KRONIKA 2005 (12)
† WŁADIMIR SAWON (1940-2005)
Zmarły był jednym z bardziej utytułowanych szachistów ukraińskich. Arcymistrz od 1973 roku, uczestnik 10 czempionatów ZSRR, uczestnik Olimpiady Szachowej w 1972 roku i turnieju międzystrefowego 1973. W finale mistrzostw ZSRR debiutował w roku 1961, zajmując jedno z ostatnich miejsc. W ciągu następnych lat wspinał się w górę listy najlepszych szachistów Kraju Rad, zdobywając złoty medal w 1971 roku. Reprezentował styl uniwersalny, aktywno-pozycyjny, miał urozmaicony repertuar debiutowy, ale brakowało mu pracowitości Lwa Poługajewskiego, geniuszu Tala i Petrosjana, erudycji Furmana, oryginalności Bronsztejna, walorów sportowych Korcznoja. Dlatego, będąc szachistą bardzo mocnym (ośmielamy się twierdzić, że przez minimum 20 lat wyraźnie lepszym od całej polskiej czołówki), nie stał się nigdy klasykiem. Niewiele jego partii zagościło w podręcznikach, tylko kilka zostało wyróżnionych w plebiscytach jugosłowiańskiego "Informatora".
W ostatnich latach arcymistrz Sawon chorował, zmagał się z problemem alkoholowym, ale ponieważ nigdy nie przekwalifikował się na trenera lub szachowego literata, proza życia zmuszała go do gry w turniejach coraz mniej prestiżowych. Załączamy niewielki zbiór partii Zmarłego, zarówno wygranych, jak i przegranych.
Sawon - Spasski [B47]
Erewań 1962 (Mistrz. ZSRR)
1.e4 c5 2.Sf3 Sc6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 e6 5.Sc3 Hc7 6.g3 a6 7.Gg2 Sf6 8.0-0 Ge7 9.b3 0-0 10.Sce2 b5 11.Gb2 Gb7 12.Wc1 Se5 13.f4 Seg4 14.Hd3 e5 15.Sf5 Gc5+ 16.Kh1 d5 17.exd5 e4 18.Hd2 Hd7 19.Sed4 Gxd5
20.h3? (20.Se3!?) 20...e3! 21.Hc3 Sf2+ 22.Wxf2 Gxd4 23.Hxd4 exf2 24.Sh6+??
Białe uległy halucynacji, że dają mata. W rzeczywistości czarne mogą spokojnie zabić skoczka 24...gh6, ponieważ po 25.Hxf6 białe nie zdołają wykorzystać siły duetu goniec-hetman na wielkiej czarnej przekątnej, bowiem same giną jako pierwsze: 25...Hxh3 mat. Tymczasem po 24.Gxd5 Hxf5 25.Gg2 Wae8 26.Hxf2 białe mogły jeszcze walczyć. Za moment iluzja rozwiała się i białe skapitulowały (0-1).
W. Sawon - N. Krogius [B41]
ZSRR 1964
1.e4 c5 2.Sf3 e6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 a6 5.Sd2 Se7 6.g3 e5?! 7.S4b3 d5 8.exd5 Hxd5
9.Sc4!! (Genialnie zagrane.) 9...Hxh1 10.Sd6+ Kd7 11.Se4+ Ke8 12.Sd6+ Kd7 13.Sxf7+ Ke8 14.Sd6+ (Po 14.Sxh8? He4+ 15.Ge3 Sd5! czarne przechodzą do kontrataku.) 14...Kd7 15.Ge3 Sd5 16.Hg4+ Kxd6 17.Hxc8 Sxe3 18.fxe3 Ke7 19.0-0-0 (Wszystkie siły białych uczestniczą w ataku.) 19...Hc6 20.Hd8+ Kf7 21.Sa5 Hc5 22.Gc4+ Kg6 23.Gd3+ e4 (23...Kf7 24.Wf1+) 24.Gxe4+ Kh6 25.Gxb7! (25.Wd4? Sc6!) 25...Wa7 26.Hxb8 Hxe3+ 27.Kb1 g6 28.Hd8 He5 29.Hh4+ Hh5 1-0 (uwagi L. Szamkowicza).
