Jubileusz 70-lecia przygody z szachami obchodził niedawno toruński mistrz Adam Borchardt. Pośród graczy Kujaw i Pomorza dzierży on kilka trudnych do pobicia rekordów. Dwunastokrotnie uczestniczył w półfinałach mistrzostw Polski, dziesięciokrotnie zdobył tytuł mistrza Torunia, siedmiokrotnie był mistrzem Pomorza, czterokrotnie startował w finałach mistrzostw Polski, przy czym w roku 1956 "otarł" się o medal na Mistrzostwach Polski w Częstochowie, gdzie zajął skądinąd bardzo dobrą szóstą lokatę. Pochopne odrzucenie propozycji remisowych w partiach z Sojką i Łuczynowiczem kosztowało go bardzo wiele. Mistrz Borchardt zawsze grał bezkompromisowo, w swojej karierze zanotował wiele występów turniejowych bez ani jednego remisu!
Nauczyłem się grać w szachy obserwując braci - opowiedział nam Adam Borchardt w maju br.
Najstarszy brat Aleksander kupił książkę "Nauka gry w szachy" i nauczył średniego brata Romana, a ten z kolei wciągnął do gry mnie. W 1936 roku po raz pierwszy odwiedziłem świetlicę Związku zawodowego Pracowników Miejskich, gdzie spotykali się członkowie sekcji szachowej. Kierował sekcją prawnik mgr Klemens Kulla, doradca prezydenta miasta.
Niedługo potem okazało się, że niepełnoletni Adam nie ma sobie równych w Toruniu. Jego partię z Maksymilianem Matowskim z mistrzostw miasta wydrukował w swym kąciku szachowym w "Polsce Zbrojnej" pułkownik Marian Steifer.
Lata okupacji A. Borchardt spędził w Toruniu. Nie stracił jednak kontaktu z szachami, gdyż w prywatnym mieszkaniu (Polacy nie mogli grać w klubie) regularnie grywał z Matowskim. Czarnymi zawsze musiał bronić się przeciwko gambitowi królewskiemu, niekiedy gra przebiegała 15-17 posunięć według wskazań teorii. Matowski wygrywał mniej więcej jedną partię na 10, i wtedy mawiał: "to jest najlepsza partia wieczoru !". Ten trening z wojennych lat okazał się później bardzo pożyteczny. Gdy jeszcze przestudiował książkę "Meine beste Partien" Alechina (podarunek od F. Chybickiego), a niektóre partie znał na pamięć, to rywale w Toruniu dosłownie "padali jak muchy".
Podczas wojny w Toruniu funkcjonował niemiecki klub szachowy, którego członkami byli głównie przyjezdni Niemcy. Któregoś dnia na mieście pojawiły się ogłoszenia, że w klubie odbędzie się symultana mistrza Rellstaba. Ponieważ udział Polaków nie został wprost zakazany, A. Borchardt wraz z gromadką znajomych (6 lub 7 osób) wziął udział w seansie na 30 szachownicach.
Rellstaba pokonał (zapis zachował się i czeka na publikację!), a po zakończeniu symultanista komplementował grę swych przeciwników, nie wiedząc, że chwali szachistów - Polaków.
Mistrz Borchardt tylko przez 4 lata "żył wyłącznie z szachów", pracując w charakterze trenera. Jego wychowankiem jest m. in. Jan Brustman, ojciec naszej sławnej arcymistrzyni. Zasadniczym zawodem mistrza była księgowość.
Zainteresowanych innymi detalami z kariery sportowej Adama Borchardta zachęcamy do odwiedzenia jego strony internetowej (http://www.probot.torun.pl/szachy). Poniżej wybór partii bohatera tego szkicu z krótkimi adnotacjami.
