Felietony Szachowej Vistuli

Urodziłem się w 1966 roku w mieście Kohtla - Jarve. W szachy zacząłem grać w szkolnym kółku, gdy miałem 6 albo 7 lat. Odniosłem pewne sukcesy w walce z rówieśnikami i w wieku 13 lat przyjęto mnie do szkoły sportowej - internatu w Tallinie. Trenerem był tam znany mistrz międzynarodowy Ivo Ney. Już w 1982 roku zostałem mistrzem Estonii wś;ród dorosłych. W 1984 roku byłem mistrzem ZSRR juniorów i wystąpiłem w Finlandii na mistrzostwach świata juniorów do 20 lat. Zająłem 5. miejsce, a wygrał Duńczyk Curt Hansen przed Drejewem. W następnym roku zdobyłem brązowy medal na Mistrzostwach Europy Juniorów.
     W 1988 roku w związku ze zmianami politycznymi znikły ograniczenia przy wyjazdach na zagraniczne turnieje. Tymczasem udało mi się awansować do "wyższej ligi" mistrzostw ZSRR, gdzie zająłem dobre 6-7 miejsce, wygrywając wartościowe partie z Waganianem, Tukmakowem i Małaniukiem. W tym samym roku uzyskałem trzy normy arcymistrzowskie, a tytuł został mi przyznany w 1990 r. Zostałem szachowym profesjonałem.
     Mile wspominam występy na turniejach w Groningen 1993 (eliminacje PCA, do awansu zabrakło mi połowy punktu), w Antwerpii 1993 (miejsca 1-3), New York Open 1994 i Petersburg 1996 (miejsca 1-2). W turnieju strefowym państw bałtyckich (Wilno 1993) podzieliłem 1-2 miejsce. W tych turniejach rozegrałem sporo dobrych partii. Niewiele z nich jednak można znaleźć w "Informatorze", bo mało swoich partii komentuję i wysyłam do Jugosławii. Ale to nie jest godne naśladowania, publikowanie przeanalizowanych przez siebie partii jest bardzo ważne.
     W młodości moimi ulubionymi lekturami były "Partie zebrane" Botwinnika i "Narodziny wariantu" Lwa Poługajewskiego, wielkiego znawcy obrony sycylijskiej. Myślę, że styl Poługajewskiego jest mi bliższy. Lubię konkretną grę, gdzie wszystko opiera się na liczeniu wariantów. Gdy przeciwnik otwiera 1. e2-e4, stosuję obronę sycylijską, tam pozycja szybko się wyjaśnia. W debiutach zamkniętych nie mam ulubionej jednej obrony, próbuje wielu rzeczy.
     Studiowanie klasycznych partii Capablanki i Rubinsteina nie straciło na aktualności. Jednak punkt ciężkości został przeniesiony na inne zagadnienie. Oczywiście, trzeba umieć prowadzić grę środkowa i grę końcową, ale najważniejsze stało się uchwycenie optymalnego momentu przejścia do końcówki. Ten element w partiach trzeba badać szczególnie starannie. W roku gram przeciętnie dwa turnieje kołowe. Przed takim startem staram się przejrzeć wiele partii przeciwników, by poznać ich słabe strony i wykorzystać to w walce.
     Po rozpadzie Związku Radzieckiego ja i moi dawni konkurenci z turniejów młodzieżowych znaleźliśmy się w odległych państwach, oddziela nas często kilka granic. Dlatego powiedziałbym, że sytuacja ogółu szachistów w państwach byłego ZSRR stała się i lepsza i gorsza. Gorsza, bo znikła pomoc państwa, znikły kluby i szkoły sportowe. Każdy musi sam opłacić hotel, przejazd i wizę, a ta przy wjeździe z Estonii np. do Rosji wcale nie jest tania. Lepsza - bowiem nikt nie reglamentuje udziału w zagranicznych turniejach i starty w krajach zachodnich są szansą dla wielu szachistów.
     Czy komputery stanowią groźbę dla istnienia lub rozwoju szachów?
     Obawiam się, że tak, chociaż problem jest złożony. Niepożądana ingerencja komputerów polega na tym, że z ich pomocą zbyt głęboko analizowanych jest zbyt wiele wariantów, a proces ten odbywa się w bardzo wielu miejscach. Nie jestem pewien, czy np. partia Anand - Kramnik (Tilburg 1998) nie została rozstrzygnięta przez program komputerowy.
     Od pewnego czasu jestem związany w Polsce z drużyną "Polonii" Warszawa. Stało się tak dzięki arcymistrzowi Rozentalisowi z Wilna, który od kilku sezonów gra w polskiej lidze z "Polonią". W 1997 roku awansowaliśmy do finału Klubowego Pucharu Europy, zajmując tam znakomite drugie miejsce.
     (Arcymistrz Oll przez skromność nie dodał, że to głównie dzięki jego świetnej grze i zwycięstwom w przełomowych momentach ten sukces stał się możliwy - przyp. T. L.). W roku bieżącym znowu bardzo skutecznie zagraliśmy w eliminacjach i już wkrótce wystąpimy na turnieju finałowym w Belgradzie.
     Uważam, że w szachach niesłychanie ważny jest element sportowej rywalizacji. Dlatego młody szachista, który myśli o poważniejszych sukcesach turniejowych, musi w każdej partii walczyć do końca, w każdym turnieju nastrajać się na walkę wyłącznie o maksymalny wynik.
      
