Felietony 2019

Przełom d7-d5 w obronie sycylijskiej

Lothar Schmid, arcymistrz niemiecki (ur. 1928 - zm. 2013) był z zawodu prawnikiem. Miał ogromny talent, dzięki temu zarówno zdobywał medale na mistrzostwach kraju, jak i wielokrotnie reprezentował Niemcy na Olimpiadach Szachowych. Dorobek sześciu medali, w tym dwa zdobyte z drużyną w roku 1950 oraz w roku 1961.
Startował zawsze na drugiej szachownicy, w latach 1950, 1952, 1968 i 1970 zdobył srebrne medale. Sposób gry arcymistrza stanowi znakomity wzór dla czytelników pragnących doskonalić swoje umiejętności szachowe.
Lothar Schmid był wybitnym sędzią szachowym, sędziował między innymi pojedynek na najwyższym szczeblu, mecz Robert Fischer - Borys Spasski w Rejkiawiku w 1972 roku.

Warto zapoznać się z metodami walki arcymistrza przeciwko obronie sycylijskiej. W arsenale metod stosowanych przez grających czarnymi ważne miejsce zajmuje przełom piony w centrum d7-d5. Często czarne uwalniają w ten sposób swoje figury, uzyskując wyrównanie szans. Lothar Schmid zaprezentował w poniższych partiach sposób kontrolowania wydarzeń, który pomaga osiągnąć sukces.

Partie komentowane
Lothar Schmid - Miroslav Filip | Lothar Schmid - Kick Langeweg | Lothar Schmid - Tigran Petrosjan

Grający czarnymi Miroslav Filip dokonał przełomu d7-d5, jednak efekt był zgoła nieoczekiwany. W wyniku działań taktycznych centralne białe piony powędrowały tak daleko, że czarne musiały kapitulować.

Schmid, Lothar -- Filip, Miroslav
EU Team Ch (Men) 02nd (Round 7.2) Oberhausen 1961.06.28 1-0 B47o

1.e4 c5 2.Sf3 e6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 a6 5.Sc3 Hc7 6.g3 Sf6 7.Gg2 Sc6 8.O-O Ge7 9.Sde2 O-O 10.h3 Wd8 11.g4

11...d5 Niezbyt dobrze wybrany moment na przełom. Po 11...h6 12.Hd3 d6 13.a3 b5 14.Hg3 Wb8 15.g5 hxg5 16.Gxg5 Sh7 17.Gxe7 Sxe7 18.Wfd1 b4 19.axb4 Wxb4 20.b3 Gb7 czarne osiągały harmonijne ustawienie figur.
12.exd5 Sb4 Obok tego aktywnego wypadu czarne mogły dokonać kilku wymian dla zmniejszenia napięcia 12...Sxd5 13.Sxd5 exd5 14.Sf4 Ge6 15.We1 Hd7 16.c3 d4 17.Sxe6 fxe6 18.cxd4 Sxd4 19.Ge3 Gf6.
13.Gf4

13...Hb6?? Konieczne było 13...e5 14.Gg3 Ge6 15.Sd4 Gxd5 16.Sxd5 Sbxd5 17.g5 Se8 18.Hg4 Sf4 19.c3 Sxg2 20.Kxg2 Gd6. Do przyjęcia było także 13...Gd6 14.Hd2 Sbxd5 15.Gxd6 Wxd6 16.Wfd1 h6 17.Sxd5 exd5 18.Wac1 b5 19.Hf4 Hb6 20.c3 Gd7.
14.Sa4 Ha5 15.c4 b5 16.d6 Wa7 17.a3 bxa4 18.axb4 Hxb4 19.c5

19...Gf8 Po biciu piona 19...Hxc5 następowało 20.Ge3 Hxd6 21.Hxd6 Wxd6 22.Gxa7 z przewagą wieży.
20.Hd4 a5 21.Wxa4 1-0 Czarne poddały partię wobec nieuchronnych strat materialnych: 21.Wxa4 Hb3 22.Wc1 Wa6 23.Wa3 Hb5 24.Hd2 a4 25.Sd4 He8 26.We1 Hd7 27.Wc3 Se8 28.c6 (wolne piony mają ogromną siłę) 28...Ha7 29.d7! (posunięcie widłowe) 29...Gxd7 30.Sxe6! (wykorzystuje związanie gońca) 30...fxe6 31.c7 Sxc7 32.Wxc7 Hb6 33.Wxd7 zginęła figura.

