14.Gb5 Gb7 15.Gxd4 He6.
So, Wesley -- Carlsen, Magnus 0-1 (30 pos.) chess.com Speed 3m+2spm, 2017 9...Hf5 10.Wc1 Wd8 11.Sa4 b6 12.d4 Gb7 13.Gd3 Hh5 14.Ge2 Hf5 15.Gd3 Hd7.
10.d4 Wzmocnieniem okazało się posunięcie 10.Sa4:
Vestby-Ellingsen, Mads -- Golubovskis, Maksims 1-0 (53 pos.) Titled Tuesday 12. Jan, 2021 10.Sa4 b6 11.d4 cxd4 12.Sxd4 Sxd4 13. Hxd4 Hxd4 14.Gxd4 Gb7 15.Wac1 Wac8.
10...cxd4 11.exd4 Powstała pozycja z izolowanym pionem w centrum. Alternatywne 11.Sxd4 Sxd4 12.Hxd4 Hxd4 13.exd4 Gf5 14.Wfe1 e6 15.h3 Sd5 16.Sxd5 exd5 prowadziło do symetrycznej pozycji w remisowymi tendencjami.
11...Wd8 Czarne próbowały grać także 11...Sd5.
Javakhishvili, Lela -- Djukic, Sa 1-0 (47 pos.) EUR Online Women CC GpE, 2020 11...Sd5 12.Se4 Sf4 13.h3 Sxe2+ 14.Hxe2 Hd5 15.Wad1 Gf5.

12.Sa4 Odprowadzenie skoczka na skrzydło wiąże się z rezygnacją z walki o pole d5. Dla utrzymania centrum pod kontrolą wystarczyło grać np. 12.Gc4 e6 13.He2 a6 (oczywiście nie można bić na d4 13...Sxd4?? 14.Sxd4 Hxd4 15.Sd5! Hh4 16.g3 Hg5 17.h4 i ginie figura) 14.Wad1 He8 15.Wfe1 b5 16.d5 exd5 17.Hxe8+ Sxe8 18.Gxd5 z równymi szansami.
12...Hd6 Lepsze 12...Sd5 13.Sc5 Hc7 14.Wc1 Gh6 15.Wa1 b6 16.Se4 Gf5.
13.Gc4 b6 14.We1 e6 15.He2 Gb7 16.Se5 Solidnie wygląda 16.Wad1 Sa5 17.Gb5 Sd5 18.Sc3 Sxc3 19.Gxc3 Wac8 20.Gxa5 bxa5 21.Se5.
16...Sd5

17.Wad1? Lepsze 17.Hf3 Hc7 18.Wac1 Wac8 19.Sxc6 Hxc6 20.Ga6 Hd7 21.Gxb7 Hxb7.
17...Sce7?! Czarne mogły spróbować zmienić rytm walki grając 17...Sf4 18.Hg4 h5 19.Hxf4 Sxe5 20.dxe5 i po poświęceniu hetmana 20...Hxd1 21.Wxd1 Wxd1+ 22.Gf1 rozwinąć silny atak 22...Ga6 23.h3 Wxf1+ 24.Kh2 Wd8 z silnym atakiem.
18.g3 Wf8 Profilaktyka przede wszystkim. Druga możliwość 18...Sc6 19.Sf3 Sa5 20.Ga6 Gxa6 21.Hxa6 Wac8 22.He2 Wc7 23.Wc1 Sc6 wygląda obiecująco.
19.Gd3 Wycofanie gońca jest niezrozumiałe, lepsze 19.Sc3 Sxc3 20.Gxc3 Wac8 21.a4 Sf5 22.Wd2 Gd5 23.Gb2 Wfd8 24.Wed1.
19...Wac8 20.Ge4 Wc7 21.Wc1 Wfc8 22.Gg2 Sf5 23.Wxc7 Hxc7 24.Hb5

24...a6? Wypad białego hetmana niczym nie zagraża, toteż czarne miały czas na działania na drugim skrzydle. Po 24...h5 25.Hf1 Hb8 26.a3 Sde7 27.Wd1 Gxg2 28.Hxg2 b5 29.Sc3 b4 30.axb4 Hxb4 czarne miały wyraźną przewagę.
25.He2 Sb4 26.Gxb7 Hxb7

27.Gc3?? Białe mają problem ze skoordynowaniem figur. Grając 27.Hd2 Sxa2 28.d5 b5 29.dxe6 fxe6 30.Sg4 Hd5 31.Hxd5 exd5 32.Sb6 Wd8 33.Gxg7 Kxg7 34.Se5 w pełni mobilizowały siły.
27...Sd5 Więcej obiecywało 27...Wxc3 28.Sxc3 Sxd4 29.He4 (28...Sxd4 29.He3 Gxe5 30.Wd1 Sbc6) 29...Hxe4 30.Wxe4 Gxe5 31.Se2 Sxe2+ 32.Wxe2 Gc7 z przewagą figury i piona za jakość.
28.Gb2 Gf8 29.h3

29...Sb4?! Przygotowuje wtargnięcie na pole c2. Bardziej skuteczne było 29...Wc7 30.Sf3 Hc8 31.Hd1 Gg7 32.We2 b5 33.Sc5 Sxd4 34.Gxd4 Gxd4 35.Hxd4 Wxc5 i czarne kontrolują centrum mając piona przewagi.
30.Sg4? Lepsze 30.Sc3 Sxd4 31.He4 Hxe4 32.Sxe4 Sbc2 33.Wd1 Gg7 34.Gxd4 Sxd4 35. Wxd4 Gxe5 36.Wd7.
30...Gg7 31.Hd2? Oddanie izolowanego piona zazwyczaj ożywia figury 31.d5 Sxd5 32.Gxg7 Kxg7 33.He5+ Kg8 34.Sf6+ Sxf6 35.Hxf6 po czym pozycja nie ulegała pogorszeniu.
31...Sc2 32.Wc1

32...Scxd4 Ciekawe komplikacje zawiązywały się po 32...Sfxd4 33.Gxd4 Sxd4 34.Sh6+ Kf8 35.Hb4+ Ke8 36.Wxc8+ Hxc8, gdyż po 37.Hxb6 Sf3+ 38.Kg2 Ha8 czarne zdobywały skoczka h6.
33.Wxc8+ Hxc8 34.Sh2 b5 35.Sc3 Hc6

36.g4?? Wystarczyło poprawić pozycję hetmana, aby gra mogła toczyć się dalej:
36.Hd3 Sd6 37.g4 h6 38.Se2 Sxe2+ 39.Hxe2.
36...Sh4 37.Se2

37...Shf3+ Matowało 37...Hg2#.
Po posunięciu w partii 37...Shf3+ gra kończy się po 38.Sxf3 Sxf3+ 39.Kf1 Sxd2+ zdobyciu białego hetmana.
0-1

Adam Umiastowski

Info: http://szachowavistula.info/polbase/rub78.htm

Partie: (games)