Sawon - Radułow [D25]
Bułgaria 1965
1.d4 d5 2.c4 dxc4 3.Sf3 Sf6 4.e3 Gg4 5.Gxc4 e6 6.Sc3 Ge7 7.Hb3 Gxf3 8.gxf3 b6 9.e4 (Ofiara pionka za kilka temp.) 9...Hxd4 10.Ge3 Hd8 11.Wd1 Sfd7 12.Wg1 0-0 13.f4 a6 14.Gd4 Gf6 15.e5 Ge7 16.f5 Gc5 17.f6 g6 18.Gxc5 bxc5 19.Se4 Kh8 20.Hh3 He8 21.Hh6 1-0.
Sawon - Tal [E14]
Moskwa 1969 (Mistrz. ZSRR)
1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sf3 c5 4.e3 cxd4 5.exd4 b6 6.Gd3 Gb7 7.0-0 Ge7 8.Sc3 d5 9.Gg5 dxc4 10.Gxc4 0-0 11.He2 Sc6 12.Wad1 Sb4 13.Se5 Sbd5 14.Wd3 Sxc3 15.bxc3 Se4 16.Gc1 Sd6 17.Gb3 Wc8 18.Wh3 Ge4 19.Ga3 Gg6
20.g4 Wc7 21.f4 Hc8 22.Sxg6 hxg6 23.Gxd6 Gxd6 24.He1 We8 25.Hh4 Kf8 26.f5 gxf5 27.gxf5 f6 28.Gxe6 Wxe6 29.fxe6 Hxe6 30.We1 Hd7 31.Hh8+ Kf7 32.Hh5+ Kf8 33.Hg6 1-0.
Sawon - Dementiew [D34]
Riga 1970 (Mistrz. ZSRR)
1.d4 d5 2.c4 e6 3.Sf3 c5 4.cxd5 exd5 5.g3 Sc6 6.Gg2 Sf6 7.0-0 Ge7 8.dxc5 Gxc5 9.Sc3 0-0 10.b3 We8 11.Gb2 a6 12.Wc1 Ga7
13.Sa4 He7 14.e3 Wd8 15.Sd4 Se5 16.h3 Se4 17.Kh2 Gd7 18.Sc3 Sxc3 19.Gxc3 Hd6 20.Hh5 Gxd4 21.Gxd4 We8 22.f4 Sc6 23.Gc5 Hf6 24.Hxd5 Ge6 25.Hd3 Wad8 26.Hc2 h5 27.e4 a5 28.Hf2 Sb4 29.e5 Hf5 30.Gxb4 axb4 31.Wfd1 Wxd1 32.Wxd1 Wc8 33.Wd2 Wc3 34.Hd4 Hg6 35.Hd8+ Kh7 36.Hh4 Wc2 37.Wxc2 Hxc2 38.Hxh5+ Kg8 39.Hg5 Hxa2 40.f5 Gxb3 41.f6 Kf8 42.fxg7+ 1-0.
Jak widać, Sawon doskonale rozumiał i rozgrywał pozycje z izolowanym pionkiem.
Bałaszow - Sawon [A73]
Leningrad 1971 (Mistrz. ZSRR)
1.d4 Sf6 2.c4 c5 3.d5 e6 4.Sc3 exd5 5.cxd5 d6 6.Sf3 g6 7.e4 Gg7 8.Ge2 0-0 9.0-0 Gg4 10.Gf4 We8 11.Hc2 Sa6 12.h3 Gxf3 13.Gxf3 Hb6 14.b3 Sd7 15.a3 Gd4 16.Wad1 Se5 17.Ge2 Wac8 18.Sa4 Hd8 19.Gb5 Wf8 20.Gh6
20...Sc7!! 21.Gxf8 Sxb5 22.Gh6 Sxa3 23.Hc1 Sb5 24.Ge3 Sd7 25.Wde1 He7 26.Gxd4 Sxd4 27.We3 b5 28.Sc3 Sxb3 29.Ha3 Sd4 30.Hxa7 b4 31.Ha6 Wb8 32.Sa4 Sc2 33.We2 b3 34.Wb1 Kg7 35.Sc3 Sd4 36.We3 Sc2 37.We2 Sd4 38.We3 Wb6 39.Hf1 Sc2 40.Wg3 Sf6 41.Hd3 Wb4 42.f4 Wd4 43.He2 c4 44.e5 dxe5 45.fxe5 Se4! 46.Sxe4 Hxe5 47.Wf1 Wxe4 48.Hf3 f5 0-1.