A. Borchardt - Z. Doda [E61]
Częstochowa, 18.10.1956
MP (r. 12)
1.d4 Sf6 2.c4 d6 3.Sf3 g6 4.Sc3 Gg7 5.h3 0-0 6.Gg5 c6 7.Hd2 a6 8.e4 b5 9.a3 Gb7 10.Wd1 bxc4 11.Gxc4 d5 12.exd5 cxd5 13.Ga2 Sbd7 14.0-0 Sb6 15.Se5 Se8 16.Sg4 h5 17.Sh2 Sd6 18.Sf3 Wc8 19.He2 We8 20.Gb1 Sdc4 21.Sh4 Hd6 22.f4 Gf6 23.Kh1 Kg7 24.Wf3 Gxg5 25.fxg5 e5 26.Hf2 Wc7 27.Wf1 Hd7
28.Gxg6! fxg6 29.Wf6 We6 (29...Hd8 30.Wxg6+ Kh8 31.Wh6+ Kg8 32.Hf5+-) 30.Wxe6 Hxe6 31.Hf8+ Kh7 32.Hh6+ 1-0.
Ze swoich blisko trzech tysięcy partii turniejowych mistrz Borchardt najbardziej ceni zwycięstwo nad dwukrotnym mistrzem Polski mm Kazimierzem Platerem, sławnym w tamtych latach z "żelaznej" defensywy i doskonałej techniki gry w końcówkach.
A. Borchardt - K. Plater [D18]
Częstochowa, 05.10.1956
MP (r.3)
1.c4 c6 2.d4 d5 3.Sc3 Sf6 4.Sf3 dxc4 5.a4 Gf5 6.e3 e6 7.Gxc4 Gb4 8.0-0 Sbd7 9.Hb3 Hb6 10.h3 h6 11.Ha2 Hc7 12.Gd2 Gd6 13.Wfe1 Gh7 14.Wac1 Sb6 15.Gb3 Se4 16.a5 Sc8 17.d5 Sxd2 18.Sxd2 exd5 19.Sxd5 Hb8
20.Sf6+ (Intuicyjne poświęcenie oparte na motywie słabego rozwoju czarnych.) 20...gxf6 21.Gxf7+ Kf8 22.He6 Hc7 23.Gh5 He7 24.Hc4 Gg8 25.Hd3 He5 26.Gg4 h5 27.f4 He7 28.Gf3 a6 29.Wed1 Gc5 30.Se4 Ga7 31.Wc3 Gd5 32.Sg3 Gxf3 33.gxf3 Wg8 34.Kh2 Wxg3 35.Kxg3 Hg7+ 36.Kh2 Se7 37.Wg1 Hf7 38.Hd6 We8 39.Hb4 c5?! (39...Hd5! i jeśli 40.Hxb7, to 40...Gxe3 41.Wxe3 Hd2+.) 40.Hxb7 Sd5 41.Hxf7+ Kxf7 42.Wd3 Ke6 43.Wgd1 Sb4 44.Wd6+ Kf5 45.Wd7 (45.e4+? Kxf4 46.Wxf6+ Ke3 i czarne aktywizują się.) 45...Gb8 46.Wd8 Wxd8 47.Wxd8 Gc7 48.Wc8 Gd6 49.Kg3 Ke6 [49...Kg6!] 50.Kh4 Sd3 (50...Kd7 51.Wg8 Sc6 52.Kxh5 Sxa5 53.h4 Sc4 54.Kg6 Sxe3 55.h5 Gxf4 56.h6 Gxh6 57.Kxh6 Sc4 58.Wg2+-.) 51.Wa8 Sxb2 52.Wxa6 c4 53.Wb6 Sa4 54.Wb1 Sc5 55.Kxh5 Kd5 56.Kg6 c3 57.h4 Kc4 58.h5 c2 59.Wc1 Kd3 60.h6 Sd7 61.Kg7 Sf8 62.a6 Gc5 63.a7 Gxa7 64.Kxf8 Gc5+ 65.Kf7 1-0.Partię z wyczerpującymi komentarzami zwycięzcy drukował miesięcznik "Szachy" 1957.
