Felietony 2020

Czy można przetrwać bez roszady?

Roszada, czyli przeniesienie króla na skrzydło o dwa pola z równoczesnym przeniesieniem wieży za króla, jest w szachach stosunkowo nowym wynalazkiem. Stopniowe udoskonalanie zasad gry w Europie trwało od wieków średnich, współczesna roszada przyjęła się dopiero w XVII wieku.
Większość systemów debiutowych przewiduje wykonanie roszady, jest to obowiązkowy element działań strategicznych.
Aristide Gromer, francuski mistrz, miał wiele osiągnięć sportowych, sięgał po zwycięstwa turniejowe. W partii z wybitnym szachistą Rudolfem Spielmannem wypróbował metodę gry bez oszady, stając się ofiarą gwałtownego ataku.

Gromer, Aristide -- Spielmann, Rudolf
Sitges 1934.06.02 1/2-1/2 A13

1.c4 e6 2.g3 d5 3.cxd5 exd5 4.d4 Sf6 5.Sf3 Gf5 6.Sc3 c6 7.Gg2 Gd6 8.Gf4 Jamrich, Gyorgy -- Balogh, Csaba1 1-0 (33 pos.) Tapolca Open, 1999 8.O-O O-O 9.Gg5 Sbd7 10.a3 h6 11.Gxf6 Hxf6 12.b4 b5 13.Sh4 Gh7 14.e4 dxe4 15.Sxe4 Gxe4 16.Gxe4 Wac8.
8...Gxf4 9.gxf4 Se4 10.h4 Logicznie wygląda 10.Sxe4 Gxe4 11.Hb3 Hb6 12.Wg1 g6 13.Se5.
Dobrą ilustrację zagrożeń czyhających na białe stanowi partia Bews, Steven -- Meijers, Viesturs Oberliga Mittelrhein 9495, 1995 10.Sd2 Sxd2 11.Hxd2 O-O 12.e3 We8 13. Se2 Hh4 14.Kf1 (4.Sg3 Hxf4 15.O-O-O) 14...Sd7 15.Sg3 Gh3 16.Wc1 Sf6 17.Wg1 Sg4 18.Gxh3 (18.Wh1) 18...Hxh3+ 19. Ke2 Hxh2 20.Kf3 Wxe3+ 21.Kxg4 f5+ 22.Sxf5 Hh3+ 23.Kg5 h6+ 24.Sxh6+ Hxh6+ 25.Kg4 Hh3+ 26.Kg5 Wf8 0-1.
10...Hd6 11.Hc1 Sd7 12.Se5 Sb6

13.Wg1? Lepsze 13.Sxe4 dxe4 14.Hc5 He6 15.Wc1.
13...f6 Wygrana piona po 13...Sxc3 14.Hxc3 f6 15.Sd3 Gxd3 16.Hxd3 Hxf4 dawała czarnym przewagę.
14.Sf3 Dobre szanse dawało 14.Gxe4 dxe4 15.Sg4 O-O-O 16.Se3 Hxf4 17.Wxg7 z kontrgrą.
14...Sxc3 15.bxc3 O-O?! Czarne powinny wybierać między 15...O-O-O, a 15...Kf7, zachowując przewagę.
16.h5? Lepszą redakcją tego pomysłu było 16.Kf1 Wae8 17.Wh1 He6 18.e3 We7 19.h5, np. 19...Sc4 20.Kg1 Kh8 21.Sh4 Gg4 22.Hc2 Wfe8 23.We1 Sd6 24.Gf1 Gxh5 25.Ge2 g6 26.f5 Sxf5 27.Gxh5 Sxh4 28.Wxh4 gxh5 29.Kf1 Wf7 30.Hd1 f5 31.Hf3.
16...Wfe8 17.Sh4? Pewne szanse obronne dawało 17.Gf1 We4 18.Sh4 Wxf4 19.Sxf5 Wxf5 20.Hh6.
17...Gd3 18.Gf3

18...Sc4? Wyraźna przewaga czarnych w wariancie 18...Wxe2+ 19.Gxe2 We8 20.He3 Wxe3 21.fxe3 He6 22.Wg3 Gxe2 (albo 22...He4 23.Gxd3 Hxd3 24.Kf2 Sc4 25.We1 Hxc3) 23.Kxe2 He8 24.h6 Hh5+ 25.Sf3 Hxh6 powinna prowadzić do ich zwycięstwa.
19.Kf1 He6 20.exd3 Hh3+ 21.Wg2 Hh1+ 22.Wg1 Hh3+ 23.Wg2 Hh1+ 1/2-1/2

Tym razem białe przetrwały próbę gry bez roszady, jednak przegrana była bardzo realna.

Adam Umiastowski