ID #1533

WIECZNIE CZWARTY Leonid Sztejn

     Rankiem 4 czerwca 1973 r. szachowa reprezentacja ZSRR zebrała się na moskiewskim lotnisku, by odlecieć na zbliżające się drużynowe mistrzostwa Europy w Bath. Jeden z arcymistrzów był nieobecny. Po spóźnialskiego zadzwoniono do hotelu "Rossija", gdzie nocował. Nadeszła szokująca wiadomość: 39-letni arcymistrz Sztejn zmarł rankiem na atak serca w hotelowym gabinecie lekarskim. Okoliczności tego wypadku do dziś nie zostały oficjalnie wyjaśnione.

     XXVII Szachowe Mistrzostwa ZSRR w roku 1961 w Moskwie były zarazem turniejem strefowym - najlepsza czwórka uzyskiwała przepustki do turnieju międzystrefowego. Turniej zgromadził całą czołówkę Kraju Rad; zabrakło tylko Botwinnika i Tala, którzy właśnie szykowali się do meczu rewanżowego o mistrzostwo świata, oraz Keresa, mającego już zapewniony start w turnieju międzystrefowym na podstawie wyników poprzedniego cyklu rozgrywek. Faworytów upatrywano wśród 10 arcymistrzów, w gronie których znajdowało się kilku byłych pretendentów (Borys Spasski, Mark Tajmanow, Jurij Awerbach, Jefim Geller i Izaak Bolesławski), a ponadto ex-mistrz świata Wasilij Smysłow i "współczempion" z 1951 roku Dawid Bronsztejn.

Leonid Sztejn

Leonid Sztejn

     Przed rozpoczęciem turnieju niewielu stawiało na młodego (26 lat) przedstawiciela Ukrainy Leonida Sztejna. Szachista urodzony w 1934 r. w Kamieńcu Podolskim (tym samym, którego murów przed nawałą turecką bronił imć pan Michał Wołodyjowski) miał reputację wielkiego talentu, ale nie miał wielkich wyników. Mistrz Armii Radzieckiej w 1955 roku, groźny w ataku, prezentował poziom bardzo nierówny, do czego przyczyniała się nadzwyczaj szybka gra, pełna ryzykownych, intuicyjnych poświęceń. Już sam debiut Sztejna w finale mistrzostw ZSRR wisiał na włosku - w półfinale podzielił on miejsca 3-5 z Nejem i Kotowem; miała odbyć się dogrywka będąca zawsze loterią, ale 48-letni Kotow uznał, że nie chce być przeszkodą na drodze utalentowanego młodzieńca i zrezygnował z gry.

Leonid Sztejn po prawej.

Leonid Sztejn po prawej

Leonid Sztejn po lewej

Leonid Sztejn po lewej

     Tymczasem debiutant grał jak natchniony, w środku turnieju zadał ciężką klęskę Petrosjanowi (który znajdował się wówczas u szczytu formy i zdobył złoty medal), by w końcu podzielić miejsca 3-4 z Gellerem, do czego było konieczne wygranie w ostatniej rundzie "partii życia" ze Spasskim; grający czarnymi Borys, zapisawszy ruch 41...g5-g4, nie przystąpił do dogrywki w pozycji:

Sztejn-Spasski

     Stanisław Gawlikowski w miesięczniku "Szachy" napisał, że "fachowcy przebąkują o Sztejnie jako o przyszłym Talu, którego nawiasem mówiąc energicznym i nadzwyczaj wynalazczym stylem gry istotnie trochę przypomina...".

 
L. Sztejn - T. Petrosjan [C18]
Moskwa 1961

1.e2-e4 e7-e6 2.d2-d4 d7-d5 3.Sb1-c3 Gf8-b4 4.e4-e5 Sg8-e7 5.a2-a3 Gb4xc3+ 6.b2xc3 c7-c5 7.Hd1-g4 Se7-f5 [Petrosjan nie lubił wariantu 7...Hc7 8.Hxg7 Wg8 9.Hxh7 itd.] 10.Gf1-d3 h7-h5 9.Hg4-f4 Sb8-c6 10.Sg1-e2 Sc6-e7 11.Se2-g3 Se7-g6 12.Hf4-d2 Gc8-d7 13.Wa1-b1 Wa8-b8 14.0-0 c5-c4 15.Gd3-e2 Sf5xg3 16.f2xg3! h5-h4 17.Ge2-g4 h4xg3 18.h2xg3

Sztejn-Petrosjan

18...Hd8-e7? [Należało koniecznie trzymać w zamknięciu wrażego "czarnopolaka": 18...Gd7-a4!] 19.a3-a4! Gd7xa4 20.Wb1-a1 b7-b5 21.Gc1-a3 He7-d7 22.Wf1-f2 Wb8-b7 23.Wa1-f1 Hd7-d8 24.Hd2-d1! Wh8-h6 25.Ga3-c1 Wh6-h7 26.Gg4xe6! i czarne poddały się (1-0), gdyż po 26...f7xe6 wygrywa 27.Hd1-g4.

     Turniej międzystrefowy w Sztokholmie, zakończony wielkim sukcesem Fischera (17,5 pkt z 22 partii), którego od tamtej pory zawodnicy ZSRR zaczęli się poważnie obawiać, przyniósł Sztejnowi sukces w postaci tytułu arcymistrzowskiego. A przecież niewiele brakowało, by debiutant, który ledwie pół roku wcześniej uzyskał tytuł mistrza międzynarodowego, awansował do turnieju pretendentów! Początek turnieju nie zwiastował wysokiego wyniku. Żal było zwłaszcza przegranej z konkurentem do wysokiej lokaty Miroslavem Filipem.