Z arcymistrzem w drugiej dekadzie grudnia 1998 rozmawiał Tomasz Lissowski.
(Artykuł ukazał się w 2. numerze "Przeglądu Szachowego")

     Kilka partii arcymistrza Lembita Olla.

Oll (2445) - Bałaszow (2545) [B85]
Tallinn 1983

1. e4 c5 2. Sf3 e6 3. d4 c:d4 4. S:d4 a6 5. Sc3 Hc7 6. Ge2 Sf6 7. 0-0 d6 8. f4 Ge7 9. Kh1 0-0 10. He1 Sc6 11. Ge3 Sa5 12. g4 Sc4 13. Gc1 b5 14. g5 Sd7 15. f5 Sde5 16. f6 Gd8 17. f:g7 We8 18. b3 Hc5? 19. Hf2 Sb6 20. Gh5! Wa7 21. Sce2 Sg6? (Forsownie przegrywa)
22. G:g6 h:g6 23. Hh4 K:g7 24. Gb2 e5 25. Hh6+ Kg8 26. Wf6 Wae7 27. Waf1 Gb7 28. Sg3 Gc6

29. Se6!! 1-0.

Rogers (2485) - Oll (2405) [E66]
Tallinn 1985

1. d4 Sf6 2. c4 g6 3. Sf3 Gg7 4. g3 0-0 5. Gg2 d6 6. 0-0 Sc6 7. Sc3 a6 8. d5 Sa5 9. Sd2 c5 10. Hc2 e5 11. d:e6 G:e6 12. b3 Hd7 13. Gb2 Sc6 14. Sce4 Sd4 15. G:d4 c:d4 16. S:f6+ G:f6 17. Wad1 d5 18. c:d5 G:d5 19. Se4 Gg7 20. e3 Wac8 21. Hd3 f5 22. Sg5 G:g2 23. K:g2 He7 24. h4 h6 25. Sf3 Wc3 26. Hd2 He4 27. Wde1 g5 28. h:g5 h:g5 29. e:d4 H:f3+ 30. Kg1 f4 0-1.

Oll - Kruppa
Użgorod 1987, młodz. mistrz. ZSRR

1. e4 e5 2. Sf3 Sc6 3. Gb5 a6 4. Ga4 Sf6 5. 0-0 Ge7 6. We1 b5 7. Gb3 d6 8. c3 0-0 9. h3 We8 10. d4 Gb7 11. Sg5 Wf8 12. Sf3 We8 13. a4 h6 14. Sbd2 Gf8 15. Gc2 e:d4 16. c:d4 Sb4 17. Gb1 c5 18. d5 Sd7 19. Wa3 c4 20. Sd4 (Pozycja znana z meczu Kasparow - Karpow, Moskwa 1986.)
20...Se5 21. a:b5 Hb6 22. Sf5 Sbd3 23. G:d3 S:d3 24. We3 a:b5 (24...S:c1 25.S:c4!)
25. S:h6+ g:h6 26. Wg3+ Gg7 27. Wa:d3 c:d3 28. Sb3 f6 29. Hf3 We7 30. Ge3 Hc7 31. Sd4 Gc8 32. G:h6 Kh7? (32...Wa4!)
33. Hh5 Kg8 34. Hg6 d2 35. G:d2 Hc4 36. Sc6 Wf7 37. Gh6 Wa1+ 38. Kh2 Hf1

