Dnia 7 listopada 2012, w ramach obchodów Roku Akiby Rubinsteina w cyklu corocznych spotkań z Kulturą Żydowską Bajit Chadzasz w Centrum Kultury Żydowskiej w Krakowie przy ul. Rabina Meiselsa 17, odbyło się spotkanie sympatyków szachów połączone wykładem Jana Kusiny zatytułowanym „Czy Akiba Rubinstein mógł być mistrzem świata?”.
Spotkanie prowadził dyrektor Centrum Joachim Russek. Współ-referentami byli ponadto dr Andrzej Filipowicz oraz Tomasz Lisowski, prezentujący własne fotografie ze Stawisk – miejsca urodzenia Rubinsteina. W spotkaniu wzięli udział członkowie Małopolskiej Rady Olimpijskiej wraz z jej przewodniczącym prof. Józefem Lipcem oraz medalistką Igrzysk Olimpijskich Barbarą Ślizowską. Po wykładzie przy lampce wina odbyły się dyskusje i rozmowy kuluarowe.
Dlaczego Rubinstein...
Centrum Kultury Żydowskiej (Fundacja Judaica), które rozpoczęło swoją działalność w 1993 roku, to ważna placówka na kulturalnej mapie Krakowa. Ulokowane w specjalnie do tego celu zaaranżowanym budynku starej synagogi, przy Placu Nowym (Żydowskim), obok skrzyżowania ulic Rabina Meiselsa i Bożego Ciała na Kazimierzu, swój bogaty i różnorodny program adresuje do publiczności żydowskiej i nieżydowskiej, zarówno polskiej, jak i zagranicznej. Na program Centrum składają się: koncerty, wystawy, promocje książek, wykłady, konferencje i pokazy filmowe.
W tym roku już po raz drugi w Centrum gościły szachy. W programie Bajit Chadasz (czyli „Nasz dom”) - Spotkania z Kulturą Żydowską 2012 na dzień 7 listopada zaplanowana została impreza stanowiąca element obchodów Roku Akiby Rubinsteina (który równo 100 lat wcześniej dokonał nieprawdopodobnego wyczynu, wygrywając pięć turniejów). Prezes Małopolskiego Związku Szachowego pan Jan Kusina wygłosił wykład zatytułowany „Dlaczego Rubinstein nie został mistrzem świata w szachach?”.
Akiba Rubinstein
Wystąpienie to, poprzedzone demonstracją końcowej kombinacji z „nieśmiertelnej partii” Rotlewi – Rubinstein, było ilustrowane pokazem slajdów przedstawiających Rubinsteina w trakcie jego długiej kariery sportowej. Długi i treściwy wykład prezesa J. Kusiny słuchacze nagrodzili mocnymi brawami.
Spotkanie w Krakowie
W punkcie drugim wieczoru niżej podpisany (T.L.) zaprezentował fotografie przedstawiające „wizję lokalną” z roku 2006 w miejscu urodzenia Rubinsteina czyli w Stawiskach niedaleko Łomży. Warto tu wspomnieć, że istniejący dziś budynek Domu Kultury i remizy strażackiej w Stawiskach został wzniesiony w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca, gdzie kiedyś stała synagoga, której rabinem był Akiba Rubinstein – senior (ojciec arcymistrza).
Synagoga w Stawiskach około 1915 roku
Punkt trzeci programu to wystąpienie mm. Andrzeja Filipowicza, który opowiadał o aspektach psychologicznych walki szachowej, zwłaszcza w kontekście meczów o najwyższą sportową stawkę. Odpowiadając na pytania uczestników wieczoru (wśród których znajdowała się medalistka Igrzysk Olimpijskich pani Barbara Ślizowska oraz członkowie Małopolskiej Rady Olimpijskiej z jej prowadzącym profesorem Józefem Lipcem) i prowadzącego spotkanie p. Joachima Russka (dyrektora Centrum) mm. Filipowicz objaśnił problemy regulaminowe i sędziowskie; zarówno te dotyczące czasów Rubinsteina i jego nie odbytego meczu z Emanuelem Laskerem, jak i związane z naszą epoką.
Po pytaniach z sali i dyskusji nastąpiła część nieoficjalna – rozmowy kuluarowe przy lampce wina. Opuszczając gmach Centrum po kilku godzinach w nim pobytu otrzymaliśmy zapewnienie od p. Joachima Russka, że z pewnością nie będzie to ostatnie spotkanie poświęcone szachom przy ulicy Rabina Meiselsa na „magicznym” Kazimierzu.
Tomasz Lissowski