Jedną z typowych historii z cyklu "Przypowieści Starego Trenera" jest
opowiastka, jak to znajomość klasyki ułatwia szachiście znajdowanie
optymalnych rozwiązań przy szachownicy, zarówno strategicznych, jak i
taktycznych. I odwrotnie - można na wielu przykładach wykazać, że
nieznajomość dorobku mistrzów z ubiegłych dekad prowadzi do błędów,
kończących się niekiedy "najwyższym wymiarem" turniejowej kary czyli
stratą całego lub połowy punktu
Obejrzyjmy partię z czasów, gdy przemysłowe miasto Łódź było (ech,
łza się w oku kręci) jednym z ważniejszych ośrodków życia szachowego w
Europie.
Czigorin,M - Rubinstein,A [C11]
Łódź 1906
(czwórmecz Czigorin - Rubinstein - Salwe - Flamberg)
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Sc3 Sf6 4.Gg5 dxe4 5.Sxe4 Ge7 6.Gxf6 gxf6
(Wariant
nie cieszący się dziś popularnością, choć od czasu do czasu "wielcy"
tego świata sięgają po niego w walce z mało doświadczonymi rywalami.)
7.Sf3 f5 [7...Sd7!?
8.Hd2 (8.Gc4 c5 9.d5 Sb6 10.Gb5+ Gd7 Cieszkowski-Bronstein, Moskwa
1981) 8...c5 9.d5 f5 Kaplan-Bronstein, Hastings 1975.]
8.Sg3 [8.Sc3! Gf6 9.Hd2+/-.]
8...c5
[8...Sd7
9.Gc4 c5 10.He2 Sb6 11.Gb5+ Kf8 12.dxc5 Sd5 Zu Dinglong-Barejew Rzym op
1990 / 0-1 / 29 /; 8...Gf6 9.Hd2 c5 Polgar,J-Kuif,M, Amsterdam
OHRA-B/1990/˝/81.]
9.Gb5+! [9.dxc5 Czigorin-Salwe, St.Petersburg 1905; Czigorin-Salwe Łódź 1906 /m-2/.]
9...Sc6 [9...Gd7 10.Gxd7+ ... 12.d5!+/- Konstantinopolski / Romanow.]
10.c3 0-0 [10...Hb6
11.He2 cxd4 12.Sxd4 Gd7 13.0-0 Wd8 14.Gxc6 bxc6 15.Wfe1 Hc5 16.Wad1!
Czigorin-Salwe, Łódź 1906 /m-6/; 10...cxd4 11.Sxd4 Hb6 12.Gxc6+ bxc6
13.0-0 0-0 14.Sh5 Czigorin-Salwe, Łódź 1906 /m-10/]
11.Gxc6 bxc6 12.0-0 cxd4 13.Sxd4 Hc7 14.Hh5 Kh8 15.Wfe1 f4? [15...Gb7]
16.Se4 f5 [16...c5 17.Sg5! Gxg5 18.Hxg5 cxd4 (18...f6 19.Hh6) 19.Hf6+ Kg8 20.We5 h6 21.Wh5; 16...f6 17.Sc5!+/-]
17.Sg5 Gxg5 18.Hxg5 e5 19.Hh6 Gd7 20.Sf3 Wfe8 [20...Wae8 21.Sxe5+/-; 20...e4 21.Sg5+/-.]
21.Sg5 We7 [21...Gc8 22.Wxe5!+/-]
22.Hf6+ Wg7 23.Sf7+ Kg8 24.Sh6+ Kh8 25.Wxe5 Hc8 26.We7 Hf8
27.Wf7! 1-0.
Zapamiętajmy dobrze pozycję przedstawioną na diagramie, a
zwłaszcza "obrazek" górnego prawego rogu szachownicy, w którym
rozstrzygnęły się losy partii. Teraz przenosimy się do holenderskiego
miasta Groningen, gdzie został rozegrany jeden z pierwszych wielkich
turniejów europejskich po zakończeniu II wojny światowej.
Lundin,E - Smysłow,W [D04]
Groningen 1946 (r. 19)
1.d4 d5 2.Sf3 Sf6 3.e3 c5 4.Ge2 g6 5.0-0 Gg7 6.dxc5 Ha5 7.a3 Hxc5 8.b4 Hc7 9.Gb2 0-0 10.Sbd2 Gg4 11.c4 dxc4!?
12.Sxc4 [12.Gxc4!]
12...Gxf3 13.gxf3 Wd8 14.Hb3 Se8! 15.Wac1 Sc6 16.f4 Gxb2 17.Hxb2 Wac8 18.Gf3 a6 19.Sa5 Hd7 20.Sxc6 bxc6 21.Wfd1 Sd6
22.He5 f6 23.Hc5 Kh8! 24.Hb6 [24.Gxc6 Hg4+]
24...g5! 25.fxg5 Hf5 26.Gg2 Hxg5 27.f4 [27.Kh1 e.g. 27...Wg8 28.Wg1 Hh4 29.Wcf1 Se4 30.Gxe4 Hxe4+ 31.f3 Wxg1+ 32.Kxg1 Hc2! 33.Kh1 He2!-+]
27...Hg4 28.Wd2 Wg8 29.Hxa6 Se4 30.Wdc2 Wcd8 31.He2 Hh3 32.He1 Hf3 33.Kh1
33...Wxg2! (Poniekąd wymuszone, ale dobre.)
34.Wxg2 Wd2 35.Hf1 Sf2+ 36.Kg1 Sh3+ 37.Kh1 Sf2+?
(Doprowadziwszy
do wygranej pozycji Smysłow nie zauważa czigorinowskiego manewru
37...Wf2! i w niedoczasie forsuje remis wiecznym szachem.)
38.Kg1 Sh3+ 39.Kh1 Sf2+? 0.5-0.5
Wniosek nasuwa się sam: nieznajomość klasyki dotyczy nie tylko fuszerów, ale przydarza się również samych klasykom!
Bądźmy jednak wyrozumiali dla Wasilego Smysłowa; w latach jego
młodości nie było komputerów - on i jego rówieśnicy wiedzieli tyle, ile
sami wyczytali w (dość nielicznych wtedy) książkach i podręcznikach
oraz ile dowiedzieli się od swoich trenerów.