Jedna z lepszych partii w karierze Sawona.
Sawon - Poługajewski [B85]
Leningrad 1971 (Mistrz. ZSRR)
1.e4 c5 2.Sf3 d6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 Sf6 5.Sc3 a6 6.Ge2 e6 7.f4 Ge7 8.0-0 0-0 9.Ge3 Hc7 10.a4 Sc6 11.Sb3 b6 12.Gd3 Gb7 13.Hf3 Sb4 14.Sd4 g6 15.Wad1 e5 16.Sde2 d5 17.fxe5 dxe4 18.Sxe4 Hxe5
19.Hxf6 Sxd3 20.Gd4!! Gxf6 21.Sxf6+ Kg7 22.Sd7 Hxd4+ 23.Sxd4 Sxb2 24.Wb1 Wfd8 25.Se5 Wxd4 26.Wxf7+ Kh6 27.Wxb7 Sxa4 28.Wb3 Wd1+ 29.Kf2 Wd2+ 30.Kg3 Sc5 31.Sg4+ Kg5 32.Wc7 Wxg2+ 33.Kxg2 Sxb3 34.Kg3 Kf5 35.We7 1-0.
Sawon - Brond [E86]
Mar del Plata 1971
1.c4 Sf6 2.Sc3 g6 3.e4 d6 4.d4 Gg7 5.f3 0-0 6.Ge3 e5 7.Sge2 c6 8.Hd2 Sbd7 9.0-0-0 Ha5 10.Kb1 a6 11.Sc1 We8 12.dxe5 dxe5 13.Sb3 Hc7 14.c5 Gf8 15.Sa4 Ge7 16.Hc3 Sf8 17.Sb6 Wb8 18.Sc4 S6d7 19.h4 Se6 20.Sd6 Wd8 21.Gc4 (Czyżby podstawienie?) 21...Sdxc5 22.Sxf7! Kxf7 23.Sxc5 Gxc5 24.Gxc5 Kf6 25.Wxd8 Hxd8 26.f4 1-0.
Petrosjan - Sawon [D94]
Moskwa 1972
1.c4 c6 2.Sf3 d5 3.e3 Sf6 4.Sc3 g6 5.Ge2 Gg7 6.0-0 0-0 7.d4 Ge6 8.b3 h6 9.a4 Se4 10.Gb2 Sd7 11.a5 a6 12.Hc2 f5 13.Gd3 Gf7 14.Se2 Wc8 15.Wfd1 Sg5 16.Se5 Sxe5 17.dxe5 Hc7 18.f4 Se4 19.Ga3 Wfd8
20.Gxe4
(Petrosjan miał niezrównany dar przewidywania, jakie figury należy wymienić, a jakie pozostawić na szachownicy. Rychło okazuje się, że czarne gońce to tylko statyści, bierni obserwatorzy wtargnięcia na skrzydle hetmańskim.)
20...dxe4 21.Gc5 Wxd1+ 22.Hxd1 Hd8 23.Sd4 Kh7 24.He1 e6 25.Hb4 Hd7 26.Wd1 Wd8 27.Gb6 Wg8 28.Hd6 He8
(Po 28...Hxd6 29.exd6 Gf8 30.Sc2 za pionka należałoby oddać figurę.)
29.Sc2 g5 30.Hd7 Hf8 31.Hxb7 gxf4 32.Wd8 Ge8 33.exf4 Kh8 34.b4 h5 35.Gc5 Hf7 36.Hxf7 Gxf7 1-0.
Białe wygrywają łatwo, z wymianą wież lub bez niej. Partia ta pokazuje dystans, jaki dzielił Sawona od najsilniejszych na świecie.
