Felietony 2017

KOBYLA GÓRA

Ostatnio Komisja Historyczna PZSzach nie mogła się pochwalić żadnymi spektakularnymi osiągnięciami, więc dla zatarcia niekorzystnego wrażenia wybrałem się na turniej do Kobylej Góry, by przy szachownicy walczyć o reputację wąskiego grona piszącego o historii „królewskiej gry”.

Nic wam nie mówi nazwa Kobyla Góra? To błąd. Jest to urocza miejscowość –
obecnie wieś, ale do 1793 roku miasto – położona w zalesionej części powiatu ostrzeszowskiego (południowa Wielkopolska) na trasie pomiędzy Ostrzeszowem i Sycowem, skąd już niedaleko do Wrocławia. Wielką atrakcją turystyczną Góry jest Zalew Blewązka, powstały po spiętrzeniu rzeczki Meresznicy. Tuż obok znajduje się wzniesienie Kobyla Góra, najwyższy punkt całej Wielkopolski (284 m n.p.m.), na którym w 1999 r. ustawiono 20-metrowy Krzyż Milenijny, widoczny przy dobrej pogodzie w promieniu dziesiątków kilometrów. Cała okolica, z wieloma gospodarstwami agroturystyki i pensjonatami, to znakomite miejsce do spędzenia nie tylko weekendu, ale również dłuższego urlopu.

2 lipca w przestronnej auli miejscowego Gimnazjum im. Powstańców Wielkopolskich odbył się w Kobylej Górze III Turniej Szachowy o puchar Wójta p. Wiesława Berskiego; impreza ta była jednym z punktów programu Dni Kobylej Góry. Rozegrano 7 rund (2 x 15 minut na partię) w turnieju Open oraz w turnieju do lat 12. Zachęcony przez Pawła Dudzińskiego, który wraz z grupą czołowych matadorów z Ostrowa Wielkopolskiego przyjechał tu walczyć o najwyższe miejsca, również ja zapisałem się do turnieju otwartego (50 uczestników).

Bezkonkurencyjny okazał się mm. Łukasz Butkiewicz z Wrocławia, wygrywając po kolei 6 partii i oddając „połówkę” Piotrowi Dudzińskiemu w ostatniej grze. Butkiewicz to szachista zawsze gotowy do taktycznego starcia, lubiący kontratakować, o czym świadczy (szeroki) repertuar stosowany czarnymi: obrona Pirca, wariant smoczy w sycylijskiej, Nowoczesny Benoni, wariant leningradzki obrony holenderskiej itd. Białymi z reguły wybiera „ulubiony ruch Bobby’ego Fischera” czyli 1.e2-e4. Zwycięzca otrzymał 400 złotych i pamiątkowy puchar. Następne trzy miejsca zajęli mistrzowie z Ostrowa: Piotr Dudziński, Oskar Włodarczyk i Paweł Dudziński (po 5,5 p z 7; odpowiednio 300, 200 i 100 zł), przy minimalnych różnicach wartościowości. Przedstawiciel młodzieży, Patryk Ziąbek z Kalisza miał wynik 5p z 5, ale porażki w dwóch ostatnich partiach zepchnęły go na miejsce piąte. Grono nagrodzonych zamykał Piotr Tworzydło z Gant Hetman Wrocław.

Jedenaste miejsce zajął mm. Andrzej Maciejewski, rocznik 1951, wicemistrz Polski z 1973 roku. Weteran miał na starcie 2,5p z 3, lecz wtedy utracił szanse na dobry wynik po dwóch kolejnych porażkach. Najlepszą szachistką okazała się Marta Wolska z MDK Wrocław.

Niżej podpisany uzyskał skromną lokatę powyżej połowy tabeli, przywożąc z Kobylej Góry - jako nagrodę pocieszenia - tytuł „remisowego króla”. Z czterech remisowych partii powinienem przegrać dwie wieżówki i wygrać dwie inne partie z ogromną przewagą materialną, więc wynik końcowy był sprawiedliwy.

W grupie do lat 12 zagrało 19 szachistek i szachistów. Zdecydowanie najlepszy był Kamil Grzesiek z Ostrowa Wlkp. (6,5p z 7). Całość sędziowali panowie Henryk Doba i Szymon Pieczewski. Pomagała im pani Renata Pokusa, nauczycielka wychowania fizycznego w miejscowej szkole podstawowej, dzięki której połowa dzieci (czyli prawie setka) uczących się w Kobylej Górze regularnie gra w szachy.

Szachy na pograniczu Wielkopolski i Dolnego Śląska trzymają się mocno. Rozwinięta sieć klubów, grono oddanych działaczy, przychylność władz samorządowych oraz kadry nauczycielskiej to ważne elementy. Zawody gry przyspieszonej nie zastąpią szkolenia w klubach ani turniejów granych klasycznym tempem, ale mogą stanowić doskonałe ich uzupełnienie i szansę na podtrzymanie aktywności tych graczy, którzy już nie marzą o arcymistrzowskich laurach. Mam nadzieję, że za rok w programie Dni Kobylej Góry nie zabraknie turnieju szachowego w jeszcze silniejszej obsadzie.