Partia Schmid - Filip animowana

Pojedynek z mistrzem międzynarodowym Kickiem Langewegiem z Holandii zakończył się efektowną wpadką czarnych.

Schmid, Lothar -- Langeweg, Kick
Clare Benedict Cup 09th (Round 5) Bern SUI 1962 1-0 B47l

1.e4 c5 2.Sf3 e6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 a6 5.Sc3 Hc7 6.g3 Sc6 7.Gg2 Sf6 8.Sde2 Ge7 9.O-O O-O 10.h3 b5 11.a3 Gb7 12.g4

12...d5? Mistrz Langeweg lubił to posunięcie, jednak w tej pozycji nie jest najlepsze. Zobaczmy dwa przykłady z praktyki arcymistrzowskiej:
Gufeld, Eduard -- Polugaevsky, Lev 0-1 URS Ch sf, 1956 12...Wad8 13.Gf4 d6 14.Hd3 Se5 15.Hg3 Hb8 16.Wad1 a5 17.Gxe5 dxe5 18.g5 Sh5 19.Hg4 Sf4 20.Sxf4 exf4 21.Se2 Gd6 22.Wd2 f3 23.Wxd6 fxg2.
Inkiov, Ventzislav -- Bistric, Faruk 0-1 (49 pos.) Kastav Hotel Opatija 12, 2000 12...d6 13.Sg3 Wfe8 14.g5 Sd7 15.f4 Gf8 16.f5 Sce5 17.Kh1 Sb6 18.Sce2 exf5 19.Sxf5 Wad8 20.Sf4 Sg6.
13.exd5 Wad8 14.Gf4 Gd6 15.Hc1 Sxd5 16.Sxd5 exd5 17.Gxd6 Wxd6 18.Hf4 d4 Ryzykowna decyzja, pion może zginąć w ogniu walki, z drugiej strony skomplikowanie gry utrudnia życie białym. Po 18...Sd8 19.Hg3 Se6 20.c3 f5 21.He5 fxg4 22.hxg4 Hd7 mimo pewnej pasywności czarne stoją krzepko.
19.Wad1 Hd7 Należało pogodzić się ze stratą piona 19...h6 20.Sxd4 Hd7 21.c3 f5 22.gxf5 po wymianach 22...Sxd4 23.Wxd4 Wxd4 24.Hxd4 Hxd4 25.cxd4 Gxg2 26.Kxg2 Wxf5 licząc na remis w końcówce wieżowej.
20.Sg3 Wd8 Na lepsze wygląda 20...We6 21.Sf5 Wfe8.
21.Se4 Wprowadzenie dodatkowych figur do walki 21.Wfe1 We6 22.Sf5 f6 23.Wxe6 Hxe6 24.c3 zwiększało potencjał atakujący.
21...Wd5 22.b4 Gc8 Lepsze 22...d3 23.Wfe1 Sd4 24.Wxd3 Se6 25.Wxd5 Gxd5 26.He5 Gc6 z próbą utrzymania pozycji.