39. H:f7+!? K:f7 40. W:g7+ Kf8 41. Wg3+ Kf7 42. Wg7+ Kf8 43. Wc7+ (Odważna próba kontynuowania walki mimo deficytu materiału. W złożonej i nietypowej pozycji czarne kilkakrotnie wybrały słabsze kontynuacje i nie potrafiły się obronić.)
43...Kg8 44. Se7+ Kf7 45. Sf5+ Ke8 46. W:c8+ Kd7 47. Wf8 Hh1+ (47...H:f2!)
48. Kg3 Wg1 49. Wf7+ Kc8 50. Se3 Wb1 51. W:f6 W:b2 52. W:d6 He1 53. Wf6 Kb7 54. e5 Hc3 55. Wf7+ Ka6 56. e6 (Teraz białe wygrywają)
56...He5+ 57. Gf4 Hh8 58. d6 Wd2 59. Sg4 Wd3+ 60. Kh2 1-0.

Oll (2550) - Tukmakow (2565) [B64]
Odessa 1989 (Mistrzostwa ZSRR)

1. e4 c5 2. Sf3 d6 3. d4 c:d4 4. S:d4 Sf6 5. Sc3 Sc6 6. Gg5 e6 7. Hd2 Ge7 8. 0-0-0 0-0 9. f4 h6 10. Gh4 e5 11. Sf5 G:f5 12. e:f5 e:f4 13. Kb1 d5 14. G:f6 G:f6 15. S:d5 Ge5 16. Gc4 Hg5 17. g4 f:g3 18. H:g5 h:g5 19. h:g3 G:g3 20. f6 Ge5 21. Wh3 g:f6 22. Wdh1 f5 23. Wh5 Wfd8 24. W:g5+ Kf8 25. W:f5 Wd7 26. c3 Wad8 27. Se3 Gg7 28. Gb3 Se5 29. Wfh5 Sg6 30. Sf5 Wc7 31. Wh7 Gf6 32. Wg1 Ge5 33. a4 Wd2 34. Wf1 Wdd7 35. a5 b5 36. a:b6 a:b6 37. Se3 Gg7 38. Sd5 Wb7 39. Wh5 Wd6 40. Whf5 Se5 41. Wg1 Wg6 42. We1 Sd3 43. Wef1 Sc5 44. Gc2 Se6 45. W5f3 Wh6 46. Gf5 b5 47. We3 Kg8 48. Wg3 Kf8 49. Wg4 Ke8 50. Ge4 Wd7 51. Se3 Wd2 52. Gc6+ Kf8 53. G:b5 Whh2 54. Wb4 Wh3 55. We1 Sc5 56. Gf1 1-0.

Małaniuk (2560) - Oll (2550) [E20]
Odessa 1989 (Mistrzostwa ZSRR)

1. d4 Sf6 2. c4 e6 3. Sc3 Gb4 4. f3 d5 5. a3 Ge7 6. e4 c5 7. d:c5 d4 8. Sb5 e5 9. b4 0-0 10. Sd6 G:d6 11. c:d6 b6 12. Gd3 H:d6 13. Se2 a5 14. Gd2 Sa6 15. 0-0 Ge6 16. f4 Hc7 17. Wc1 a:b4 18. a:b4 e:f4 19. G:f4 Hd7 20. e5 Sg4 21. Ge4 Wad8 22. b5 Sb4 23. Hd2 d3 24. Sg3 Hd4+ 25. Kh1 Sc2 26. Gg5 Sce3 27. Wf4 H:e5 28. G:d8 W:d8 29. Wf3 S:c4 30. Hb4 d2 31. Wd1 Sge3 32. W:e3 S:e3 33. G:h7+ K:h7 34. Hh4+ Kg6 35. H:d8 S:d1 36. H:d2 Se3 37. Hd3+ Gf5 0-1.

