Felietony 2021

PIONKÓWKI WIECZNIE WAŻNE

Część teoretyków gry szachowej i trenerów jest zdania, że w procesie szkoleniowym najważniejsza jest nauka otwarć, im więcej pamięciowo opanowanej wiedzy na temat debiutowej fazy gry w głowie szachisty, tym lepiej. Jeśli przyjmiemy takie założenie, to automatycznie wynika z tego wniosek, że MNIEJ CZASU szachista powinien poświęcić na studiowanie zagadnień strategii i taktyki, że mniejszą uwagę powinien przykładać do studiowania końcówek.
O ile w odniesieniu do szachistów mało i średnio zaawansowanych (a tacy wśród grających stanowią zdecydowaną większość) ta teoria jest rażąco błędna (gdyż powinni oni przede wszystkim poznać taktykę oraz znać podstawy strategii i teorii końcówek), to również na poziomie mistrzowskim i arcymistrzowskim słaba gra w końcówce wielokrotnie powoduje stratę cennych punktów. Dobrze rozegrany, na najwyższym światowym poziomie debiut nie pomoże, gdy w ostatnich minutach partii gracz albo utraci koncentrację, albo wykaże się brakiem wiedzy o zakończeniach pionowych. Capablanca miał rację - zaczynajcie studiować grę od końcówek, to się zawsze opłaca.

Markowski,Damian - Beś,Michał
II liga, 09.09.2021

1.d4 Sf6 2.Sf3 d5 3.Gf4

System londyński, z gońcem na f4, jest jak żarłoczna stonka - pożera dużą część praktyki turniejowej, początkującym graczom oferując złudę magicznego lekarstwa na wszystkie okazje - podobne ustawienie figur i pionów na dowolny debiut grany przez przeciwnika. O tym, że ten sposób gry wyjaławia umysł szachisty, zwolennicy "wariantu londyńskiego" dowiedzą się w przyszłości.
3...c6 4.Sbd2 Gf5 5.c4 e6 6.Hb3 Hb6 7.c5 Hxb3 8.axb3 Sa6 Interesujący ruch (po Sa6-c7 i a7-a6 białe nie będą w stanie przełamać się na skrzydle hetmańskim, a w szczególności - nie uzyskają żadnej korzyści z otwartej kolumny "a"), ale pod warunkiem, że białe nie zareagują najsilniej.
9.Wa4 Lepsze jest 9.e4!? dxe4 10.Gxa6 bxa6 11.Se5.
Dalszego ciągu partii nie będziemy (w całości) dokładnie analizować; można tylko dodać, że przez cały czas białe władały inicjatywą, próbując wtargnięcia na skrzydle hetmańskim, tyle, że nie dało im to przewagi wystarczającej do zwycięstwa. Po wielu manewrach i uproszczeniach doszło do końcówki lekkofigurowej, a wreszcie - do pionkówki, która zakończyła się wbrew ogólnym oczekiwaniom.
9...Sh5 10.Gg3 Sxg3 11.hxg3 Sc7 12.e3 h6 13.Ge2 f6 14.Sh4 Gc2 15.Gh5+ Kd7 16.Sg6 Wg8 17.Ke2 Ge7 18.Wc1 Gxg6 19.Gxg6 f5 20.Wh1 Wgf8 21.Kd1 Sb5 22.Kc2 Sc7 23.f4 Wf6 24.Sf3 Sb5 25.Se5+ Kc7 26.Wh3 a6 27.Wa1 Wd8 28.Kd3 Kc8 29.b4 Sc7 30.Wah1 Wff8 31.g4 fxg4 32.Wg3 Gf6 33.Sxg4 Ge7 34.Se5 Kb8 35.Wh5 Ka7 36.Ke2 Gf6 37.Gd3 Kb8 38.Wg6 Gxe5 39.Wxe5 Wd7 40.Wh5 We7 41.g4 Se8 42.We5 Sc7 43.Kf3 Kc8 44.Kg3 Wff7 45.g5 hxg5 46.Wexg5 Kb8 47.Wh5 Wf8 48.Wh7 Wg8 49.Kh4 Se8 50.Kh3 Kc7 51.Kg2 Kd8 52.Kf3 Wf8 53.Wg5 Wg8 54.Gg6 Sf6 55.Wh1 Wf8 56.Wg2 Sd7 57.Ke2 Sf6 58.Wgh2 Kc7 59.Wh8 Wxh8 60.Wxh8 Kd7 61.Kf3 Kc7 62.Kg3 Wd7 63.f5

63...exf5 Po 63...We7 okazuje się, że pozycja jest niemal równa.
64.Gxf5 Wd8 65.Wxd8 Kxd8 66.Kf4 Kc7 67.Ke5

Wydaje się, ze białe powinny łatwo wygrać, bo - z pozoru - pionek g7 powinien szybko zginąć. Ale sprawa wcale nie jest prosta.
67...Sh5 Można też grać 67...Sg8 68.Gh7 (lub 68.Ke6 Sh6 69.Gh3 Kd8 i czarne bronią się) 68...Sf6 i wygranej dla białych nie widać.
68.Gg6 Sg3 69.Gd3

69...Sh1? To powinno doprowadzić do przegranej. Czarne miały dwie kontynuacje ratujące remis:
a/ 69...g5 70.Kf6 g4 71.Kg5 Sh1 72.Kf4 g3 73.Kf3 Sf2 74.Ge2 (74.Gb1 Sd1=) 74...Sg4!=;
b/ 69...Sh5 70.Kf5 Sf6 71.Kg6 Sg4 72.Kxg7 Sxe3.
70.Kf4 Sf2 71.Gc2 Sh3+ 72.Kg4 Sf2+ 73.Kg3 Se4+ 74.Gxe4 dxe4 75.Kf4 Kd7 76.Kxe4 Ke6 77.Kf4 Wygrywa też:
a/ 77.Kd3 Kf5 78.e4+ Kf4 79.d5 Ke5 80.d6 oraz
b/ 77.Kf3 Kd5 78.Kf4 Kc4 79.e4 Kxd4 80.e5 Kd5 81.Kf5 g6+ 82.Kf6.
77...Kd5

