| W tej lekcji chętnie wrócę do twórczości Wiaczesława Ragozina.
Wiele lat wspólnej pracy spędzonych przy szachownicy z Michaiłem Botwinnikiem przyniosło niewątpliwą korzyść obu wielkim szachistom. W swych wspomnieniach o Ragozinie, Botwinnik pokazuje poniższą partię treningową, pozwalającą zrozumieć, jak to określił "problem Ragozina". |
| |
Botwinnik,M - Ragozin,W
Partia treningowa 1936
Obrona sycylijska B84
1.e4 c5 2.Sf3 e6 3.d4 cd4 4.Sd4 Sf6 5.Sc3 d6 6.Ge2 a6 7.Ge3 Hc7 8.a4 b6 9.f4 Gb7 10.Gf3 Sbd7 11.He2 Jeśli 11.Sb3, to 11...d5 12.e5 Se4 i czarne stoją dobrze. 11...Ge7 11...Sc5 12.Gf2 12.0-0 0-0 13.g4 Bardzo agresywne i równie ryzykowne. Białe będą polować na pionka e4, ale ich pozycja zostaje znacznie osłabiona co świetnie wykorzystują czarne.
13...d5 14.e5 Se4 15.Se4 de4 16.Gg2 Gd5 17.Wfc1 Wac8! Siła tego posunięcia stanie się za chwilę widoczna. Słabsze było 17...a5 18.Gf2 Sc5 19.Sb5 Hb7 20.Sc3 Gc6 21.We1
18.Gf2 [18.Ha6 Gc4 19.Sb5 Hc6] 18...Sc5 19.b4? Konsekwentnie, ale słabo.
Lepsze było 19.We1 Hd7 20.b3 f6 choć i tu białe nie błyszczały.
19...Sd3!! Materialnie czarne tracą na tej operacji, ale ich figury stają się bardzo aktywne. 20.cd3 Hc1+ 21.Wc1 Wc1+ 22.Gf1 Wfc8! Czarne stoją na tyle dobrze, że nie muszą się spieszyć, grożą Wc1-a1-a2 oraz Wc1-d1.Wc8-c1. Botwinnik zgubił się i szybko przegrał.
23.Hb2 Należało grać 23.Hd2 ed3 24.Ge3 Wa1. 23...ed3 24.b5 ab5 25.ab5 Wd1! 26.Sc6 Gf8 27.Gb6 d2! 28.Hc2 Gf3 1-0 |
| |
| A teraz chwila zadumy nad koncepcją obrony wymyśloną przez Ragozina. |
| |
Riumin,N - Ragozin,W
Leningrad, 1934
Obrona Ragozina E33
1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 Gb4 4.Hc2 d5 5.e3?! 5.cd5 5...0-0 6.Sf3 Sc6
Z tym posunięciem rozpoczynającym dość nietypowy dla tej pozycji plan związane jest nazwisko Ragozina. Zamiast uderzenia w centrum poprzez c7-c5 czarne zamierzają dojść do e5, a jeśli okaże się to niemożliwe zamierzają szukać kontrszans na skrzydle hetmańskim.
7.a3 Gc3+ 8.Hc3 Gd7 Narzucające się 8...Se4 9.Hc2 Gd7 10.Gd3 f5 było ryzykowne z uwagi na osłabienie centrum. 9.b4 Ragozin uważa, że lepsze było 9.Gd3 na co zamierzał grać a5 z dalszym a4 i Sa5-b3. Posunięcie wykonane w partii pozwala czarnym rozpocząć aktywną kontrgrę na skrzydle hetmańskim. 9...a5! 10.b5? Ten marsz wygląda na przejaw aktywności, ale jak się okaże zupełnie nieskuteczny. Lepsze było 10.Wb1
10...Sa7 11.a4 c6! 12.Ga3 We8 13.Wb1 dc4 14.b6?
Ta ofiara pionka nie jest uzasadniona. Dobre było 14.Gc4 cb5 15.ab5 Sd5 16.Hd3 z wyrównaną grą.
14...Sb5! Efektowne obalenie koncepcji białych. Możliwe było także prozaiczne 14...Sc8 lub Sd5 z dalszym Sb6
15.ab5 cb5 16.Se5 Prędzej, czy później białe zostaną zmuszone do oddania materiału. Ragozi uważa, że właśnie teraz była taka możliwość:
16.Gc4 bc4 17.Hc4 Wc8 i chociaż czarne stoją lepiej, to jednak nie mają przewagi materialnej.
16...b4! 17.Hc1 17.Gb4? Sd5 17...Gb5! czarne starają się zachować swą groźną falangę pionków.
18.Ge2 Nie widać niczego lepszego. Jeśli 18.Gb4 ab4 19.Wb4 Hd5 20.f3 Wec8 21.Sc4 Wc6 i białe nie mogą się wyswobodzić. Po 18.Gc4 Gc4 (18...Wc8 19.Gb5) 19.Hc4 ba3 20.Hb3 Sd5 21.Ha3 Wa6 czarne mają przewagę materialną.
18...Wc8 Jeszcze lepsze było 18...Sd5. 19.Gb4 ab4 20.Wb4 Ga6! 20...Hd5 21.Gf3? 21.0-0 Nie można uniknąć strat. Po 21.Gf3 Sd5! 22.Gd5 ed5 23.0-0 We6 z dalszym i Wcc6
21...Sd5 22.Wb1 Sb6 23.Ha3 f6 24.Sf3 Sd5 25.Sd2 f5 26.Sf3 He7 27.Ha5 Hd6 28.Se5 b5 Nie jest łatwo uruchomić pionki.
