Kronika 2017

Wiktor Kuprejczyk 1949-2017

Urodzony w 1949 roku na Białorusi Wiktor Kuprejczyk rozpoczął poważną karierę sportową pod koniec lat 60. XX wieku. Startował w wieku 19 lat w studenckiej reprezentacji kraju na Drużynowych Mistrzostwach Świata. Trzykrotnie zdobywał złoty medal na tych zawodach w Ybbs 1968 (indywidualny), Dreźnie 1969 oraz w Teeside w 1974 roku.
Kuprejczyk startował w mistrzostwach kraju w latach 1969 - 1987, najlepszy rezultat uzyskał w 1979 roku dzieląc miejsca 5-7. Wiele sukcesów w turniejach międzynarodowych przypadło na lata 1977 - 1988. Kuprejczyk wygrał turniej Hoogovens-B w Wijk aan Zee w 1977 roku, podzielił 1-2 miejsce w Kirovakan, 1978, zwyciężył w Reykjaviku 1980, w Medina del Campo w 1980 roku, w Hastings w 1981 roku, w Swierdłowsku w roku 1984.

Ważną kartą w rozwoju sportowym okazała się twórcza współpraca z Wiktorem Korcznojem od początku lat 70. Obaj zawodnicy czuli niechęć do remisów, byli żywo zainteresowani ostrym dążeniem do zwycięstwa, do ryzykownego czasami komplikowania gry.
Być może poniższa partia grana w Soczi zadecydowała o zaproszeniu przez Korcznoja młodego szachisty do wspólnych przygotowań.

Kupreichik, Viktor D -- Korchnoi, Viktor
Sochi schev Sochi RUS 1970 1-0 C02b

1.e4 e6 2.d4 d5 3.e5 b6 4.c3 ♕d7 5.a4 a5 6.f4 ♘e7 7.♘d2 h5 8.♘df3 ♗a6 9.♗xa6 ♘xa6 10.♗e3 ♘f5 11.♗f2 ♗e7 12.♘e2 h4 13.O-O O-O-O 14.♕d2 ♖dg8 15.♖fb1 ♘b8 16.b4 ♘c6 17.♘c1

17...g5 Klasyczna pozycja z różnostronnymi roszadami. Czarne rozpoczynają kontrgrę na skrzydle królewskim, mogły też wyczekiwać 17...♔b7 18.♘d3 ♔a8 19.♗e3 ♕d8 20.♖f1 ♕d7 21.♖ab1 ♔b8 itd.
18.fxg5 ♖g7 19.♕d3 axb4 20.a5 Pierwsze oznaki sukcesu białych, które właśnie otwierają grę na skrzydle hetmańskim. Czarny król znalazł się w niebezpieczeństwie, podczas gdy działania na skrzydle królewskim właściwie zamarały.
20...♔b8 21.axb6 cxb6 22.♖a6 ♕b7 23.♖ba1 bxc3 24.♕xc3 ♗b4 25.♕d3 ♗a5 26.♕b5 ♘b4 27.♖1xa5 Czarne poddały partię, po 27... ♘xa6 28.♖xa6 ♖c8 29.♘d3 ♔c7 30.♗e1 ♖a8 31.♘c5 (bicie skoczka prowadzi do mata 31...bxc5 32.♗a5+ ♔b8 33.♕e8+ ♕c8 34.♖xa8+ ♔xa8 35.♕xc8+ ♔a7 36.dxc5 f6 37.♗b6#) 31...♕c6 32.♘xe6+ fxe6 33.♕xc6+ ♔xc6 34.♖xa8 białe mają przewagę figury.
1-0

Arcymistrz Aleksiej Suetin, przez szereg lat czołowy szachista Białorusi, poproszony o przedstawienie charakterystyki Wiktora Kuprejczyka określił go jako szachistę stylu kombinacyjnego, obdarzonego fantazją, nie stosującego się do jakichkolwiek szablonów, chętnie podejmującego ryzyko.

Wiktor Kuprejczyk w roku 1978 współzwyciężył w turnieju w Kirovakan.
Tytuł arcymistrza Kuprejczyk otrzymał w 1980 roku, po zwycięstwach na turniejach w Rejkawiku i Medina del Campo.