Tomasz Lissowski

Przeczytane w internecie…

Region kobylogórski był terenem osadniczym już w bardzo zamierzchłych czasach. W pobliskim Bierzowie znaleziono siekierkę z krzemienia pasiastego, w osadzie Gęstwa okrzeski krzemowe, w Mostkach wióry okrzeskowe i narzędzia krzemowe, a w miejscowości Zmyślona Ligocka siekierkę chloromelanitową, która jest wielką rzadkością. Znaleziska te świadczą, że teren ten zasiedlony był już we wczesnej epoce kamiennej około 8000 – 7000 lat przed naszą erą. Z samej Kobylej Góry zachował się skarb przedmiotów brązowych, pochodzący ze znacznie bliższych nam czasów, bo z okresu kultury łużyckiej, a więc około 800 – 400 lat przed naszą erą. W jego składzie znalazły się dwa naszyjniki żłobkowane skośnie. W okresie rzymskim prawdopodobnie przebiegała tędy jedna z odnóg szlaku bursztynowego.

W przekazach źródłowych wiadomości o Kobylej Górze pojawiają się po raz pierwszy w końcu XIV w., kiedy w Polsce rozpoczął rządy Władysław Jagiełło. W 1387 r. zapisano, że właścicielem Kobylej Góry i Pisarzowic jest Filip Mężyk z rodu Wieniawitów. Tenże Mężyk występuje również w zapisach z 1406 r. Z roku 1422 i lat następnych pochodzą informacje, iż Kobyla Góra posiada 11 łanów ziemi, z których płacono czynsz. Bardzo istotna jest wiadomość zapisana pod rokiem 1424; wymienia ona Annę, żonę wójta - Alberta (Wojciecha), co świadczy, że Kobyla Góra już wtedy była miastem. Od 1424 r. informacje tego typu stale się powtarzają.

W 1793 roku (II rozbiór Polski) Kobyla Góra znalazła się w obrębie Królestwa Prus i utraciła prawa miejskie, zachowując jednak prawo do organizacji targów. Miejscowość była w tym okresie niewielka W jej obrębie w 1793 roku stało tylko 14 domów krytych szkudłami, trzy stodoły i jedna studnia publiczna. Ulice nie były brukowane. W latach 1820-1840 liczba domów mieszkalnych zwiększyła się z 18 do 40, a w latach 1890-1910 z 43 do 53. Początkowo znajdowały się tutaj też dwie świątynie – kościół katolicki oraz synagoga, a pod koniec XIX w. wzniesiono również kościół ewangelicki. Oprócz produkcji rolniczej poważne znaczenie gospodarcze miała praca siedmiu młynów, usytuowanych na rzece Meresznicy. Okres niewoli rozbiorowej utrzymał się aż do 1919 roku, z wyjątkiem okresu Księstwa Warszawskiego (od 1807 do 1815 roku).

Ważnym wydarzeniem, które ułatwiło kontakty handlowe, było otwarcie w 1860 roku szosy z Ostrzeszowa przez Kobylą Górę do Sycowa i dalej do Wrocławia. Wielkie nieszczęście spotkało Kobylą Górę w 1879 r., kiedy prawie cała miejscowość padła pastwą płomieni. Z wyjątkiem świątyń i kilku domów spłonęły wszystkie domy mieszkalne i budynki gospodarcze. Kobylą Górę odbudowano w latach 1879-1880.

Do II poł. XIX w. Kobyla Góra była miejscowością o licznej społeczności żydowskiej. W latach 70. XIX w. Żydzi stanowili 45% z 359 mieszkańców. Intensywna emigracja Żydów z Wielkopolski w II poł. XIX w. zmieniła podział etniczny Kobylej Góry. W 1905 r. liczyła ona 455 mieszkańców, z czego 62% stanowili Polacy, 21% Niemcy i tylko 17% Żydzi. Katolicy stanowili 56% ludności, protestanci 27%.

W 1908 r., w ramach prowadzonej w prowincji poznańskiej polityki germanizacyjnej, administracja pruska zmieniła nazwę miejscowości z Kobylagora na Haideberg. Nazwa ta utrzymała się do przejęcia władzy przez Polaków w 1919 r. w Powstaniu Wielkopolskim, które swym zasięgiem objęło również powiat ostrzeszowski. Sformowane wówczas przez Polaków straże ludowe prowadziły zaciekłe walki z niemieckim Grenzschutzem. Walki powstańcze toczyły się także w rejonie Kobylej Góry, na który Niemcy nacierali od strony Sycowa. 15 stycznia 1919 roku doszło do zwycięskiej potyczki pod Ligotą.

W 1920 r., na mocy traktatu wersalskiego, miejscowość wraz z większością historycznej Wielkopolski została włączona w skład Rzeczpospolitej Polskiej. Nastąpił odpływ dużej części ludności niemieckiej oraz żydowskiej do Niemiec.

W 1939 roku miało dojść do połączenia wsi Kobyla Góra i Góry, co było spowodowane małą ilością mieszkańców obu wsi sołeckich (do Kobylej Góry należało wówczas 48 domów). Do połączenia nie doszło z powodu sprzeciwu wojewody poznańskiego. Dopiero po 1 września 1939 władze niemieckie połączyły wioski.