 
M. Filip - L. Sztejn
Sztokholm 1962
turniej międzystrefowy

Filip-Sztejn

33...Hc5-c6 [Można było grać 33...b6-b5.] 34.h2-h4 b6-b5 35.Sf3-d2 Wc4-c2 36.Ha2-f7 a4-a3 [Po 36...Hc6-c3 pozycja czarnych nadal jest wygrana.] 37.h4-h5 g6xh5? [Po 37...e5-e4 czarne nadal zachowują część przewagi.] 38.Hf7xf5+ Kh7-h8 39.Sd2-e4 i w tej pozycji, w której czarnym nic strasznego jeszcze nie grozi, słynący z szybkiej gry Sztejn przekroczył czas (1-0).

     Gdy wszystko wydawało się stracone, Sztejn "włączył drugi bieg" i zdobywając 11,5 punktu w 14 partiach po przedostatniej rundzie miał już wypełnioną normę arcymistrzowską. Oto najbardziej efektowne zwycięstwo.

 
L. Sztejn - L. Portisch [B42]
Sztokholm 1962
turniej międzystrefowy

1.e2-e4 c7-c5 2.Sg1-f3 e7-e6 3.d2-d4 c5xd4 4.Sf3xd4 a7-a6 5.Gf1-d3 Sg8-f6 6.0-0 Hd8-c7 7.Sb1-d2 Sb8-c6 8.Sd4xc6 b7xc6 9.f2-f4 Gf8-c5+ 10.Kg1-h1 d7-d6 11.Sd2-f3 e6-e5 12.f4xe5 d6xe5 13.Sf3-h4 0-0 14.Sh4-f5 Gc8-e6 15.Hd1-e2 a6-a5 16.Gd3-c4! Kg8-h8 17.Gc1-g5 Sf6-d7? 18.Wa1-d1 Sd7-b6

Sztejn-Portisz

19.Sf5xg7!! Ge6xc4 (19...Kxf7 20.Gf6+ Kg8 21.Hd2 lub 20...Kg6 21.Gxe6; z matem w obu przypadkach) 20.Gg5-f6! i czarne skapitulowały (1-0), gdyż po 20...Gxe2 następuje efektowne 21.Sf5+ Kg8 22.Sh6 mat.

     Wystarczyło wygrać z F. Olafssonem i pojechałby na turniej pretendentów! Niestety, zabrakło sił, Islandczyk wygrał i Sztejn wraz z Gligoričem i Benkő podzielił miejsca 6-8. Któż zatem miał zostać szóstym pretendentem? O tym decydowała dogrywka, ale Sztejn awansować już nie mógł, gdyż obowiązujące wówczas przepisy FIDE stanowiły, ie z turnieju międzystrefowego może awansować najwyżej trzech reprezentantów jednego kraju (czytaj - ZSRR). Zdecydowane zwycięstwo w dogrywce (1. Sztejn - 3, 2. Benkő - 2,5, 3. Gligorič - 0,5) dawało Leonidowi tylko moralną satysfakcję. Następne lata potwierdziły przynależność Sztejna do światowej czołówki. W 1963 roku po dogrywce ze Spasskim i Chołmowem wygrał Mistrzostwa ZSRR, kwalifikując się jednocześnie do turnieju strefowego, który odbył się w 1964 roku w Moskwie. Tam po dobrej grze w drugim kole Sztejn zajął trzecie miejsce (ostatnie dające awans do turnieju międzystrefowego) za Spasskim i Bronsztejnem. W pokonanym polu znaleźli się Suetin, Chołmow, Geller i Korcznoj; ten ostatni grał w turnieju raczej "po znajomości", gdyż 10 miejsce w mistrzostwach ZSRR awansu dać mu nie powinno...

 
L. Sztejn - W. Korcznoj [B84]
Moskwa 1964
turniej strefowy

1.e2-e4 c7-c5 2.Sg1-f3 d7-d6 3.d2-d4 c5xd4 4.Sf3xd4 Sg8-f6 5.Sb1-c3 a7-a6 6.Gf1-e2 e7-e6 7.0-0 Gf8-e7 8.f2-f4 0-0 9.Hd1-e1 Hd8-c7 10.He1-g3 Hc7-b6 11.Gc1-e3 Hb6xb2 12.Ge3-f2 Hb2-b4 13.e4-e5 d6xe5 14.f4xe5 Sf6-e8 15.Ge2-d3 Hb4-a5 16.Sc3-e4 Sb8-d7 17.Sd4-f3 g7-g6 18.Gf2-d4 Se8-g7 19.Se4-f6+ Ge7xf6 20.e5xf6 Sg7-h5 21.Hg3-h4 Ha5-d8 22.Wa1-e1 Sd7xf6 23.Sf3-g5 e6-e5 24.Gd4xe5 h7-h6 25.Ge5xf6 h6xg5 26.Hh4xg5 Sh5xf6 27.Wf1xf6 Hd8-d4+ 28.Kg1-h1 Hd4-g4 29.Hg5-h6 Gc8-f5 30.h2-h3 Hg4-d4