Przyjemnie jest prześledzić kilka zwycięskich partii Wiktora Kuprejczyka.
Pierwsza partia pochodzi okraszonego złotym medalem występu w Drużynowych Mistrzostwach Świata Studentów w Ybbs 1968. Druga partia rozegrana była 20 lat później w Kopenhadze w słynnym Politiken Cup, w którym to turnieju Kuprejczyk podzielił 2-4 miejsce.

Martinovic, Slobodan -- Kupreichik, Viktor D
WchT U26 15. fin-A (Round 2.4) Ybbs 1968.07.20 0-1 B35o

Posunięcie czarnych

22... ♗xe4 Czarne liczyły na 23.♕xe4 d5 24.♗xd5 exd5 25.♕d3 d4 26.♖a2 ♖fd8 z przewagą przestrzeni.
23.♕xd6?? Czy można bić tego piona?
23...♖fd8! Nie można, ginie przecież niebroniona wieża na d1.
0-1 Czarne poddały partię, gdyż po 24.♕xc7 ♖xd1+ 25.♔h2 ♖xc7 zostają bez wieży.

Kupreichik, Viktor D (2510) -- Conquest, Stuart C (2315)
Politiken Cup 10th (Round 5) Copenhagen DEN 1988 1-0 C88c

1.e4 e5 2.♘f3 ♘c6 3.♗b5 a6 4.♗a4 ♘f6 5.O-O ♗e7 6.♖e1 b5 7.♗b3 d6 8.a4 b4 9.d4 ♗g4 10.dxe5 ♘xe5 11.♘bd2 ♕c8 12.h3 ♗h5 13.♖e3 O-O 14.♕e1 ♘xf3+ 15.♘xf3 ♖e8 16.♗d2 a5 17.c3 c5 18.cxb4 cxb4 19.♘d4 ♗g6 20.♖c1 ♕b7 21.♘c6 ♗f8 22.f3 ♕b6 23.♔h1 ♖ac8 24.♗d5 ♘xd5 25.exd5

25...♖xe3 Niefortunna wymiana. Lepsze było 25...f6 26.♕e2 ♗f7 27.♕d3 ♖a8 z wyrównana pozycją. Posunięcie w partii wywołuje ostrą reakcję Kuprejczyka.
26.♗xe3 ♕a6 27.♗b6 f6 Po bardziej odpowiednim 27...♗f5 28.♗xa5 ♗d7 29.♕xb4 ♗xc6 30.♖xc6 ♖xc6 31.dxc6 ♕xc6 32.b3 czarne zostawały bez piona, ale wciąż mogły dalej walczyć.
28.♘e7+ 1-0

Już jako nastolatek Kuprejczyk przejawiał swój słynny talent taktyczny, bez litości punktując mniej uważnych przeciwników.

Kupreichik, Viktor D -- Ree, Hans
EU Ch U20 Niemeyer 4th (Round 3) Groningen NED 1965.12.29 1-0 C77u

Posunięcie czarnych

21... g6 Więcej szans na obronę pozycji dawało 21...♗e7 22.♘d1 c5 23.♗d5 ♗xd5 24.♖xd5 ♕c6 25.♖xe5 ♗f6 26.♖d5 ♖e8.
22.h4 ♔h8 23.h5 ♗d4 Goniec opuszcza przekątną a3-f8 i przestaje bronić króla. Wycofanie gońca na pole e7 prowadziło do pozycji trudnej, jednak jeszcze można było walczyć: 23...♗e7 24.♕h3 ♔g7 25.♕d3 ♔h8 26. Nie dawało wystarczającej obrony 23...f5 24.♕d1 ♗d4 25.♖xd4.
24.♕g5 1-0

Kupreichik, Viktor D -- Timoszczenko, Gennadij
URS Ch U26 Odessa UKR 1968 1-0 C02i

