Felietony


Autor niezrównanego wyniku

Od Redakcji:

Jeszcze nie ustaliliśmy, skąd pochodzi poniższe wspomnienie litewskiego arcymistrza V. Mikenasa, który opowiadał o szachowej pasji właściciela pewnej kawiarni w stolicy przedwojennej Litwy, Polaka Kazimierza Perkowskiego. Tekst został utrwalony przez pana Ryszarda Sternika z Olsztyna, którego „Vistula” bardzo serdecznie pozdrawia.

Bez nazwiska Emanuela Laskera, galeria wielkich szachistów byłaby niepełna, gdyż trio Lasker – Capablanca – Alechin tworzy jedność w historii rozwoju sztuki szachowej. W dodatku właśnie Lasker odniósł niebywałe sukcesy – w ciągu 27 lat był mistrzem świata. Dotychczas nie pobito tego rekordu. Emanuel Lasker urodził się 24 grudnia 1868 r. w Berlinchen, obecnie Barlinek w Polsce. Nauczył się grać w szachy od starszego brata Bertolda, mocnego szachisty, później mistrza. Warto zaznaczyć, że młodszy brat Edward także był znanym mistrzem.

Emanuel pierwsze sukcesy odniósł dopiero w 1888 r., gdy po ukończeniu gimnazjum wstąpił na wydział matematyki Uniwersytetu Berlińskiego. Przeniesienie do stolicy otworzyło nowe horyzonty przed utalentowanym chłopcem. Już po roku został mistrzem, ale po zdobyciu tego zaszczytnego tytułu porzucił na pewien czas studia i został zawodowym szachistą już w wieku 25 lat. Lasker zrealizował swe marzenie – wygrał mecz z 58-letnim Wilhelmem Steinitzem i został mistrzem świata. W aureoli sławy zdecydował się na wielki czyn – porzucił szachy, aby ukończyć studia na Uniwersytecie w Heidelbergu, a w 1902 r. zdobywa stopień doktora matematyki i filozofii, przy czym z najwyższą pochwałą. Lasker wraca do szachów i znowu staje się groźbą turniejów międzynarodowych.

Lasker – filozof – traktował szachy jako sport umysłowy, walkę twórczych indywidualności. Demonstrował niezwykłą wolę zwycięstwa, dzięki czemu wygrywał z przeciwnikiem mając równą, a czasem nawet gorszą pozycję. Na tej podstawie powstała nawet legenda, jakoby Lasker hipnotyzował partnerów i zmuszał ich do robienia błędnych posunięć! Przypomnijcie sobie wzlot Tala – o nim mówiono to samo. Widocznie mieli oni wiele wspólnego w strategii walki.

Pracując nad problemami matematycznymi i filozoficznymi Lasker zaczął rzadziej występować w turniejach, nie zawsze odnosił sukcesy. Czas mijał i na horyzoncie szachowym ukazali się pretendenci do korony szachowej. W 1921 r. Lasker przegrał mecz z Capablanką z niebywałym dla mistrza dla mistrza świata wynikiem – przegrał 4 partie z 14, nie wygrywając ani jednej! Ale starał się odzyskać prestiż. Nie udał się jednak rewanż z Capablanką. Zdesperowany porzuca szachy i przez 7 lat nic o nim nie słychać. I tylko szczęśliwy przypadek spowodował jego powrót do szachów. Działo się to w mieście Kaunas w kawiarni Perkowskiego. Przy filiżance kawy zaczęto mówić o Laskerze. Jeden ze stałych bywalców kawiarni utrzymywał, że Lasker jest jego bliskim przyjacielem i wystarczy napisać doń list, a eksmistrz świata przyjedzie. Chodzi tylko o stronę finansową. Właściciel kawiarni, Polak Perkowski – nazywaliśmy go „pan Kazimierz„ – zainteresował się tym i jako prawdziwy miłośnik szachów przyrzekł pokryć wszystkie wydatki. Nawiasem mówiąc o panu Kazimierzu – był to dobroduszny człowiek o wielkich wąsach, grał 50 lat w szachy, zawsze otrzymywał hetmana „for” i zawsze grał tylko białymi! I jeszcze jedna ciekawostka: gdy wygrywał partię, zawsze bezpłatnie częstował wszystkich kibiców kawą i ciastkami. I w tym znamiennym dniu „pan Kazimierz” miał wiele szczęścia, był w dobrym nastroju.

Minął tydzień, drugi. Nagle przybiega „przyjaciel” Laskera, rzeczywiście z listem od eksmistrza świata. 26 listopada 1932 r. Lasker przyjechał do Kaunas i był gościem „pana Kazimierza”. Po występie w Kaunas Lasker wrócił do świata szachowego. Znowu brał udział w turniejach międzynarodowych, znowu odnosił zwycięstwa. Szczególnie pamiętny był 2-gi turniej międzynarodowy w Moskwie 1935 r., gdy 67-letni Lasker zajął trzecie miejsce, nie przegrywając ani jednej partii!

W 1936 r. Lasker wyemigrował z Niemiec faszystowskich, otrzymał azyl w ZSRR i zamieszkał w Moskwie, a po półtora roku wyjechał do USA. Zmarł w Nowym Jorku 13 stycznia 1941 roku.

Taki jest krótki życiorys wybitnego szachisty. Lasker napisał wiele popularnych książek szachowych, wydanych po rosyjsku.

Vladas Mikenas (Litwa)

Szachowa Vistula 1997-2015

Logo Vistula