Sztejn-Korcznoj

31.Wf6xf5! g6xf5 32.We1-e3 Hd4-g7 33.Hh6-h4 [33.Hh6-f4 Hg7-a1+ 34.Kh1-h2 Wf8-e8 35.We3-g3+ Kg8-f8 36.Hf4-d6+ We8-e7 37.Hd6-h6+ Kf8-e8 38.Wg3-g8+] 33...Hg7-a1+ 34.Kh1-h2 Wf8-e8 35.We3-g3+ Kg8-f8 36.Hh4-h6+ Kf8-e7 37.Wg3-e3+ Ke7-d7 38.Gd3xf5+ Kd7-c7 39.Hh6-f4+ Kc7-c6 40.Hf4-c4+ Kc6-d6 41.Hc4-b4+ Kd6-d5 42.We3-d3+ Kd5-e5 43.Hb4-d6+ Ke5xf5 44.Wd3-f3+ Kf5-g5 45.Hd6-f4+ Kg5-h5 46.g2-g4+ Kh5-g6 47.Hf4xf7+ i po 13 kolejnym szachu czarne poddały się wobec nieuchronnego mata (1-0).

     Ta świetna partia nie mogła się znaleźć w książce "Leonid Sztejn" Lazarewa i Gufelda (Moskwa 1980), gdyż osoba Korcznoja, dysydenta i "odszczepieńca" znajdowała się już wówczas na indeksie, więc autorzy wszelkich radzieckich publikacji, by nie narazić się cenzurze, starannie zacierali wszelkie ślady istnienia Wiktora Lwowicza. Start turnieju międzystrefowego w Amsterdamie ułożył się dla Sztejna niekorzystnie. W dobrej pozycji w partii z Bronsztejnem zbyt optymistycznie poświęcił figurę i szybko przegrał. Zły prognostyk, bo w turnieju wciąż obowiązywała "reguła trzech", a w turnieju grało 5 znakomitych zawodników ZSRR: Smysłow, Spasski, Tal, Sztejn i Bronsztejn.
     Po kolejnej porażce (z Portischem) lwowski arcymistrz rozpoczął pościg, wygrywał partię za partią, ale do awansu zabrakło mu połówki punktu. On i Bronsztejn odpadli z rozgrywek, choć mieli więcej punktów od Ivkova i Portischa, lecz ci mieli szczęście nie należeć do Federacji Szachów ZSRR.

 
L. Sztejn - L. Evans [C94]
Amsterdam 1964
turniej międzystrefowy

1.e2-e4 e7-e5 2.Sg1-f3 Sb8-c6 3.Gf1-b5 a7-a6 4.Gb5-a4 Sg8-f6 5.0-0 Gf8-e7 6.Wf1-e1 b7-b5 7.Ga4-b3 d7-d6 8.c2-c3 0-0 9.h2-h3 Sc6-b8 10.d2-d3 c7-c5 11.Sb1-d2 Hd8-c7 12.Gb3-c2 Sb8-c6 13.Sd2-f1 d6-d5 14.Sf1-e3 d5xe4 15.d3xe4 Wf8-d8 16.Hd1-e2 g7-g6 17.a2-a4 Wa8-b8 18.a4xb5 a6xb5

Sztejn-Evans

19.Sf3-g5! h7-h6 20.Se3-d5! Sf6xd5 21.e4xd5 h6xg5 22.d5xc6 Hc7xc6 23.He2xe5 Gc8-b7 24.He5-g3 Hc6-f6 25.We1xe7! Hf6xe7 26.Gc1xg5 f7-f6 27.Gg5-f4 Wb8-a8 28.Wa1xa8 Gb7xa8 29.Gc2xg6 He7-g7 30.Gf4-e3! c5-c4 [30...Wd8-c8 31.Ge3-h6 Hg7xh6 32.Gg6-f5+ +-]
31.Gg6-f7+! [Końcowa kombinacja z wykorzystaniem motywu "niebroniona figura".] 31...Kg8xf7 32.Hg3-c7+ Kf7-g6 33.Hc7xd8 Ga8-c6 34.Ge3-d4 Hg7-f7 35.Hd8-d6 1-0.

     Arcymistrz Aleksandr Kotow w książce "Żartem i serio" (Moskwa 1965) będąc pod wrażeniem wyników z Amsterdamu, napisał o Leonidzie Sztejnie:

     Przeszedł ogień i wodę w swojej krótkiej, lecz emocjonującej drodze sportowej. Szachowi bogowie poddali go surowym próbom, a on z honorem je wytrzymał. Taki zdecydowany i energiczny człowiek może śmiało patrzeć w przyszłość. Zwolennicy talentu Leonida Sztejna słusznie uważają, że jest on w stanie zrealizować najbardziej zuchwałe plany.