1.e4 e6 2.d4 d5 3.e5 c5 4.c3 ♕b6 5.♘f3 Obrona francuska. Opiewana przez Aarona Nimzowitscha w jego przełomowej pracy "Mój system" konstrukcja pionowa. Łańcuchy białych i czarnych pionów stanowią przeszkodę dla figur. Podstawową metodą jest atakowanie bazy łańcucha. Dla białych bazą jest pion "d4", dla czarnych pion "e6".
5...♗d7 6.♘a3 cxd4 7.cxd4 ♘c6 8.♗e2 ♗b4+ 9.♔f1 ♗e7 10.h4 f6 Ponieważ czarne wyczerpały już możliwości atakowania bazy białego łańcucha pionów, sięgają do drugą metodę, atak od czoła.
11.♖h3 ♘h6 Po wymianie 11...fxe5 12.dxe5 czarne mogły grać z większą wygodą 12...♘h6 13.♗xh6 gxh6 14.♖c1 a6 15.♖g3 ♖f8. Czarne figury są dobrze przygotowane do walki.
12.♗xh6 gxh6 13.♕d2 O-O-O Jak to często bywa, po niepowodzeniu z długą roszadą, zawodnik zaczyna rozpatrwać możliwość wykonania krótkiej roszady. Po 13...fxe5 14.♘xe5 ♘xe5 15.♖b3 ♕c7 16.dxe5 O-O 17.♖e1 ♗c5 czarne stały bardzo dobrze, mimo osłabienia pozycji króla.
14.exf6 ♗xf6 15.♘b5

15...e5 Ta bardzo zobowiązująca próba otwarcia pozycji ponosi klęskę. Lepsze 15...♖df8 16.♖d1 ♔b8.
16.dxe5 ♗xh3 Błędna decyzja o przyjęciu ofiary jakości zaważy na wyniku partii. Lepsze było 16...♘xe5 17.♘xe5 ♗xe5 18.♕xd5 ♗c7 19.♖c3 ♗xb5 20.♕xb5 ♔b8.
17.exf6 ♗g4 18.a4 ♗xf3 Samobójcza decyzja. Należało spróbować obrony po 18...a6 19.♕f4 h5 20.a5 ♘xa5 21.♖c1+ ♘c6.
19.♗xf3 a6 20.♕f4 axb5 21.♗g4+ ♖d7 22.axb5 ♘a5 23.♕b4 ♕c7 Szybko i forsownie prowadzi do mata. Mniej forsowne 23...♔b8 24.♗xd7 ♘c4 25.f7 ♕d6 26.♕a4 ♕xd7 27.♕a7+ ♔c7 28.♕c5+ ♔b8 29.f8=♖+ ♖xf8 30.♕xf8+ ♔c7 prowadziło do pozycji zapewne przegranej, ale z przygodami.
24.b6 ♕h2 25.♖xa5 ♕h1+ 26.♔e2 ♖e8+ 27.♕e7 1-0

Drugim, oprócz Korcznoja wzorem dla Kuprejczyka był ze zrozumiałych powodów Michaił Tal. Wygrana z byłym mistrzem świata przyszła już w roku 1970 na turnieju arymistrzowie kontra młodzi mistrzowie w Soczi 1970. Kuprejczyk odważnie ruszył do ataku, nade wszystko pragnąc wygranej ze słynnym Misżą. Partia miała zmienny przebieg, ostatni pomylił się Tal,

Kupreichik, Viktor D -- Tal, Mikhail
Sochi schev Sochi RUS 1970 1-0 B57k

1.e4 c5 2.♘f3 d6 3.d4 cxd4 4.♘xd4 ♘c6 5.♘c3 ♘f6 6.♗c4 ♕b6 7.♘b3 e6 8.♗e3 ♕c7 9.f4 a6 10.♗d3 b5 11.a3 ♗e7 12.♕f3 ♗b7 13.O-O ♖c8 14.♖ae1 O-O 15.♕h3 b4

16.♘d5 Poświęcenie skoczka na d5 już wówczas było typową operacją w obronie sycylijskiej, prowadzącą do taktycznych komplikacji. Białe mogły skoczkiem odejść na a4: 16.♘a4 bxa3 17.bxa3 h6 18.♗b6 ♕d7 19.e5 dxe5 20.♘ac5 ♗xc5+ 21.♘xc5 ♕e7 22.f5.
16...exd5 17.exd5 ♘b8 18.♗d4 g6 Nie można było grać 18...h6? 19.♗xf6 ♗xf6, gdyż po 20.♕f5 g6 21.♕xf6 ginął goniec.

