Felietony Szachowej Vistuli - ORZECH - PLAGIAT CZY ULEPSZENIE ?

http://szachowavistula.pl/vistula/orzechplagiatczyulepszenie.htm

Poniższe zadanie uzyskało w swoim czasie pochlebną opinię naszego arcymistrza kompozycji szachowej Mariana Wróbla.

Orzech,J. B.
Kurier Warszawski, 1895

Orzech J.B. 1895

Mat w 4 posunięciach

1.Gb5! Kxb5 2.Se6 Ka5 3.Sd4 b5 4.Sc6 mat (1–0)

Zamieszczając zadanie w swojej książce "100 lat polskiej kompozycji szachowej" (Warszawa 1953) jako numer 37, Wróbel pisał:

Zupełnie inna w charakterze jest kompozycja J. B. Orzecha. Odznacza się ona przede wszystkim niespodziewanym wstępem, który ofiarowuje gońca przy równoczesnym oddaniu pola.
Pomimo zgrabnej pozycji mamy pewne zastrzeżenia co do sposobów realizacji. Bardzo łatwo można było uzyskać wzorową siatkę matową np. w takim ustawieniu:

Orzech J. B.
(wersja Mariana Wróbla, 1953) Kurier Warszawski, 1895

Mat w 4 posunięciach

Orzech J.B. Wróbel 1953

1.Gb5! Kxb5 2.Se4 Ka5 3.Sd6 b5 4.Sb7 mat (1–0)

W sumie pomimo wszystko może się podobać ze względu na świeżość pomysłu.

Tyle Marian Wróbel. Niezorientowanym w terminologii stosowanej przez kompozytorów wyjaśniamy, że przeróbka Wróbla powoduje, iż w pozycji końcowej pole b4 jest niedostępne dla czarnego króla tylko z jednego powodu (jest zajęte przez czarnego piona, ale nie jest atakowane przez skoczka), co dla kompozytorów ma zasadnicze znaczenie, gdyż mat jest wzorowy.
A jednak M. Wróbel nie był poinformowany o pewnym detalu, bo gdyby był, nigdy nie użyłby wyrażenia "świeżość pomysłu". Wystarczy popatrzeć na kolejny diagram:

Autor anonimowy
Tygodnik Ilustrowany, 13.12.1862

"Tygodnik Ilustrowany" nr 168, 1/13 XII 1862, s. 240 zadanie CXXXIV autor anonimowy.

Białe zaczynają i dają mata za czwartém posunięciem.

1.Sc5 Kxg6 2.Sd7 Kh6 3.Se5 g6 4.Sf7 mat (1–0)

Jak widać, grubo starsze zadanie z "Tygodnika" posłużyło J. B. Orzechowi jako materiał do przeróbki - zgoda, że dość udanej. Zamiana skrzydeł sugeruje, że może była to próba utrudnienia czytelnikowi konstatacji, iż zadania są ze sobą ściśle powiązane. Nigdy się nie dowiemy, czy był to godny napiętnowania plagiat, czy tylko słuszna chęć poprawienia starszego zadania.
Na zakończenie drobne zadanie z "Tygodnika", które prawdopodobnie nigdy nie doczekało się przedruku, ma sympatyczne rozwiązanie, a na tle innych zadań z tamtego odległego okresu wyróżnia się tym, że spełnia wymogi formalne, które obowiązują dziś.