23.Sg3 Grając 23.Hg3 He7 24.Wde1 d3 25.Sc5 We5 26.Sxd3 Wxd3 27.cxd3 Wxe1 28.Gxc6 białe zostawały z jasną przewagą piona.
23...Hd6 24.Hd2 Ustąpienie hetmana daje czarnym wyrównanie, po 24.Hxd6 W5xd6 25.Wfe1 białe wciąż miały pewną przewagę.
24...Se5 25.He2 d3 26.cxd3 Wxd3 27.Wxd3 Sxd3 28.He3 Sf4 29.We1 Ge6 30.Gf1

30...Gc4 Czarne powinny grać 30...Hb8 31.Se2 Sxe2+ 32.Gxe2 h6 z równowagą. Dla zwolenników komplikacji ciekawy może być wariant 30...Hc7 31.Se4 h5 32.gxh5 Gxh3 33.h6 (albo 33.Gxh3 Wd3=) 33...Gf5=.
31.Sf5 1-0 Czarne tracą figurę, gdyż muszą równocześnie bronić skoczka i ósmej linii: 31.Sf5 Hb8 (31...He6 32.Hc3 f6 33.Se7+ Kf8 34.Sc6) 32.Se7+ Kf8 33.Sc6 Sd5 34.Hc5+ Hd6 35.Sxd8 Hxc5 36.bxc5.

Partia Schmid - Langeweg animowana

W partii Schmid - Petrosjan czarne prezentują prawidłową metodę przeprowadzania centralnego przełomu d7-d5.

Schmid, Lothar -- Petrosian, Tigran V (2645)
Siegen ol (Men) fin-A (Round 2) Siegen GER 1970.09.15 1/2-1/2 B43l

1.e4 c5 2.Sf3 e6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 a6 5.Sc3 Hc7 6.Ge2 Sf6 7.O-O Gb4 8.Hd3 Sc6 9.Gd2 Bardziej rozpowszechniony plan zaprezentował arcymistrz Dmitry Jakowenko z Rosji:
Jakovenko, Dmitry -- Vachier-Lagrave, Maxime 1-0 (33 pos.) Moscow Aeroflot op-A, 2006} 9.Gg5 Ge7 10.Gh4 O-O 11.Wad1 Wd8 12.Gg3 d6 13.Sxc6 bxc6 14.e5 dxe5 15.Gxe5 Wxd3 16.Gxc7 Wxd1 17.Wxd1 Sd5 18.Ga5 Wb8 19.Sa4 c5 20.c4 Gd7.
9...Sxd4 10.Hxd4 Gd6 11.Kh1 O-O 12.Wad1 b5 13.a3 Gb7 14.He3 Gc5 15. Hd3 Wac8 16.f4 Celowa była aktywizacja gońca 16.Gg5 Ge7 17.f4 d5 18.exd5 Sxd5 19.Sxd5 Gxd5 20.Gxe7 Hxe7 21.Wd2 Wfd8 22.He3.
16...d5

Były mistrz świata prezentuje prawidłową metodę przeprowadzania przełomu d7-d5.
17.e5 Se4 18.Sxe4 dxe4 19.Hg3 Wfd8

20.c3 Alternatywą była akcja na skrzydle 20.h4 Wd5 21.h5 Wcd8 22.Ge3 h6 23.c3 Wxd1 24.Wxd1 Gxe3 25.Hxe3 Wxd1+ 26.Gxd1 Hd8 (teraz ginie wprawdzie pion h5, ale za piona e4) 27.Gc2 Hh4+ 28.Kg1 Hxh5 29.Gxe4 Gxe4 30.Hxe4 z równymi szansami w końcówce hetmańskiej.
20...Gd5 21.Ge3 Białe powinny wybrać drugą możliwość 21.Gc1 g6 22.Wde1 Kf8 23.Hh4 h5 24.Hf6 Kg8 25.Hg5 Ge7 26.Hg3 h4 27.Hf2 h3 28.Ge3.
21...Gc4 Silnie wygląda 21...Gb3 22.Wde1 Gxe3 23.Hxe3 Hc5 24.Hxc5 Wxc5 25.Gd1 Gc4 26.Ge2 Wd2 z wtargnięciem wieży i groźną inicjatywą.
22.Hf2 1/2-1/2 Ponieważ partia była grana na Olimpiadzie Szachowej, interes drużyny był ważniejszy i Petrosjan przyjął remis.

Partia Schmid - Petrosjan animowana

Adam Umiastowski