29.Gf3 We7 30.Wfc1 Wec7 31.Wa1 Wa7 32.Sd3
Białe wreszcie zaktywizowały skoczka. Jednak jest już za późno na uratowanie partii.
32...Wca8! 33.Sc5 33.Gd5 Hd5 34.Sb4 Hg2+ 35.Kg2 Gb7+? 33...e5 34.Gd5+ Hd5 35.Wab1 Przeoczenie, ale także po 35.Sa6 Wa6 36.Ha6 Wa6 37.Wa6 b4?+ czarne wygrywają. 35...Gb7 36.e4 Hc5 0-1 |
| |
| Jednym z ulubionych elementów strategiczych Ragozina była ofiara jakości. Oto jedna z jego bardziej znanych partii, pokazująca, jak konsekwentnym trzeba być w realizacji planu i jak można aktywnie bronić niełatwej pozycji. |
| |
Lilienthal,A - Ragozin,W
Moskwa 1935
Obrona Nimzowitscha E25
1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 Gb4 4.a3 Gc3+ 5.bc3 c5 6.f3 d5 7.e3 Obecnie za silniejsze uchodzi 7.cd5 Sd5 8.dc5 7...0-0 8.cd5 ed5 Lepsze było 8...Sd5 9.Gd2 Sc6 10.Gd3 cd4 11.cd4 e5!
9.Gd3 Sc6 Lepsze było według Ragozina 9...b6
10.Se2 We8 11.0-0 a6 12.He1 b5 13.Hf2 Białe zamierzają zagrać e4. Jeśli czarne dopuszczą do tego, ich figury zostaną odrzucone z centrum.
13...Ge6 14.h3 e4 nie przechodziło z uwagi na:
14.e4 de4 15.fe4 Sg4 16.Hg3 cd4 17.cd4 Sd4 18.Gb2 Se2+ 19.Ge2 Hd2 20.Gg4 Hb2
14...Wa7! Znów uniemożliwiając e4.
15.Gd2 Po 15.e4 de4 16.fe4 cd4 17.cd4 Gc4! 18.Gc4 bc4 19.e5 Sd5! (19...Se4 20.Hf3! Hd5 21.Sf4! Hd4+ 22.Ge3) czarne mają się dobrze.
15...Hb6 16.Wfb1! I tym razem nie można e4 z uwagi na:
16.e4 de4 17.fe4 cd4 18.cd4 Gc4! 19.Gc4 bc4 20.e5 Se4!.
16...Wae7 17.a4 c4 18.Gc2 Gc8 19.Sg3 h5!
Jeśli teraz 20.e4 to 20...h4
20.Se2 Po 20.Sf5 Gf5 21.Gf5 b4! 22.cb4 Sd4! 23.ed4 (23.e4 Se2+ 24.Kf1 Hf2+ 25.Kf2 Sd4) 23...We2 czarne miały wyraźną przewagę.
20...Sd8 21.Wa2 Gd7 22.ab5 ab5 23.Wba1 Gc8 24.Wb2 Gd7
Czarne nie mają podstaw, aby nie powtarzać pozycji, jednak białe nie powiedziały jeszcze ostatniego słowa.
25.Hh4! Białym udało się wiele mimo, że nie zrealizowały uderzenia w centrum e4. Wymusiły c4 i h5 co pozwala im rozpocząć akcję zaczepną na skrzydle królewskim.
25...Se6 26.Kh1 I znów nie przechodziło 26.e4? de4 27.fe4 Sf8 28.Sg3 (28.e5 We5) 28...Sg6 29.Hg5 h4 30.Sh5 Se4; ale po prawidłowym
26.Kf2! białe miały przewagę.
26...Sf8 27.Sg3
Moment nieuwagi i czarne dochodzą do głosu. Należało zagrać We1.
27...We3! Po tej ofierze jakości czarne przechwytują inicjatywę.
28.Ge3 We3 29.Sh5 Sh5 30.Hh5 Gc6 31.Hg5
Bezpośrednia obrona punktu c3 po 31.Wa3 przegrywała 31...We1+ 32.Kh2 Hc7 33.g3 He7!
31...Wc3!! Konsekwencja pierwszej ofiary. Pionki b i c stają się teraz bardzo silne. 32.Hd2 Wc2 33.Wc2 Se6 34.Wd1 b4 35.Wb2 b3 36.Hc3 Sc7 37.We2 Ha7 38.Hb4 Po 38.We7 jak i 38.Wa1 nastąpiłoby Sb5. 38...Sb5 39.We7 Ha3 40.He1!
Najlepsza szansa Po wymianie hetmanów czarne pionki szybko rozstrzygały np.:40.Ha3 Sa3 41.Wa7 Sb5 42.Wa6 Gd7 43.Wb1 Gf5 44.Wb2 Sd4
40...c3! Jedyne. Jeszcze można było po 40...Kf8 41.We3 z dalszym Hh4 lub; 40...Ha8 41.Hb4 wpaść w kłopoty.
41.We8+ Ge8 42.He8+ Kh7 43.Hf7 43.Hb5 c2 Ostatnia szansa to wieczny szach. Czarne odparowują i tę groźbę.
43...Ha8!44.We1 Sd6 45.Hc7 c2! 46.Hd6 b2 47.Hf4 Hc6 0-1 |
| |
| W jednym ze wspomnień o Ragozinie nazwano go mistrzem i artystą.
Uważam, że po przestudiowaniu choćby tych trzech partii można się z tym zgodzić.
|
| |
| MF Trener I klasy Waldemar Świć |
| |
|
| http://szachowavistula.pl/vistula/ |
 |