19.♖f3 Zapewne białym nie podobał się wariant 19.axb4 ♗xd5 20.c4 ♘c6 21.cxd5 ♘xd4 22.♘xd4 ♕a7 23.♔h1 ♕xd4 24.♖xe7. Wieża na trzeciej linii może na różne sposoby przejawiać aktywność.
Nie na rękę było też upraszczanie pozycji po 19.f5 ♗xd5 20.♕h4 ♔g7 21.g4 ♘c6 22.g5 ♘xd4 23.♕xd4 ♗xb3 24.cxb3 bxa3 25.bxa3 h6 26.gxf6+ ♗xf6.
19...♗xd5 20.♖fe3 ♗d8 21.♕h4 ♘bd7 22.♕h6 ♕b7 23.♖g3 ♘c5? Pozycja stała się bardzo skomplikowana, lepsze 23...♗b6 24.f5 ♘e5 25.♗xb6 ♕xb6+ 26.♕e3 ♕xe3+ 27.♖gxe3 ♘xd3 28.♖xd3 ♖xc2 29.♘d2 ♖xb2 z dużą przewagą.
24.♘xc5 dxc5 Do wyrównania prowadziło poświęcenie jakości 24...♖xc5 25.f5 ( do gorszej pozycji wiodło bicie wieży 25.♗xc5 dxc5 26.f5 ♗e4 27.♗xe4 ♘xe4 28.♖h3 ♘f6 ) 25...♖c7 26.♕h4 bxa3 27.bxa3 ♖e7 28.♖f1 ♖e5!.
25.f5 cxd4 To posunięcie zabierające drugą figurę chyba ostatecznie przegrywa. Czarne mogły jeszcze blokować dostęp do swojego króla grając 25...♖c7 26.♗xc5 ♖e7, choć po 27.♖ee3 ♗b6! 28.fxg6 fxg6 29.♗xg6 ♖g7 30.♗xh7+ ♘xh7 31.♗xb6 zapewne też by przegrały.
26.fxg6 fxg6 27.♗xg6 ♔h8 28.♕xf8+ ♘g8 29.♗f5 ♖b8 30.♖e8 ♕f7 31.♖h3 Czarne poddały partię ze względu na wariant 31... ♕g7 32.♖xh7+ ♕xh7 33.♗xh7 ♔xh7 34.♕f5+ ♔g7 35.♕xd5 ♘f6 36.♕e5 bxa3 37.♕xb8 ♘xe8 38.bxa3 ♗g5 39.♕e5+ ♗f6 40.♕xe8 a5 41.♕d7+ ♔g6 42.♕g4+ ♔h6 43.♕e6 ♔g6 44.♔f2 ♔g7 45.♔f3 ♗g5 46.♕g4 ♔f6 47.♕xd4+ ♔g6 48.c4 ♗f6 49.♕d3+ ♔g7 50.♕d5 ♔g6 51.c5 ♔h7 52.♕d3+ ♔g8 53.c6 ♗b2 54.♕b3+ ♔h7.
1-0

Arcymistrzowie nie mieli łatwego zadania w starciu z głodnymi sukcesów, dobrze wyszkolonymi młodymi mistrzami. Przekonał się o tym m.in. Anatoly Łutikow.

Kupreichik, Viktor D -- Lutikov, Anatoly S
Sochi schev Sochi RUS 1970 1-0 B06q

1.e4 g6 2.d4 ♗g7 3.♘c3 d6 4.♗e3 c6 5.♕d2 b5 6.♗d3 a6 7.♘f3 ♗g4 8.h4

8...h5 Pierwsze wątpliwe rozwiązanie. Lepiej wygląda 8...♘d7 9.♘h2 i dopiero teraz 9...h5 10.♘xg4 hxg4 11.O-O-O ♘gf6 12.♔b1 ♖c8 13.f4 gxf3 14.gxf3 ♘h5 z solidną pozycją.
9.♘g5 ♘h6 10.f3 ♗c8 11.O-O-O ♘d7 12.g4