G. Kuzmin (2495) - Oll (2570) [B63]
Lwów 1990, turniej strefowy

1. e4 c5 2. Sf3 d6 3. d4 Sf6 4. Sc3 c:d4 5. S:d4 Sc6 6. Gg5 e6 7. Hd2 Ge7 8. 0-0-0 S:d4?! 9. H:d4 0-0 10. f3 a6 11.e5 d:e5 12. H:e5 He8 (Inna możliwość to 12...Gd7 13.h4 He8.)
13. Ge2?! (Lepsze 13.h4 Gd7 14.Wh3 z atakiem.)
13...Gd7 14. Hg3 Hc8? (Należy grać 14...Kh8 z wyrównaniem po 15...Sg8.)
15. Wd3! Wd8 16. Hh4 (Interesujące jest 16.Whd1.)
16...e5 17. Sd5? (Po 17.Wg3 Kh8 18.We3 białe stoją lepiej.)
17...S:d5

18. G:e7?! (18.W:d5 =)
18...Sf4! (Czarne przechwytują inicjatywę.)
19. G:d8 (Albo 19.Wd2 We8 20.Gg5 S:e2+ 21.W:e2 Gf5 i czarne stoją lepiej.)
19...S:e2+ 20. Kb1 (Gorsze jest 20.Kd2 Sf4 21.Gg5 S:d3 22.cd Gf5.)
20...H:d8! (20...Sf4? 21.Wd2 +-; 19...Gf5 20.He7!)
20. He4! (Przegrywa 20.H:d8 W:d8 21.Whd1 (jeśli 21.We1, to 22...Sf4 z dalszym Sf4-g6) 21...Sd4.)
20...Sd4! (Po 20...Sf4? 21.Whd1 S:d3 22.H:d3 to już białe stoją lepiej.)
21. H:e5 Sc6 22. Hc3? (Po 22.Hd5 Ge6 23.H:d8 S:d8 24.Whd1 Sc6 25.b4 przewaga czarnych byłaby niewielka.)
22...He7 23. We1 Ge6 24. f4 Hh4 (Pozycja czarnych jest wygrana.)
25. Wed1 g6 26. g3 Hh2 27. b4 Wc8 28. a4 Hf2 29. Kb2 Hb6 30. Ka3 Gf5 31. Wd5 We8 32. a5 He3 0-1

(Uwagi L. Olla, "Szachmatnyj Biuletień" 1990, z. 7, s. 9.).

Miles (2585) - Oll (2560) [A13]
Sydney 1991

1. c4 e6 2. Sc3 Gb4 3. Hb3 Ga5 4. g3 c5 5. Gg2 Sc6 6. Sf3 Sge7 7. 0-0 0-0 8. Wd1 d5 9. d4 d:c4 10. H:c4 c:d4 11. Gf4 Gb6 12. Sb5 Sf5 13. e3 Gd7 14. e:d4 Wc8 15. He2 a6 16. Sd6 Sc:d4 17. S:d4 S:d4 18. Hd3 Ga4 19. Wd2 Wc2 20. S:b7 W:d2 21. H:d2 Hd7 22. Wc1 e5 23. Ge3 Gb5 24. Kh1 h6 25. Sc5 He7 26. Se4 Wd8 27. Sc3 Gc4 28. He1 He6 29. b3 Gd3 30. Sa4 Sc2 31. Hd2 S:e3 32. f:e3 Gb5 33. Hf2 G:a4 34. b:a4 Wd3 35. Ge4 W:e3 36. Wc6 W:e4 37. W:e6 G:f2 0-1.

Oll (2585) - Sokolov I. (2640) [E15]
Wijk aan Zee 1993

1. d4 Sf6 2. c4 e6 3. Sf3 b6 4. g3 Ga6 5. Sbd2 Gb7 6. Gg2 c5 7. e4 c:d4 8. e5 Sg4 9. 0-0 Hc7 10. We1 Sc6 11. h3 Sh6 12. Se4 Sg8 13. Gf4 Hc8 14. Wc1 Gc5 15. a3 a5 16. Sfg5 Ge7 17. c5 h6

(Żywiołem Olla jest dynamiczna gra figurowa, podczas której własne piony pełnią rolę dekoracji. Tak jest w tej partii; już do końca białe grają (i to jak!) tylko figurami.)
18. Sf3 b:c5 19. S:c5 G:c5 20. W:c5 Hb8 21. Wb5 Hc7 22. S:d4 Sge7 23. Hd2 0-0 24. Wc1 a4 25. G:h6 g:h6 26. H:h6 Wa5 27. Ge4 Sg6 28. G:g6 f:g6 29. H:g6+ Kh8 30. S:c6 d:c6 31. Wc4 Hd8 32. Hh6+ Kg8 33. Wg4+ 1-0.

