http://szachowavistula.pl/vistula/legendarnekombinacjeawerbachkotow.htm
Arcymistrz Kotow stworzył swoją własną teorię szachowa, przede wszystkim przedstawił bardzo interesującą koncepcję efektywnego i bezbłędnego liczenia wariantów. Potrafił w praktyce skutecznie z niej korzystać, chyba że miał tajemnice, których nigdy nie zdradził. To, że w zakresie znajomości psychologii był „polskim znachorem” nie ma chyba większego znaczenia. Jego opowieści o tym, co dzieje się w umyśle arcymistrza podczas partii to z punktu widzenia nauki zwanej psychologią po prostu bzdury. Na szczęście umiał grać w szachy. Jego partia z turnieju pretendentów w 1953 roku zdobi książki szachowe na całym świecie już ponad 60 lat.
Averbakh,Y - Kotov,A [A55]
Zurich 1953
1.d4 Sf6 2.c4 d6 3.Sf3 Sbd7 4.Sc3 e5 5.e4 Ge7 6.Ge2 0-0 7.0-0 c6 8.Hc2 We8 9.Wd1 Gf8 10.Wb1 a5 11.d5 Sc5 12.Ge3 Hc7 13.h3 Gd7 14.Wbc1 g6 15.Sd2 Wab8 16.Sb3 Sxb3 17.Hxb3 c5 18.Kh2 Kh8 19.Hc2 Sg8 20.Gg4 Sh6 21.Gxd7 Hxd7 22.Hd2 Sg8 23.g4 Białe mają przewagę przstrzeni i wszelkie szanse na jej zwiększenie.
23...f5 24.f3 Ge7 25.Wg1 Wf8 26.Wcf1 Wf7 27.gxf5 gxf5 28.Wg2 f4 29.Gf2 Wf6 30.Se2? Białe powinny utrudniać dostęp do pozycji króla np. 30.♖g4 ♖h6 31.h4 ♘f6 32.♖g2.
30...Hxh3+!! 31.Kxh3 Nie pomagało 31.♔g1 ♖h6 32.♗g3 fxg3 33.♘xg3 ♖f8.
31...Wh6+ 32.Kg4 Sf6+ 33.Kf5 Sd7 W złożonej pozycji niełatwo odszukać prawidłową ścieżkę, 33...♘g4 34.♘xf4 ♖g8 35.♘h5 ♖hg6 36.♕g5 ♗xg5 37.♔xg4 ♗f4+ wygrywało natychmiast.
34.Wg5 Wf8+ 35.Kg4 Sf6+ 36.Kf5 Sg8+ 37.Kg4 Sf6+ 38.Kf5
Niezwykła pozycja białego króla. Czarne mają wystarczające siły dla ataku matowego.
38...Sxd5+ 39.Kg4 Sf6+ 40.Kf5 Sg8+ 41.Kg4 Sf6+ 42.Kf5 Sg8+ Czarne kilkakrotnie szachowały skoczkiem aby zdążyć wykonać 40. kontrolne posunięcie.
43.Kg4 Gxg5 44.Kxg5
44... Wf7 Król znalazł się w siatce matowej bez szansy na ratunek.
45.Gh4 Wg6+ 46.Kh5 Wfg7 47.Gg5 Wxg5+ 48.Kh4 Sf6 49.Sg3 Wxg3 50.Hxd6 W3g6
51.Hb8+ Wg8 0-1 Białe poddały partię ze względu straty materialne. Grozi mat Wh6, zaś po 52.Hxg8 Kxg8 przewaga skoczka decyduje. Podobnie przebiega gra po zasłonie skoczkiem 51...♘g8 52.♕xe5 ♖h6+ 53.♕h5 ♖xh5+ 54.♔xh5 ♖g2 i białe piony padają ofiarą wieży.
Paweł Z. Kruza i Adam Umiastowski