     Niestety trzecia próba Sztejna awansowania do rozgrywek pretendentów zakończyła się identycznie jak dwie pierwsze, "szachowi bogowie" nie przestawali bawić się nim jak kukiełką. Turniej w Sousse (Tunezja) w 1967 roku sławny był z tego, że Robert Fischer, mając 8,5 pkt z 10 partii i awans prawie "w kieszeni", wycofał się z walki. Odpadł najważniejszy konkurent! Jednak Sztejn grał, jak na niego, słabo i zaledwie podzielił 6-8 miejsca z Hortem i Reshevskym. Tak trójka miała rozegrać w Los Angeles 4-kołowy turniej barażowy, którego stawką było szóste miejsce w meczach kandydatów. W ostatniej rundzie przewodzący w turnieju Sztejn odrzucił propozycję remisową Horta i po słabej grze przegrał, co pozwoliło awansować weteranowi Reshevsky?emu.
     Czy za tą serią niepowodzeń Leonida Sztejna stała tylko metafizyka? Niestety nie, gdyż lwowski arcymistrz nie mógł uchodzić za wzór sportowca. Jeszcze za sowieckich czasów pisano o nim, że "kochał życie, nic co ludzkie nie było mu obce, nie potrafił odmawiać sobie małych przyjemności". Co oznaczały te eufemizmy, dowiedzieliśmy się dopiero po upadku Związku Radzieckiego i zniknięciu cenzury. Sztejn, prócz tego że palił papierosa za papierosem, kochał zabawę, kochał piękne kobiety, uwielbiał wesołe towarzystwo, w którym nikt "nie wylewał za kołnierz", aż do białego rana. Był z natury graczem, grał na pieniądze blitz, w tryktraka, przy bilardzie zapominał o całym świecie. Wśród elity radzieckich arcymistrzów nie brakowało niewolników kieliszka, ale ze Sztejnem mogli się równać w tym względzie tylko Tołusz, Tal i Lutikow. Sztejn za nic miał pouczenia Botwinnika o konieczności zachowania sportowego reżimu. A mimo tego przez 12 lat grał na najwyższym poziomie, osiągalnym tylko dla garstki wygranych.
     Prócz udziału w rozgrywkach o mistrzostwo świata miał na koncie długą listę innych sukcesów. Trzy razy był mistrzem ZSRR (1963, 1965 i 1966), dwa razy grał w drużynie olimpijskiej, która zdobywała złote medale (1964 i 1966), dwukrotnie zdobył złoty medal Drużynowych Mistrzostw Europy (1965 i 1970), dwa razy wygrał turnieje arcymistrzowskie w Moskwie (1967 i 1971; ten drugi wraz z A. Karpowem), wygrał lub podzielił pierwsze miejsce w wielu turniejach niższej rangi (Bukareszt 1961, Sarajewo 1967, Zagrzeb 1972, Las Palmas 1973 itd.). Jako gracz dojrzały nie utracił nic ze swojej mocy taktycznej, ale stał się bardziej wszechstronny, dopasowując styl walki do konkretnego przeciwnika i sytuacji turniejowej.

Leonid Sztejn

Leonid Sztejn

     Latem 1973 roku Sztejn miał wystartować w swoim czwartym turnieju międzystrefowym. Uwerturę do turnieju w Petropolis stanowiły drużynowe mistrzostwa Europy w angielskim kurorcie Bath. Leonid był optymistą i wierzył, że tym razem na pewno znajdzie się w gronie pretendentów, że korona mistrza świata wciąż leży w jego zasięgu. Wyjazd do Brazylii związany był z kilkoma szczepieniami przeciw egzotycznym chorobom. Ostatnią noc przed wylotem do Anglii Sztejn spędził, zamiast w hotelowym łóżku, u przyjaciółki, przy okazji wypiwszy "na zapas" sporą ilość alkoholu. Dalszy ciąg wydarzeń opisuje pewien głęboki znawca kulisów radzieckiego sportu szachowego:

     W hotelu "Rossija" na śniadaniu Sztejn poczuł jakiś ucisk w okolicach serca. Poszedł do hotelowego punktu medycznego. Lekarz był na śniadaniu, przyjęła go pielęgniarka. "Coś Pan słabo wygląda" - powiedziała i dała mu zastrzyk. Potrzebny był zastrzyk na rozkurczenie naczyń, ale zaszła pomyłka i po paru minutach Sztejn już nie żył. Śledztwa nie prowadzono. Arcymistrzowi już nic nie mogło pomóc, a w ZSRR lekarze w hotelach byli na usługach KGB.


Nieskory do pochwał Anatolij Karpow napisał:

     Sztejn miał fantastyczny talent. Posiadał subtelne wyczucie gry w pozycjach z obustronnymi szansami i wyostrzony zmysł kombinacyjny. Jego wkład w rozwój gry szachowej był znaczący, błyskotliwy, oryginalny i swoiście niepowtarzalny.

Tomasz Lissowski

(Artykuł ukazał się w numerze 2/2010 czasopisma "Mat")

------------------------------------------------------------------------------

W. Lublinski - L. Sztejn [C63]
Moskwa 1955

1.e2-e4 e7-e5 2.Sg1-f3 Sb8-c6 3.Gf1-b5 f7-f5 4.Sb1-c3 Sg8-f6 5.Gb5xc6 b7xc6 6.Hd1-e2 d7-d5! 7.e4xf5 Gf8-d6! 8.Sf3xe5 0-0 9.Se5xc6 Hd8-d7 10.He2-e6+ Kg8-h8 11.He6xd7 Gc8xd7? 12.Sc6-d4 Wa8-e8+ 13.Ke1-f1 [13.Sd4-e2 d5-d4 14.Sc3-d1 d4-d3 15.c2xd3] 13...c7-c5 14.Sd4-e6 Gd7xe6 15.f5xe6 We8xe6

Lublinski-Sztejn

Ulubiony motyw strategiczny młodego Sztejna - ofiara jednego lub kilku pionków za uzyskanie swobody dla własnych figur.
16.d2-d3 Sf6-g4 17.f2-f3 Sg4xh2+ 18.Wh1xh2 Gd6xh2 19.Sc3xd5 Gh2-g3 20.Gc1-d2 Wf8-f5 21.Sd5-c3 Wf5-h5 22.Kf1-g1 Gg3-e5 23.g2-g4 Wh5-h3 24.Sc3-e4 Wh3xf3 25.Kg1-g2 Wf3-f8

Lublinski-Sztejn

26.Wa1-h1 [To była ostatnia okazja, by wzmocnić grę białych. Sztejn w swoich komentarzach pomija ten moment milczeniem. Obie strony znajdowały się w dużym niedoczasie.] 26...We6-g6 27.g4-g5 Ge5xb2 28.Se4xc5 Wf8-c8 29.Wh1-b1 Wg6-b6 30.Wb1-f1 Gb2-a3 31.d3-d4 Wb6-b2 32.Wf1-e1 Wb2xc2 33.We1-e2 Ga3-c1 0-1.