A. Borchardt - A. Karnkowski [D88]
Katowice, 04.12.1957
1.d4 Sf6 2.c4 g6 3.Sc3 d5 4.cxd5 Sxd5 5.e4 Sxc3 6.bxc3 c5 7.Gc4 Gg7 8.Se2 0-0 9.0-0 cxd4 10.cxd4 Sc6 11.Ge3 Sa5 12.Gd3 Sc6 13.Gc4 Sa5 14.Wc1 Sxc4 15.Wxc4 Gd7 16.Hb3 a6 17.Sc3 b5 18.Wc5 e6 19.e5 Wc8 20.Wxc8 Hxc8 21.Se4 Gc6 22.Sd6 Ha8 23.f3 Wb8 24.Wc1 b4 25.Hc2 Gd5 26.Hd2 Ha7 27.Wc5 f6 28.Hc2 fxe5 29.dxe5 Wf8 30.Gd4 Hb8 31.Hd2 Hd8 32.Ge3 Ha8 33.f4 Wb8 34.Wc7 b3 35.axb3 Gxb3
36.Sf5! (Zwolnienie linii "d" z tempem.) 36...Wd8 37.Wxg7+ Kh8 38.Wa7 1-0.
B. Pietrusiak - A. Borchardt [E94]
Katowice, 26.02.1957
Półfinał MP (r.8)
1.e4 g6 2.d4 Gg7 3.Sf3 d6 4.c4 Sf6 5.Sc3 0-0 6.Ge2 e5 7.d5 Sa6 8.0-0 Sc5 9.Hc2 a5 10.Se1 Se8 11.Ge3 f5 12.f3 f4 13.Gf2 g5 14.Sd3 Sxd3 15.Hxd3 h5 16.c5 g4 17.fxg4 hxg4 18.g3
18...Hg5 19.Wfd1 Kf7 20.cxd6 cxd6 21.Gf1 Wh8 22.Wd2 Gf6 23.Wc1 Hh6 24.Ge1 Gd8 25.Sa4 (Lepsze 25.Wdc2 Gb6+ 26.Kh1.) 25...Gd7 26.Hb3 b5 (Możliwe również 26...fxg3 wykorzystując przeciążenie białego hetmana i gońca. Jeśli 27.Hxb7?, to 27...He3+ z wygraną.) 27.Gxb5 Wb8 28.Wc6 fxg3 29.We2 gxh2+ 30.Kh1 Hg6 31.Sc3 g3 32.Wg2 Gh3 0-1.
W 1957 roku mistrz Borchardt został powołany do kadry narodowej. Podczas meczu z druga reprezentacją NRD uzyskał najlepszy wynik (3/5) wśród polskich zawodników.
N. Raetsch - A. Borchardt
Poznań 1958
Mecz Polska "B" - NRD "B"
1.Hd2 Hxh6! (Czarne "wpadają w pułapkę", gdyż dalej policzyły wariant.) 2.Sg6+ Hxg6 3.fxg6 Wxf1+ 4.Kg2 Wbf8 5.Hh6 W8f2+ 6.Kh3 Wh1 mat (0-1).
Podczas Mistrzostw Polski w Piotrkowie Adam Borchard okazał się lepszy zarówno od ex-mistrza Polski z roku 1968, jak i od kilku przedstawicieli młodego pokolenia.
A. Borchardt - R. Grąbczewski [C63]
Piotrków Tryb. 21.02.1977
XXXIV MP
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 f5 4.exf5 e4 5.He2 He7 6.Gxc6 dxc6 7.Sd4 He5 8.Se6 Gxe6 9.fxe6 Gd6 10.Sc3 Sf6 11.b3 0-0 12.h3 Sd5 13.Gb2 Sf4 14.Hf1 Sxe6 15.0-0-0 Gc5 16.Hc4 Wxf2 17.Sxe4 Ga3 18.Sc3 Gxb2+ 19.Kxb2 We8 20.d4 Hf5 21.Wc1 Wxg2 22.Whe1 h6 23.We5 Hg6 24.h4 Wh2 25.Se4 Kh7 26.We1 We7 27.Kb1 b5 28.Hxc6 Hg2 29.h5 Kh8 30.d5 Sd8
31.He8+!! Wxe8 32.Wxe8+ Kh7 33.Sf6+ gxf6 34.W1e7+ Hg7 35.Wxg7+ Kxg7 36.Wxd8 Wxh5 37.Wd7+ Kg6 38.c4 bxc4 39.bxc4 c6 40.d6 Wc5 41.Wg7+! Kxg7 42.d7 Wxc4 43.d8H Wb4+ 44.Kc2 Wb7 45.Hd6 Wf7 46.Hxc6 f5 47.Hc3+ Kh7 48.Hc4 Kg6 49.Hf4 h5 50.Kd3 Wh7 51.Hg3+ Kf6 52.Hh4+ Kg6 53.Ke3 Wd7 54.a4 Wb7 55.Hg3+ Kf6 56.Hd6+ Kg5 57.Hd8+ Kg6 58.Hg8+ Wg7 59.He6+ Kg5 60.Kf3 h4 61.He3+ Kh5 62.Kf4 Wf7 63.He6 Wf8 64.He7 1-0.