Oll (2590) - Wojtkiewicz (2555) [D19]
New York 1994 (open)

1. d4 d5 2. Sf3 c6 3. c4 Sf6 4. Sc3 d:c4 5. a4 Gf5 6. e3 e6 7. G:c4 Gb4 8. 0-0 Sbd7 9. He2 Gg6 10. e4 0-0 11. Gd3 Gh5 12. e5 Sd5 13. Se4 Ge7 14. Sg3 Gg6 15. G:g6 f:g6 16. Se4 h6 17. a5 a6 18. Se1 He8 19. Sd3 g5 20. b4 Hg6 21. Sdc5 S:c5 22. b:c5 Wad8 23. Sd6 G:d6 24. e:d6 Wd7 25. Wa3 Wf6 26. Wg3 Hf7 27. Gd2 He8 28. He4 Hh5 29. Wb3 Hh4 30. f3 H:e4 31. f:e4 W:f1+ 32. K:f1 Sf6 33. d5 c:d5 34. e5 Se4 35. Ke2 S:c5 36. Wc3 Se4 37. Wc7 Wd8 38. Ge3 1-0.

Bagirow - Oll [D11]
Wilno 1997, Memoriał Mikenasa

1. Sf3 d5 2. g3 Gg4 3. Gg2 Sd7 4. c4 e6 5. 0-0 Sgf6 6. b3 Gd6 7. Gb2 0-0 8. d4 c6 9. Sbd2 He7 10. a3 Wad8 11. We1 Se4 12. S:e4 d:e4 13. Sd2 f5 14. b4 Hg5 15. f4 Hh5 16. Sf1 Sf6 17. Hc2 g5 18. f:g5 H:g5 19. Gc1 Hh5 20. Wb1 Wd7 21. Wb3 Gc7 22. Gf4 G:f4 23. g:f4 Hh4 24. Hc3 Wg7 25. Hg3 Hh6 26. Hf2 Kh8 27. Sg3 Wfg8 28. Kh1

28...Gf3! 29. e:f3 W:g3 30. Gf1 Hh4 31. Wbe3 W3g7 0-1.

Oll (2625) - Huebner (2600) [C45]
Pula 1997

1. e4 e5 2. Sf3 Sc6 3. d4 e:d4 4. S:d4 Gc5 5. Ge3 Hf6 6. c3 Sge7 7. Gc4 0-0 8. 0-0 b6 9. We1 Gb7 10. Gf1 d5 11. S:c6 H:c6 12. G:c5 H:c5 13. Sd2 Sg6 14. Hh5 Wae8 15. e5 f6 16. e:f6 W:e1 17. W:e1 W:f6 18. Sf3 Gc6 19. Gd3 Sf8 20. We5 Hd6 21. Sd4 Wh6 22. Hg5 Gd7 23. Gf5 c5 24. We7 Wg6 25. W:d7 H:d7 26. H:g6 h:g6 27. G:d7 S:d7

28. Sc6 Kf7 29. S:a7 Ke6 30. Kf1 d4 31. Sb5 Kd5 32. Ke2 Se5 33. b3 d:c3 34. S:c3+ Kd4 35. Sb5+ Kd5 36. f4 Sc6 37. Ke3 c4 38. Sc3+ Kc5 39. Se4+ Kb4 40. b:c4 K:c4 41. Sd6+ Kd5 42. Se8 b5 43. Kd2 Sd4 44. S:g7 Ke4 45. Kc3 Se2+ 46. Kb4 K:f4 47. Se6+ Ke3 48. h4 Ke4 49. g4 Ke5 50. Sc7 Sc1 51. a3 Kf4 52. h5 g:h5 53. g:h5 Kg5 54. K:b5 Sb3 55. a4 K:h5 56. Se6 Kg6 57. Sc5 Sd4+ 58. Kb6 Sf5 59. a5 Sd6 60. a6 Kf5 61. Kc6 Sc8 62. Kb7 Sd6+ 63. Kb8 Sb5 64. Sa4 Ke5 65. Sc3 Sd4 66. Kb7 1-0.