 
L. Sztejn - G. Chodos [B06]
Jerewan 1962

1.e2-e4 g7-g6 2.d2-d4 Gf8-g7 3.Sb1-c3 d7-d6 4.Gc1-e3 c7-c6 5.Hd1-d2 b7-b5 6.Sg1-e2 Sb8-d7 7.Se2-g3 a7-a5 8.Gf1-e2 Sd7-b6 9.0-0 h7-h5 10.Wf1-e1 Ke8-f8 11.Sg3-f1 Gc8-a6 12.b2-b3 Sg8-f6 13.f2-f3 Sf6-e8 14.Sc3-d1 Sb6-d7 15.Sd1-f2 Kf8-g8 16.Wa1-d1 Se8-f6 17.Ge3-g5 Sf6-h7 18.Gg5-h4 Sd7-f8 19.Hd2-e3 b5-b4 20.Ge2xa6 Wa8xa6 21.f3-f4 Gg7-f6 22.Gh4xf6 e7xf6 23.d4-d5 Hd8-c8 24.He3-d3 c6xd5 25.e4xd5 f6-f5 26.Sf1-e3 Sh7-f6 27.Se3-c4 Sf8-d7 28.We1-e7 Hc8-c5 29.Sc4-d2 Wa6-a7 30.Sd2-f3 Sf6-e4 31.Hd3-d4 Hc5xd4 32.Sf3xd4 Se4-c3 33.Wd1-d3 Kg8-f8 34.Sd4-c6 Wa7-c7 35.Sf2-h3 f7-f6 36.Sh3-f2 Wh8-g8 37.Sf2-d1 Sc3-e4 38.Sd1-e3 Se4-c5 39.Wd3-d1 Wg8-g7 40.We7xg7 Kf8xg7 41.Se3-c4 Sc5-b7 42.Wd1-e1 Sd7-c5 43.We1-e8 Sc5-e4 44.We8-a8 Se4-c3 45.Sc6-d4 Wc7-e7 46.Sd4-e6+ Kg7-h6 47.Sc4-b6 h5-h4 48.Wa8-h8+ We7-h7 49.Wh8-g8 Wh7-f7 50.g2-g3 h4xg3 51.h2xg3 Sc3-e4 52.Kg1-g2 Sb7-c5 53.Sb6-c8 Sc5-b7 54.Wg8-e8 Se4-c3

Sztejn-Chodos

55.Sc8-e7 Wf7-h7? [55...Kh6-h7 56.Se6-f8+ Kh7-h6 57.Sf8xg6 Sc3xd5 58.Se7xd5 Kh6xg6 59.Sd5-e7+ Kg6-h7 60.Se7xf5] 56.Se7-g8+ (1:0), gdyż mat jest forsowny 56...Kh6-h5 57.Se6-g7+ Wh7xg7 58.Sg8xf6+ Kh5-h6 59.We8-h8+ Wg7-h7 60.Wh8xh7 mat.

 
S. Furman - L. Sztejn [E64]
Leningrad 1963

1.d2-d4 Sg8-f6 2.c2-c4 c7-c5 3.d4-d5 d7-d6 4.Sb1-c3 g7-g6 5.Sg1-f3 Gf8-g7 6.g2-g3 0-0 7.Gf1-g2 Gc8-f5 8.Sf3-h4 Gf5-d7 9.0-0 Sb8-a6 10.a2-a4?! Sa6-b4 11.e2-e4 e7-e6 12.h2-h3 e6xd5 13.c4xd5 Wf8-e8 14.Gc1-f4 Hd8-b6 15.Hd1-d2 We8-e7 16.Kg1-h2 Wa8-e8 17.f2-f3 Sf6-h5 18.Gf4-e3 Gg7-f6 19.g3-g4 Gf6xh4 20.g4xh5 Gh4-f6 21.Wa1-d1 Hb6-d8 22.Wf1-g1 We7-e5 23.h5xg6 h7xg6 24.f3-f4

Furman-Sztejn

24...We5-h5 [Nietypowa pozycja dla wieży.] 25.f4-f5 Gf6-e5+ 26.Ge3-f4 Sb4-d3! 27.Gf4xe5 Sd3xe5 28.Wd1-f1 Hd8-h4 29.Hd2-f4 Hh4xf4+ 30.Wf1xf4 g6-g5 31.Gg2-f3 Se5xf3+ 32.Wf4xf3 Kg8-g7 33.Wg1-g3 Kg7-f6 34.Kh2-g2 Wh5-h4 35.Kg2-f2 b7-b6 36.Wf3-e3 a7-a6 37.Kf2-g2 b6-b5 38.a4xb5 a6xb5 39.Wg3-g4 b5-b4 40.Sc3-d1 Wh4xg4+ 41.h3xg4 Kf6-e5 42.Kg2-f3 Gd7-b5 43.We3-e1 We8-a8 44.Sd1-f2 Wa8-a2 45.We1-b1 Gb5-a4 46.Kf3-e3 c5-c4 47.Sf2-h3 Ke5-f6 [47...f7-f6?? 48.Sh3-g1! +-] 48.Ke3-d4 Ga4-c2 49.Wb1-e1 c4-c3 0-1.