A. Borchardt - J. Kubień [B40]
Piotrków Tryb. 15.02.1977
XXXIV MP
1.e4 c5 2.Sf3 e6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 Sf6 5.Sc3 Gb4 6.e5 Sd5 7.Gd2 Sxc3 8.bxc3 Ga5 9.Hg4 0-0 10.Gd3 d6 11.He4 g6 12.f4 a6 13.h4 Sd7 14.h5 Sc5 15.He3 Sxd3+ 16.cxd3 dxe5 17.fxe5 Hc7 18.Wc1 Gb6 19.Hg5 Gc5 20.Sf3 Wd8 21.d4 Gf8 22.Hh4 b5 23.Sg5 Wa7 24.Sxh7 Gg7 25.Sf6+ Kf8 26.hxg6 fxg6 27.Wf1 1-0.
A. Borchardt - T. Lipski [D89]
Piotrków Tryb. 20.02.1977
XXXIV MP
1.d4 Sf6 2.c4 g6 3.Sc3 d5 4.cxd5 Sxd5 5.e4 Sxc3 6.bxc3 Gg7 7.Gc4 c5 8.Se2 0-0 9.0-0 Sc6 10.Ge3 cxd4 11.cxd4 Gg4 12.f3 Sa5 13.Gd3 Ge6 14.Ha4 a6 15.Sf4 b5 16.Sxe6 fxe6 17.Ha3 Gxd4 18.Gxd4 Hxd4+ 19.Kh1 Sc6 20.Wad1 Hb6 21.Wd2 e5 22.Wc1 Wad8 23.Wdc2 Wf6 24.h3 Kg7? 25.Wxc6! 1-0.
Blisko swego 80-lecia mistrz Borchardt wciąż demonstrował dobre przygotowanie debiutowe i wzorową technikę realizacji przewagi.
A. Borchardt (2009) - E. Kristiansen (2220) [A34]
Rowy, 17.09.2000
Mistrzostwa Świata Seniorów
1.Sf3 Sf6 2.c4 c5 3.Sc3 d5 4.cxd5 Sxd5 5.g3 Sc6 6.Gg2 Sc7 7.0-0 e5 8.d3 Ge7 9.Ge3 0-0 10.Wc1 Ge6 11.b3 f6 12.Sd2 Hd7 13.Sa4 b6 14.Sc3 Wac8 15.f4 exf4 16.Gxf4 Sd4 17.Sf3 Wfd8 18.He1 We8 19.Hf2 Gf8 20.Wfd1 Gg4 21.e3 Sxf3+ 22.Gxf3 Gxf3 23.Hxf3 Se6 24.e4 Sd4 25.Hf2 Hg4 26.Kg2 Wcd8 27.h3 Hh5 28.g4 Hf7 29.Ge3 Se6 30.Sd5 Gd6 31.Wf1 Ge5 32.Hh4 Hb7 33.g5 fxg5 34.Hg4 Wxd5 35.exd5 Gf4 36.Wce1 Hxd5+ 37.Hf3 Hxd3 38.Kh1 Hf5 39.Gxf4 gxf4 40.Hg4 Hxg4 41.hxg4 Kf7 42.Wd1 We7 43.Wfe1 Sd4 44.Wxe7+ Kxe7 45.We1+ Kf6 46.Kg2 Sc6 47.We8 Sb4 48.a3 Sc2 49.Wa8 c4 50.bxc4 Sxa3 51.Wxa7 Sxc4 52.Wa4 Se3+ 53.Kf3 Sd5 54.Wa7 h6 55.Wd7 Se7 56.Kxf4 Ke6 57.Wb7 Sd5+ 58.Ke4 g6 59.Kd4 h5 60.g5 h4 61.Wh7 Kf5 62.Kxd5 Kxg5 63.Ke4 Kg4 64.Ke3 g5 1-0.