12...c5 Drugie wątpliwe rozwiązanie. Czarne mogły dążyć do długiej roszady, np. 12...hxg4 13.h5 gxh5 14.♖xh5 ♕a5 15.e5 dxe5 16.♗e4 ♗b7 17.dxe5 O-O-O po czym król ma w miarę bezpieczną pozycję.
13.dxc5 dxc5 14.gxh5 gxh5 15.♖hg1 ♗d4 16.♘d5 ♗xe3 17.♘xe3 ♗b7 18.♕c3 e5 19.♗xb5 axb5 20.♖xd7 ♔xd7 21.♖d1+ ♔c6 22.♖xd8 ♖hxd8 23.b4 f6 24.♕xc5+ ♔d7 25.♘d5 ♗xd5 26.♕xd5+ 1-0

Na pierwsze zajęcia szachowe w klubie Kuprejczyk poszedł w 1959 roku, czyli w wieku 10 lat. W szachy nauczył się grać jeszcze wcześniej. Szybki rozwój umiejętności zawdzięcza dobrej opiece klubowej.

Ciekawym epizodem w karierze sportowej było zaproszenie do współpracy w latach 80. przez Wasylija Smysłowa, byłego mistrza świata. Właśnie wtedy Smysłow w wieku 60 lat przeżywał wzrost formy sportowej. W turnieju międzystrefowym w Las Palmas w 1983 roku zajął drugie miejsce i awansował do meczów pretendentów. Jak wiemy, wygrał pierwszy mecz z Zoltanem Riblim z Węgier, następny zremisował z Robertem Huebnerem z Niemiec, ale przeszedł do następnej rundy dzięki szczęśliwemu losowaniu. W meczu finałowym zmierzył się ze wschodzącą gwiazdą Garry Kasparowem i po wspaniale rozegranym meczu uległ.
Przygotowanie teoretyczne do nadchodzących pojedynków wzbogaciło obie strony. Smysłow zafascynowany pomysłowością i twórczą wyobraźnią młodszego kolegi bardzo wzbogacił własny arsenał szachowy, bardziej zainteresował się rozwiązaniami taktycznymi. Z kolei Kuprejczyk poznał warsztat byłego mistrza świata, zrozumiał wiele nowych idei, doszlifował własne orginalne pomysły.

Rok 1981 okazał się dla Kuprejczyka szczęśliwy, w turniej w Hastings w 1981, zajął pierwsze miejsce, wyprzedzając o pół punktu Smysłowa i Speelmana. W Polsce Wiktror Kuprejczyk zagrał w Memoriale Rubinsteina, zajmując drugie miejsce za Włodzimierzem Schmidtem.

Dobra passa dopisała także w Mistrzostwach kraju w I Lidze. W Swierdłowsku w roku 1984, Kuprejczyk podzielił 1-4 miejsce z Gawrikowem, Psachisem i Gurewiczem.

Kolejne lata to okres kryzysu sportowego, dopiero w 1988 roku Kuprejczyk dzieli 2-4 miejsca w prestizowym openie Politiken w Kopenhadze. W tym samym roku dzieli 1-2 miejsce z Waganianem w turnieju w Esbjerg w Danii.

Lata płyną szybko i dawni profesjonaliści czasem tracą źródła utrzymania. W 2014 roku FIDE oraz Association of Chess Profesionals przyznały stypendium w wysokosci 5000 dolarow kilku weteranom szachowych batalii Borysowi Spasskiemu, Nonie Gaprindaszwili, Leonardowi Bardenowi z Anglii, Markowi Cejtlinowi, Igorowi Zajcewowi i Wiktorowi Kuprejczykowi.

Przegląd zwycięskich partii Wiktora Kuprejczyka.

Partie (games): ( Zwycięskie partie Wiktora Kuprejczyka )
Partie (games): ( Wijk aan Zee 1977 )
Partie (games): ( Kirovkan 1978)
Partie (games): ( Rejkiawik 1980)
Partie (games): (Medina del Campo 1980)
Partie (games): ( Hastings 1981)
Partie (games): ( Swierdłowsk 1984)