 
W. Korcznoj - L. Sztejn [E87]
Tallinn 1965

1.d2-d4 Sg8-f6 2.c2-c4 g7-g6 3.Sb1-c3 Gf8-g7 4.e2-e4 d7-d6 5.f2-f3 0-0 6.Gc1-e3 e7-e5 7.d4-d5 Sf6-h5 8.Hd1-d2 f7-f5 9.0-0-0 Sb8-d7 10.Gf1-d3 f5xe4 11.Sc3xe4 Sh5-f4 12.Gd3-c2 Sd7-f6 13.Se4-c3

Korcznoj-Sztejn

13...b7-b5!? 14.Sc3xb5 Gc8-a6 15.Sb5-a3 Wa8-b8 16.g2-g3 Sf4-h5 17.b2-b3 Ga6-b7 18.Sa3-b1 c7-c6 19.d5xc6 Gb7xc6 20.Hd2xd6 Hd8-e8 [Czarne figury uzyskały dużą swobodę, ale dwóch pionków brakuje.] 21.Wd1-e1 Wf8-f7 22.Ge3-d2 Gg7-f8 23.Hd6-d3 [Dzisiejsi zwolennicy analiz wspartych programami komputerowymi nie mogą zrozumieć, dlaczego "Wiktor Straszny" nie zagrał 23.Hd6xe5 Wf7-e7 24.He5-a5. A przecież gra praktyczna i analiza to dwie różne dziedziny szachów, co wielokrotnie udowadniali tacy genialni improwizatorzy jak Tal i właśnie Sztejn.]
23...e5-e4! 24.Hd3-c3?! Gf8-g7 25.Sg1-h3 [W mało odpowiednim momencie białe postanawiają oddać hetmana za lekkie figury.]
25...Sf6-g4 26.f3xg4 Gg7xc3 27.Sb1xc3 Sh5-f6 28.g4-g5 Sf6-d7 29.Sc3xe4 He8-f8 30.Gd2-c3 Wf7-f3 31.Gc3-b2 Wb8-e8 32.Kc1-b1?? Gc6xe4 33.Gc2xe4 We8xe4 34.We1xe4 Wf3-f1+ 35.We4-e1 Hf8-f5+ 36.Kb1-a1 Wf1xe1+ 37.Wh1xe1 Hf5xh3 0-1.

 
A. Chasin - L. Sztejn [B85]
Tallinn 1965

1.e2-e4 c7-c5 2.Sg1-f3 d7-d6 3.d2-d4 c5xd4 4.Sf3xd4 Sg8-f6 5.Sb1-c3 a7-a6 6.Gf1-e2 e7-e6 7.f2-f4 Gf8-e7 8.Ge2-f3 0-0 9.0-0 Hd8-c7 10.Kg1-h1 Sb8-c6 11.g2-g4 Sc6xd4 12.Hd1xd4 Sf6-d7 13.g4-g5 b7-b5 14.f4-f5 Gc8-b7 15.Gc1-e3 Sd7-e5! 16.f5-f6 g7xf6 17.g5xf6 Ge7xf6 18.Ge3-h6

Chasin-Sztejn

18...Kg8-h8!! [18...Wf8-e8 19.Gf3-h5 Hc7-e7 20.Wf1xf6 He7xf6 21.Wa1-g1+ Kg8-h8 A) 22.Gh6-g5 A1) 22...Hf6-f5! 23.Wg1-g2 Hf5-f1+ (23...We8-g8 24.e4xf5 Gb7xg2+ 25.Kh1xg2 Wg8xg5+ 26.Kg2-h1 Wg5xh5) 24.Wg2-g1 Hf1-f5; A2) 22...Hf6-g7 23.Gg5-h4+-; B) 22.Gh6-g7+ 22...Hf6xg7 23.Wg1xg7 Kh8xg7 24.Hd4xd6 Se5-g6]
19.Gh6xf8 Wa8xf8 20.Wa1-d1 Wf8-d8 21.Gf3-g2 Gf6-g7 22.Hd4-f2 Wd8-g8 23.Hf2-h4 [23.Wd1-d2! Se5-c4 24.Hf2xf7 Hc7xf7 25.Wf1xf7 Sc4xd2 26.Wf7xb7 Gg7xc3 27.b2xc3 Wg8-c8 28.e4-e5]
23...f7-f5! 24.Wd1-e1 Se5-c4 25.Wf1-f2 Sc4xb2 26.Sc3-e2 Sb2-c4 27.Se2-g3 Gg7-d4 28.Wf2-e2 f5xe4 29.Sg3xe4 [29.Gg2xe4 Sc4-e5? (29...Gb7xe4+ 30.We2xe4 Hc7-b7) 30.Hh4-f6+ Wg8-g7 31.Sg3-h5]
29...Hc7-g7 30.Se4-g5? [30.Se4-g3!]
30...Gd4-e3! 31.Gg2xb7 Ge3xg5 32.Hh4-e4 d6-d5 33.He4xe6 Hg7xb7 34.We1-g1 d5-d4+ 35.Wg1-g2 Wg8-f8 36.h2-h4 Wf8-f1+ 37.Kh1-h2 Gg5-f4+ 38.Kh2-h3 Hb7-f3+ 39.Wg2-g3 Wf1-h1+ 0-1.