Reshevsky - Sawon [A77]
Petropolis 1973 (izt)
1.d4 Sf6 2.c4 c5 3.d5 e6 4.Sc3 exd5 5.cxd5 d6 6.e4 g6 7.Sf3 Gg7 8.Ge2 0-0 9.0-0 We8 10.Sd2 Sbd7 11.a4 Wb8 12.Hc2 a6 13.Sc4 Sb6 14.Sa3 Gd7 15.Gg5 h6 16.Gf4 Sxa4 17.Gxd6 Sxc3 18.bxc3 Sxe4 19.Gxb8 Sxc3 20.Gf3 Hxb8 21.Wae1 Wxe1 22.Wxe1 b5 23.Hd2 Hd6 24.We3 Sa4 25.Ha5 c4 26.Sb1 Gf5 27.Sd2 c3 28.Se4 Ha3 29.Sxc3 Gxc3 30.Hd8+ Kg7 31.g4 Hc1+ 32.Kg2 Gf6 33.Hd6 Gb1 34.We8 Hc5 35.Hb8 Sb6 36.Wh8 Ge7
37.Wg8+ Kh7?? (37...Kf6.) 38.He8
(Po tym ruchu czarne powinny dostać mata.)
38...h5 39.Hxf7+ Kh6
(Miast zakończyć teraz grę matem: 40.g5+ Kxg5 41.h4+ Kxh4 42.Hf4#, grający - jak zwykle - już od wielu posunięć w ogromnym niedoczasie weteran popełnia horrendalny błąd, zapomniawszy o gońcu na b1 i o możliwości obrony ruchem "do tyłu".)
40.Hxg6+?? Gxg6 0-1.
Mimo tego podarunku od losu Sawon zajął w turnieju międzystrefowym dopiero 8. miejsce, ani przez moment nie mając nadziei na awans do rozgrywek pretendentów.
Sawon - Litwinow
Mińsk 1976
1.Se7+ Gxe7 2.fxe7 Hxe7
(Nie pomaga wtrącone bicie na d2: 2...Wxd2 3.Gxf7+! Kg7 4.Ha1+ +-; ani 2...Hxd2 3.Gxf7+ Kg7 4.exf8H+ Kxf8 5.Gd5+ +-.)
3.Wxf7! 1-0.
Sawon - Gutman [B81]
Aszchabad 1978
1.e4 c5 2.Sf3 d6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 Sf6 5.Sc3 e6 6.g4 a6 7.g5 Sfd7 8.Wg1 (Inne możliwości to 8.h4; 8.a4; 8.Gc4; 8.Gg2 i 8.Ge3.) 8...Sc6 (8...b5 9.a3 Gb7 10.Ge3 Sc5 11.Hg4! Sbd7 12.0-0-0 Wasiukow -Dżindżichaszwili 1972; 8...b5 9.Gd3 Gb7 10.f4 Sb6 11.Ge3 S8d7 12.Hh5 Drimer - Martens; Lidkoping 1967.) 9.Ge3 Sde5?! 10.Sb3! (10.f4? Sxd4.) 10...Gd7 11.f4 Sg6 12.Hd2? h6 13.0-0-0 hxg5 14.Wxg5 b5? (14...Hc7.) 15.Hg2! Hc7
16.Wxg6 fxg6 17.Hxg6+ Kd8 18.e5 d5 19.Sc5 Gxc5 20.Gxc5+- Sxe5 21.Hxg7 Sg6 22.Ge7+ Kc8 23.Hxg6 Hxf4+ 24.Kb1 Kb7 25.Gg5 Hxh2 26.Ge3 Hh5 27.Hg7 Kc8 28.He7 Wb8 29.Ge2 Hf5 30.Hc5+ Kd8 31.Wf1 Hg6 32.Gd4 Wh7 33.Gf6+ Ke8 34.Ge5 1-0.
Sawon - Bielawski [B83]
Lwów 1981
1.e4 c5 2.Sf3 Sc6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 Sf6 5.Sc3 d6 6.Ge2 e5 7.Sb3 Ge6 8.f4 exf4 9.Gxf4 Ge7 10.0-0 0-0 11.Kh1 d5 12.e5 Se4 13.Gd3 Sxc3 14.bxc3 Gg5 15.Hh5 h6 16.h4 Gxf4 17.Wxf4 Hc7 18.We1 Wae8 19.Sd4 Gc8 20.Sxc6 bxc6
21.Wf6!? We6
(Bicie 22.Wxh6? jeszcze nie grozi; 22...gxh6 23.Hxh6 f5?+.)