78.b3?? Wygrywało nie tylko nieskomplikowane 78.e4+ Kxd4 79.e5 Kd5 80.Kf5 g6+ 81.Kf6; ale również mniej oczywiste 78.Kf5.
78...g6!! Dwa wykrzykniki za wykonanie ruchu, który odwraca wynik partii - zwycięstwo jest nagrodą za uporczywą obronę.
79.Kf3 g5 80.Kg4 Ke4 81.Kxg5 Kxe3 82.Kf5 Kxd4 83.Ke6 Kc3 84.b5 axb5 85.Kd6 Kxb3 86.Kc7 Kc4

Białe poddały się ( 0–1 ). Maratońska partia, której zakończenie przesądziło o wyniku tego meczu; gracze YMKI, zamiast zwycięstwa, zaznali pechowej i gorzkiej porażki.

Csonka,Balazs - Piorun,Kacper
Manx Liberty Masters 2021 (r. 5), 25.09.2021

1.e4 c5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 Sf6 Wg Stockfisha 3...e6 4.Sc3 Sge7 5.d4 cxd4 6.Sxd4 a6 też nadaje się do grania dla czarnych.
4.Sc3 g6 5.e5 Sg4 6.Gxc6 dxc6 7.d3 7.0–0 Gg7 8.We1.
7...Gg7 8.Gf4 Warto wypróbować 8.He2 i jeśli 8...Hc7, to wtedy 9.Gf4 jest silniejsze, niż w partii.
8...g5 9.Gg3 h5 10.Sxg5 Sxe5 11.He2 Sg6 12.h4 e5

Na pierwszy rzut oka struktura pionów jest zdrowsza po stronie białych, ale czarne mogą liczyć - w przyszłości - na parę gońców. Na razie zawiązuje się walka wokół wysuniętego piona e5.
13.f4 Gg4 14.He4 f5 15.Hc4 He7 16.0–0 0–0–0 17.Wae1 Whe8 18.Hf7 Wd6 19.fxe5 Sxe5 20.Hxe7 Wxe7 21.Gxe5 Gxe5 22.Wxe5 Wxe5 23.Sf7 Wde6 24.Sxe5 Wxe5 25.Kf2 Kd7 26.We1 Wxe1 27.Kxe1 Ke6 Czarne mają mikroskopijną przewagę - bardziej aktywny król, goniec grający na obu skrzydłach może okazać się trochę silniejszy niż skoczek. Ale przy precyzyjnej obronie nie powinno wystarczyć tych mikro-przewag do wygrania partii.
28.Se2 Ke5 29.g3 Gxe2 30.Kxe2

30...f4 Pozycja, mimo aktywniejszego czarnego króla, jest równa. Poza posunięciem w tekście do remisu prowadzi też 30...c4 31.Kf3 (31.dxc4 Ke4=) 31...cxd3 32.cxd3 c5 33.a4 b6 34.Ke3=.
31.Kf3 fxg3 32.Kxg3 c4 Nie naruszają równowagi również inne posunięcia: 32...a5 oraz 32...b6.
33.dxc4 Ke4 34.c5 Przegrywa 34.Kf2 c5! (wypuszcza wygraną 34...Kf4 35.c5! Kg4 36.Ke3 Kxh4 37.Kf4 Kh3 38.Kf3 Kh2 39.Kf2 Kh1 40.Kf1 i remis przez powtórzenie pozycji, nie pomaga 40...h4 41.Kf2 Kh2 42.c3) 35.a3 b6 36.b4 a5 37.bxa5 bxa5 38.Kg3 Ke3 39.a4 Ke4! 40.c3 Ke3 41.Kg2 Kd3 i czarne szybciej dorabiają hetmana.
34...a5 35.a4 Ke3 36.c3 Ke4 37.b4 Kd3

38.b5? Tragiczna pomyłka, wynikająca prawdopodobnie ze zmęczenia i braku czasu do namysłu, lecz zdarzająca się częściej tym, którzy nigdy nie gustowali w studiowaniu końcówek w nadziei, że "w razie potrzeby wszystko dam radę wyliczyć przy szachownicy".
Do podziału punktu prowadziło 38.bxa5! Kxc3 39.Kf4 Kb4 40.Kg5 Kxc5 41.Kxh5 Kb4 42.Kg6 c5 43.h5 c4 44.h6 c3 45.h7 c2 46.h8H c1H; remisuje też 38.Kf4 axb4 39.cxb4 Kc4 40.Kg5 Kxb4 itd.
38...Ke4 Wygrywa również 38...Kxc3 39.Kf4 Kb4 40.Kg5 Kxa4 41.Kxh5 Kxb5.
39.b6 Ke3! Zdobywa ważne tempo. Po nieostrożnym 39...Kd3 40.Kf4 Kxc3?? czarne przegrywają (remisuje 40...Kc4=).
40.Kg2 Kd3 40...Kf4 komplikuje i niepotrzebnie wydłuża uzyskanie zwycięstwa.
41.Kf3 Kxc3 42.Kf4 Kb4 Białe poddały się ( 0–1 ), ponieważ czarny hetman na a1 pojawi się znacznie wcześniej, niż mógłby to zrobić jego biały oponent na h8. Ciekawa końcówka, o znacznych walorach szkoleniowych. Brawo Kacper Piorun!.

Tomasz Lissowski