W pierwszych dniach stycznia w księgarniach pojawiła się nowa książka poświęcona szachom. Autorem podręcznika dla początkujących, noszącego intrygujący tytuł "Dokąd zmierza czarna wieża, czyli jak wygrać w szachy z babcią, dziadkiem, mamą, tatą, siostrą, bratem i całym światem", jest Adam Umiastowski. Jego praca, starannie opracowana i pięknie wydrukowana, ukazała się nakładem "Prószyńskiego i S-ki".
Co odróżnia wspomnianą książkę od innych (niezbyt licznych w ostatnim półwieczu) polskich prac tego typu? Najważniejsze - osoba autora. Umiastowski to zawodowy trener szachowy, specjalista od szkolenia młodzieży. Z kilku dziesiątków jego byłych wychowanków wypada wymienić Bartosza Soćko, arcymistrza i reprezentanta kraju, oraz Mariolę Rutkowską, wielokrotną medalistkę mistrzostw Polski juniorek. Kilka lat temu, nie przerywając pracy w warszawskiej "Polonii", założył klub w dzielnicy Bemowo i uczynił z niego najprężniejszy ośrodek w mieście.
Umiastowski z własnego doświadczenia wie, w jakich proporcjach podać młodemu czytelnikowi niezbędną wiedzą dotyczącą końcówek, kombinacji i strategii. Dział poświęcony debiutom jest bardzo skromny. Dużo miejsca poświęcił autor końcówkom, zwłaszcza pionkowym, bez znajomości których wiedza szachowa jest ułomna. Główny nacisk położony jest na wyrobienie nawyku poprawnego rozpoczynania gry i umiejętności wyszukiwania możliwości taktycznych. . Dobór przykładów wskazuje, że Umiastowski szczególnie ceni twórczość Morphy'ego, Capablanki i Fischera. Trudnej sztuki prowadzenia końcówek wieżowych uczy czytelnika na fragmentach partii Akiby Rubinsteina.
Materiał zgromadzony w książce jest obszerny, mało znany w polskiej literaturze szachowej i ciekawie podany. Autor zrezygnował z koncepcji książki - ciągu lekcji: wykład nowego tematu, zadania przykładowe, zadania do rozwiązania. . Zamiast tego mamy odrobinę teorii, liczne i dowcipnie sformułowane wskazówki praktyczne ("skoczek daje sobie radę w największym gąszczu"), historię szachów i biografie wybitnych mistrzów "w pigułce" oraz mnóstwo pouczających partii i kompozycji.
Oto zauważone w książce zgrabne studium, które ilustruje metodę wygrywania równej niemal końcówki przy pomocy zugzwangu:
1. Wg1 (nic nie daje 1.Wf8 Ge4 2.K:c3 Gc6 3.Wc8 G:a4).
1...G:a4 2. Wa1 c2 3. Kc5! (sieć wokół czarnego króla zaciska
się)
3...c1H+ 4. W:c1 Ge8 5. Wa1+ Ga4 6. Wa2 Ka6 7. W:a4+ 1-0.
Tomasz Lissowski
Copyright © Adam Umiastowski & Tomasz Lissowski 2021
Pismo utworzone dnia 26-12-1997