 
G. Stahlberg - L. Sztejn [E78]
Yerevan Armenia it "Central Chess Club", 1965

1.c2-c4 Sg8-f6 2.Sb1-c3 g7-g6 3.d2-d4 Gf8-g7 4.e2-e4 0-0 5.Gf1-e2 d7-d6 6.f2-f4 c7-c5 7.Sg1-f3 c5xd4 8.Sf3xd4 Sb8-a6 9.Gc1-e3 Sa6-c5 10.Ge2-f3 Gg7-h6 11.Sd4-b3 e7-e5 12.Sb3xc5 e5xf4 13.Ge3-f2 d6xc5 14.Gf2xc5

Stahlberg-Sztejn

14...Sf6-d7 15.Gc5xf8 Hd8-h4+ 16.Ke1-d2 Gh6xf8 17.Hd1-e1 Hh4-e7 18.Kd2-c2 Sd7-e5 19.Wa1-c1 Gf8-g7 20.Sc3-d5 He7-c5 21.He1-g1 Hc5xc4+ 22.Kc2-b1 Hc4-d3+ 23.Wc1-c2 Gc8-e6 24.Gf3-e2? [24.Hg1-f2]
24...Hd3xe4 25.Sd5-c3 He4-f5 26.Hg1-c1 Se5-c6 27.Kb1-a1 Sc6-b4 28.Wc2-d2 Sb4xa2 29.Sc3xa2 Hf5-a5 30.Ge2-c4 Ge6xc4 31.Hc1xc4 Ha5xd2 32.Wh1-b1 Wa8-d8 33.Sa2-c3 Hd2xg2 34.Sc3-e4 h7-h6 35.Hc4-c7 Wd8-d3 36.Ka1-a2 Hg2xe4 0-1.
Piękny przykład "czarnopolowej strategii", opisany przez M. Dworeckiego.

 
L. Sztejn - I. Birbrager [B10]
Moskwa 1966

1.e2-e4 c7-c6 2.d2-d3 d7-d5 3.Sb1-d2 d5xe4 4.d3xe4 Sg8-f6 5.Sg1-f3 Gc8-g4 6.h2-h3 Gg4-h5 7.e4-e5 Sf6-d5 8.e5-e6 f7-f6 9.g2-g4 Gh5-g6 10.Sf3-d4 Sd5-c7 11.c2-c3 Hd8-d5

Sztejn-Birbrager

12.Hd1-b3 Hd5xh1 13.Hb3xb7 Ke8-d8 14.Sd2-f3 Gg6-d3 15.Gc1-f4 Hh1xf1+ 16.Ke1-d2 Hf1xf2+ 17.Kd2xd3 Sc7xe6 18.Sd4xe6+ Kd8-e8 19.Hb7-c8+ Ke8-f7 20.Sf3-g5+ 1-0.
Partia w duchu XIX-wiecznych romantyków Anderssena i Morphy'ego. Jednak przeciwnik do silnych nie należał; było to w epoce przed wprowadzeniem rankingu.

 
L. Sztejn - N. Krogius [D27]
Tbilisi 1966

1.c2-c4 e7-e6 2.Sb1-c3 d7-d5 3.d2-d4 Sg8-f6 4.c4xd5 Sf6xd5 5.Sg1-f3 c7-c5 6.e2-e3 [6.e2-e4!?] 6...Sb8-c6 7.Gf1-c4 [7.Gf1-d3] 7...c5xd4 8.e3xd4 Gf8-e7 9.0-0 0-0 10.Wf1-e1 a7-a6 [10...Ge7-f6 11.Sc3-e4 b7-b6=] 11.a2-a4 [11.a2-a3 b7-b5 12.Gc4xd5 e6xd5 13.Hd1-d3 Ge7-f6 14.Gc1-f4 Gc8-g4 15.Sf3-e5˛ Tal,M-Psakhis,L/Sochi/1982/1:0 (24)] 11...Sd5-f6 [11...Sc6-b4 12.Sf3-e5 Gc8-d7 13.Sc3xd5 e6xd5 14.Gc4-b3˛ Petrosian,T-Liberzon,V/URS/1967/0,5 (39); 11...b7-b6!? 12.Gc1-d2 Sd5-b4 13.Gd2-e3 Gc8-b7 14.Wa1-c1 Wa8-c8÷ Pachman,L-Bisguier,A/Bled/1961/]
12.Gc1-g5 Gc8-d7 [12...Hd8-d6!?; 12...h7-h6!? 13.Gg5-h4 Sf6-d5] 13.Hd1-e2