22.Wxe6 Gxe6 23.g4 Hd7 24.Wg1 d4 25.c4 f5 26.Hg6 c5 27.Wf1 Gf7 28.Hd6 Hxd6 29.exd6 fxg4 30.Wf5 Wd8 31.Wxc5 Kf8 (31...Ge8.) 32.Wc6 Ge6 33.Kh2 1-0.
Po 33..Kf7 34.c5 czarne zupełnie nie mają co grać.
Na przełomie lat 1980-tych i 90-tych Władimir Sawon wystartował w kilku turniejach w Polsce. Choć nie starczało już sił na cały dystans, choć weteran nie stronił od ... szybkich remisów, to nadal był poza zasięgiem młodych polskich graczy ze sporymi ambicjami sportowymi. Nie potrafili oni stworzyć arcymistrzowi żadnych problemów w debiucie, a pod względem techniki ustępowali mu wyraźnie.
R. Hass (2355) - Sawon (2425) [E11]
Warszawa 1989
LEGION OPEN
1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sf3 Gb4+ 4.Gd2 He7 5.Sc3 0-0 6.g3 d5 7.Gg2 dxc4 8.0-0 Sbd7 9.Hc2 e5 10.Gg5 c6 11.dxe5 Sxe5 12.Se4 Gf5 13.Sxe5 Hxe5 14.Gxf6 gxf6 15.Hxc4 Ge7 16.Sc3 Wfd8 17.Wad1 Wxd1 18.Wxd1 Wd8 19.Hb3 Wxd1+ 20.Hxd1 Ge6 21.Hd3 f5 22.e3 Hd6 23.Hc2 Gf6 24.a3 He5 25.Gf3 a5 26.Kg2 Kf8 27.h4 Ke7 28.Sd1 Kd6 29.Sc3 Kc7 30.Se4 Ge7 31.Sc3 Gf6 32.Sa4 Hb5 33.Sc3 Hb3 34.Hd2 Gxc3 35.Hxc3 Hxc3 36.bxc3
36...Kb6 37.e4
(Znacznie lepsze było 37.Ge2 Kc5 38.Gd3.)
37...Kc5 38.exf5 Gxf5 39.g4
(Podtrzymywało walkę 39.Ge2.)
39...Gd3?+ 40.g5 Kc4 41.Gh5 Gg6 42.Gg4 Kxc3 43.f4 Ge4+ 44.Kf2 Kd4 45.h5 b5 46.Gd1 c5 0-1.
Sawon (2425) - S. Kostyra (2335) [A07]
Warszawa 1989
LEGION OPEN
1.Sf3 d5 2.g3 c6 3.Gg2 Gg4 4.0-0 e6 5.d3 Gd6 6.e4 Sd7 7.h3 Gh5 8.c4 dxe4 9.dxe4 Se5 10.g4 Sxf3+ 11.Hxf3 Gg6 12.Sc3 Se7 13.Gf4 e5 14.Ge3 Gb4 15.Wac1 Ha5 16.a3 Gxc3 17.Wxc3 c5 18.Wd1 b6 19.Wd6 0-0 20.h4 h6 21.Hg3 f6 22.g5 hxg5 23.hxg5 Wad8 24.Wxd8 Wxd8 25.gxf6 gxf6 26.f4 exf4 27.Hxf4 Wf8 28.Gh3 Ha4 29.Ge6+ Wf7 30.Wd3 He8 31.Hxf6 Gxe4 32.Gxf7+ Hxf7 33.Wd8+ 1-0.
Odszedł jeden z tej generacji, pośród której posiadacz tytułu arcymistrza nie musiał opatrywać swojego tytułu objaśniającym przymiotnikiem: elitarny (Elo > 2700), silny, przeciętny lub słaby (Elo < 2450). Miał wiele cennych zalet, ale i sporo wad, wynikających być może mniej z jego świadomego wyboru, a bardziej z czasu, w jakim przyszło mu działać, oraz z obyczajów środowiska, w którym wyrósł. Wspomnijmy czasem Władimira Sawona, arcymistrza z Ukrainy.
http://szachowavistula.pl/vistula/
Copyright Adam Umiastowski & Tomasz Lissowski 2005
Pismo utworzone dnia 26-12-1997