http://szachowavistula.pl/vistula/karazabrakroszady.htm
Gra bez roszady jest oczywiście możliwa, jednak rozsądek nakazuje korzystać z tego przywileju, gdyż literatura szachowa jest pełna opisów skutecznego wykorzystania braku roszady. Słynny mistrz z Austrii Carl Schlechter 2.03.1874 – 27.12.1918, pretendent do korony szachowego mistrza świata w 1910 roku, demonstruje znakomitą technikę wykorzystania pozycji niezroszowanego króla.
Schlechter, Carl -- Kern
Berlin GER 1893 1-0 C43b
1.e4 e5 2.♘f3 ♘f6 3.d4 Obrona rosyjska, zwana też obroną Pietrowa, ma doskonałą reputację, stosowana była w meczach o mistrzostwo świata.
3...exd4 4.e5 ♕e7? Zdecydowanie nie można polecić tego posunięcia, słusznie potępianego w podręcznikach debiutowych. Można tutaj grać 4...♘e4 5.♕xd4 d5 6.exd6 ♘xd6 7.♘c3 ♘c6 8.♕f4 ♘f5 9.♗b5 ♗d6 10.♕e4+ ♕e7 11.♗g5 f6 12.♗d2 ♗d7 13.O-O-O ♕xe4 14.♘xe4 ♗e7 15.g4 a6 16.♗c4 ♘d6 17.♘xd6+ ♗xd6 18.♖de1+ Kasparov, Garry (2800) -- Karpov, Anatoly (2730) World Championship 35th-KK5 (10) Lyon/New York 1990.
5.♗e2 ♘g4 6.♕xd4 d6 7.exd6 cxd6 Lepiej grały czarne w partii Papahristoudis, Anastasios -- Kostouros, Alexandros 0-1 (57 pos.) Ambelokipi Open 71st, 2006 7...♕xd6 8.O-O ♘c6 9.♗b5 ♗e6 10.♗f4 O-O-O (czarne zadbały o roszadę) 11.♕a4 ♕b4 12.♗xc6 bxc6 13.♕a6+ ♔b8 14.♗g5 f6 15.♗d2 ♕b5 16.♕xb5+ cxb5 17.h3 ♘h6 18.♘c3 b4 19.♘a4 ♘f5 20.♖fe1 ♗d5 z wyrównaną walką.
8.O-O ♘c6 9.♗b5 ♗d7 10.♗xc6 bxc6 11.♖e1 ♗e6 Skoczek także mógł osłonić hetmana, choć za cenę piona: 11...♘e5 12.♘xe5 dxe5 13.♖xe5 ♗e6 14.♘c3 ♕b4 15.♗e3 ♕xd4 16.♗xd4 ♗e7. Czarne mogą szybko zmobilizować figury do walki.
12.♗g5 f6 13.♗f4 ♘e5 14.♘c3
14...♕d7? Czarne nie potrafią rozwiązać problemu rozwoju figur. Wymiana skoczków 14...♘xf3+ 15.gxf3 z następnym 15...♔f7 16.♖e3 ♕d7 17.♖ae1 ♖e8 pozwalała skonsolidować pozycję i stopniowo zakończyć mobilizację figur.
Drugą możliwością było 14...♔f7 15.♕e3 ♘xf3+ 16.♕xf3 d5 17.♘e2 ♕d7 18.♘d4 ♗g4 19.♕d3 ♗c5 z wyrównaniem gry.
15.♘xe5 dxe5 16.♗xe5 fxe5 Wymiana hetmanów 16...♕xd4 17.♗xd4 ♔f7 mogła pomóc w obronie.
17.♕xe5 ♔f7 Czarne miały ostatnią szansę na wykonanie roszady 17...O-O-O 18.♕xe6 ♕xe6 19.♖xe6, choć pozycja bez dwóch pionów nie dawały wielkich nadziei na remis.
18.♖ad1 ♕e7 19.♘e4 ♗d5 Po 19...h5 20.♘g5+ ♔g8 21.♘xe6 ♖h6 22.♘xf8 ♕xf8 czarne ukrywały króla, jednak straty materialne pozostawały.
20.♕f5+ ♔g8 21.♖xd5 W ten sposób białe szybko realizują nagromadzoną przewagę.
21...cxd5 22.♕xd5+ ♕f7 23.♕xa8 h6 24.♘d6 ♕xa2 Podstawka mata w przegranej pozycji.
25.♕xf8+ ♔xf8 Ucieczka nie była już możliwa 25...♔h7 26.♕f5+ g6 27.♖e7+ ♔g8 28.♕c8#.
26.♖e8# 1-0
Adam Umiastowski