Sztejn-Krogius

13...Wa8-c8?! [13...Sc6-b4 14.Wa1-d1 Gd7-c6.] 14.Wa1-d1 Sf6-d5 [14...Sc6-b4 15.d4-d5 Sf6xd5 16.Sc3xd5 Sb4xd5 17.Gc4xd5 Ge7xg5 18.Gd5xb7 Wc8-c7 19.Gb7xa6?] 15.Gc4xd5 Ge7xg5 16.Gd5-e4!? Gg5-f6 17.d4-d5 e6xd5 18.Sc3xd5 Gd7-e6 19.Sd5-f4 Hd8-b6 [19...Hd8-e7 20.Sf4xe6 f7xe6 (20...He7xe6 21.He2-d3?) 21.He2-d3?]
20.Sf4xe6 f7xe6 21.He2-d3 h7-h6 [21...g7-g6 22.Ge4xg6 h7xg6 23.Hd3xg6+ Gf6-g7 24.Wd1-d7 Hb6xb2 25.Hg6xe6+ Kg8-h8 26.Wd7-d5+-]
22.Hd3-d6 Wc8-e8?! [22...Wf8-e8] 23.Ge4-c2! [23.Ge4-b1 Hb6-b3] 23...Hb6-b4 [23...Hb6xb2 24.Hd6-d3 We8-d8 25.Hd3-h7+ Kg8-f7 26.Wd1-b1+-]
24.Hd6-d3 We8-d8 25.Hd3-h7+ Kg8-f7 26.Hh7-g6+ Kf7-g8 [26...Kf7-e7!?] 27.Wd1xd8 Sc6xd8 [27...Wf8xd8 28.We1xe6+-] 28.We1-d1 Hb4xb2 29.h2-h4 Sd8-c6 30.Wd1-b1 [30.Wd1-d7 Gf6-e7] 30...Hb2-a3 31.Wb1xb7 Gf6-e7 [31...Sc6-e7 32.Hg6-h7+ Kg8-f7 33.Gc2-g6#]
32.Hg6xe6+ Kg8-h8 33.He6xc6+- Ha3-c1+ 34.Kg1-h2 Hc1-f4+ 35.Kh2-h3! 1-0.
Klasyczne struktury Sztejn też grał bardzo silnie, jak widać. Warianty cudze!

 
R. Keene - L. Sztejn [A26]
Hastings 1967

1.c2-c4 Sg8-f6 2.Sb1-c3 g7-g6 3.g2-g3 Gf8-g7 4.Gf1-g2 0-0 5.Sg1-f3 d7-d6 6.0-0 e7-e5 7.d2-d3 Sb8-c6 8.Wa1-b1 h7-h6 9.b2-b4 Gc8-e6 10.b4-b5 Sc6-e7 11.Hd1-c2 Hd8-d7 12.Wf1-e1 Ge6-h3 13.Gg2-h1 Sf6-g4 14.Sf3-d2 Wa8-b8 15.Sc3-d5 Se7xd5 16.c4xd5 f7-f5 17.Wb1-b4 Wb8-e8 18.Sd2-f3 Sg4-f6 19.e2-e4 f5-f4 20.Gc1-b2 Sf6-g4 21.Wb4-c4 We8-e7 22.a2-a4 We7-f7 23.Hc2-e2 Hd7-d8 24.Wc4-c2 h6-h5 25.Gb2-c1 Gg7-h6 26.Gc1-b2 f4xg3 27.h2xg3 h5-h4 28.Gb2-c1 h4xg3 29.f2xg3 Gh6xc1 30.We1xc1

Keene-Sztejn

30...a7-a6!
[Genialny zamysł przerzucenia hetmana na przekątną g1-a7, znów "czarnopolowa strategia".]
31.Sf3-h2
[31.b5xa6 Hd8-b8 32.a6xb7 Hb8xb7 33.Wc2-c6 Hb7-a7+ 34.d3-d4 e5xd4-+] 31...Sg4xh2 32.Kg1xh2 Hd8-g5 33.Kh2xh3 Wf7-h7+ 34.Kh3-g2 Hg5-h6 0-1.

 
M. Tajmanow - L. Sztejn [B24]
Tbilisi 1967

1.e2-e4 c7-c5 2.Sb1-c3 Sb8-c6 3.g2-g3 g7-g6 4.Gf1-g2 Gf8-g7 5.Sg1-h3 e7-e6 6.0-0 Sg8-e7 7.d2-d3 0-0 8.Gc1-e3 b7-b6 9.Hd1-d2 d7-d5 10.Ge3-h6 d5-d4 11.Gh6xg7 Kg8xg7 12.Sc3-e2 e6-e5 13.f2-f4 f7-f6 14.f4xe5 Sc6xe5 15.Sh3-f2 g6-g5! 16.b2-b4 c5xb4 17.Hd2xb4 Se7-c6 18.Hb4-b2 Hd8-d6 19.Wa1-c1 Gc8-e6 20.c2-c3 Wa8-d8 21.Wf1-d1 Wf8-f7 22.Wc1-c2 d4xc3 23.Hb2xc3

Tajmanow-Sztejn

23...Sc6-d4! [Blokada jest konieczna.] 24.Se2xd4 Hd6xd4 25.Hc3xd4 Wd8xd4 26.Kg1-f1 [Czy jest coś lepszego?] 26...f6-f5! 27.e4xf5 Ge6xf5 28.Kf1-e2 Se5-g4 29.Wc2-b2 Sg4xh2 [29...Wd4-d8 30.Wd1-e1 Sg4xf2 31.Ke2xf2 Gf5xd3+ 32.Kf2-g1 Gd3-c4] 30.Ke2-e3 Wd4-a4 31.Gg2-e4 Gf5xe4 32.Sf2xe4 Sh2-g4+ 33.Ke3-d2 Sg4-f2! 34.Se4xf2 Wf7xf2+ 35.Kd2-c3 Wa4-a3+ 36.Wb2-b3 Wa3xa2 37.Wb3-b5 Kg7-g6 38.Wb5-d5 Wf2-f5 39.Wd5-d6+ Wf5-f6 40.Wd6-d7 Wa2-g2 41.d3-d4 Wg2xg3+ 0-1.

Tagi: Leonid Sztejn

Podobne wpisy:

Nie możesz komentować tego wpisu