ID #1205

STAŚ MŁOTKOWSKI: ORYGINAŁ Z PENSYLWANII

John S. Hilbert (Kenmore, USA)
Z cyklu: Szachiści polsko-amerykańscy

STAŚ MŁOTKOWSKI: ORYGINAŁ Z PENSYLWANII


     Staś Młotkowski (Stash Mlotkowski), urodzony 10 marca 1881 roku w Clifton Heights (stan New Jersey), był polskiego pochodzenia.

Według "American Chess Bulletin" 1904 rodzice Stasia urodzili się już po drugiej stronie Atlantyku, w Filadelfii, natomiast w Polsce urodził się dziadek Stasia. W 1890 roku rodzina przeprowadziła się do Camden (New Jersey) i miasto to stało się ich siedzibą na wiele lat.
Ojciec nauczył Stasia gry w szachy, gdy ten miał 12 lat. Nowe hobby zaprowadziło go w 1899 roku do licznie uczęszczanego "Franklin Chess Club of Pennsylvania". Został zauważony przez "American Chess Bulletin" w 1904 roku, gdy podczas odbywającego się w St. Louis VII. Amerykańskiego Kongresu Szachowego wygrał turniej poboczny, bez porażki. W turnieju głównym nie szło mu tak dobrze, ale w partii z 2. rundy miał chwilę satysfakcji po schwytaniu nieprzyjacielskiego hetmana, choć trzeba przyznać, że przeciwnik nie reprezentował najwyższego poziomu.

Młotkowski - Dr Shrader
St. Louis, X. 1904

1. e4 e5 2. Sf3 Sc6 3. Gc4 Gc5 4. b4 G:b4 5. c3 Ga5 6. d4 d6 7. Hb3 Hf6 8. d5 Sd4 9. S:d4 Gb6 10. Sf3 Gg4 11. Gb5+ Kf8 12. Ge2 h6 13. a4 a5 14. Sa3 G:f3 15. G:f3 Hh4 16. Hc2 g5 17. h3 h5 18. g3 1-0.

     W rundzie 9. i zarazem ostatniej Staś spotkał się ze sławnym Frankiem Marshallem, ostatecznym zwycięzcą Kongresu, opromienionym sławą zwycięzcy wielkiego turnieju międzynarodowego w Cambridge Springs 1904, który zakończył się zaledwie kilka miesięcy wcześniej (1. Marshall 13, 2-3. Janowski, Lasker - po 11, 4. Marco 9 itd.).
Marshall jak burza przeszedł przez pierwsze osiem rund, nie tracąc nawet połówki, toteż remisowy wynik ich gry był dla wszystkich niespodzianką. Regulamin turniejowy przewidywał w takim przypadku powtórzenie partii i można przypuszczać, że nikt, nie wyłączając samego Marshalla, nie miał wątpliwości, iż gwiazdor światowych szachów zakończy turniej ze stuprocentowym rezultatem. W istocie to Marshall winien być zadowolony z uniknięcia porażki, choć i Młotkowski mógłby powiedzieć to samo, uwzględniając sytuację w końcówce partii. Po fascynującej walce trzech czarnych pionów z białą wieżą i skoczkiem padł remis, który nikogo nie krzywdzi:

 

Marshall - Młotkowski
St. Louis, X.1904

1. e4 e5 2. d4 e:d4 3. Sf3 Gb4+ 4. c3 (Wątpliwej wartości gambitowa kontynuacja, która dość często jest stosowana. Czarne zwykle gambit odrzucają.) 4...d:c3 5. b:c3 Gc5 6. Gc4 d6 7. Hb3 (Ta pozycja przydarzyła mi się kilka razy i moi przeciwnicy niezmiennie grywali w tym miejscu 7.O-O, na co teoretyczną odpowiedzią jest 7...Sc6 lub 7...Sd7.) 7...Hd7 8. 0-0 Sc6 9. Hc2 Sf6 10. Gg5 He7 11. Sbd2 h6 12. Gh4 g5 (Ryzykowne, prostsze i bezpieczniejsze jest 12...Ge6.) 13. Gg3 Sh5 14. e5 S:g3 15. e:d6 H:d6 16. h:g3 (Oczekiwałem szacha wieżą.) 16...0-0 17. Wad1 (Lub 17. Se4 17...Gf5.) 17...Gb6 18. S:g5? (Poświęcenie, które nie jest uzasadnione przez powstałą pozycję.) 18...h:g5 19. Sf3 Hf6 20. Wd5 Wd8 21. W:g5+ Kf8 22. Hh7 Se7 23. G:f7 Gf5 24. Hh5 H:f7 25. Hh6+ Ke8 26. Wg7 Wd6 (26....He6 27. We1 z remisem.) 27. Hg5 Hf6 28. We1 H:g5 29. S:g5 Kd7 30. Wg:e7+ Kc6 (Po wybrnięciu z kłopotów czarne, mając figurę za dwa piony, powinny wygrać.) 31. g4 Wd2 (Uważam to za silniejsze niż bezpieczne 31...Gc2. Jeśli 31...G:g4, to 32. Sf7.) 32. g:f5 G:f2+ 33. Kf1 G:e1 34. K:e1 Wg8.

Marshall - Młotkowski

35. We6+ Kb5? (To mogło spowodować porażkę. Wciąż wygrywało 35... Wd6.) 36. We5+ Kc4 37. f6 Wd7 38. Se4 Wf7 39. Kf2 Wg6 40. Ke3 (Słabe, należało grać 40. Wf5 z przewagą białych.) 40...b6 41. Wf5 W:g2 42. a4 a5 43. Kf4 Kb3 44. Ke5 We2 (Lub 44...K:a4 45.Ke6 Wf8 46.Ke7 Wgg8, co wskazał jeden z uczestników turnieju, p. Uedemann.) 45. Wf4 (Jeśli 45. Ke6, to 45...W:f6+.) 45...K:a4 46. Ke6 Wh7 47. Kd5 Kb3 48. f7 Wh8 49. f8H W:f8 50. W:f8 a4 51. c4 a3 52. Wf3+ Kb2 53. Sc3 a2 54. Sa4+ Kc1 55. Wa3 Wc2 56. Kd4 Kb1 57. Kd3 W:c4 1/2.
Partia ukazała się w "American Chess Bulletin", skąd pochodzą zacytowane komentarze Młotkowskiego.

     Sześć lat później Młotkowski wciąż grał w szachy w rejonie Filadelfii. W poniższej partii przeciwnikiem był jego dobry znajomy Norman T. Whitaker, w przyszłości mistrz międzynarodowy, złodziej samochodów i skazaniec. Zapis ukazał się 6 marca 1910 r. w "Philadelphia Inquirer" z uwagami redaktora rubryki szachowej Waltera Penn Shipleya.

 

Młotkowski - Whitaker
Mistrzostwa stanu Pensylwania 22 II 1910

1. e4 e6 2. d4 d5 3. e:d5 e:d5 4. Sf3 Sf6 5. Gd3 Gd6 (Komentując powstały wariant obrony francuskiej kilkakrotnie podkreślaliśmy, że najlepszą kontynuacją dla czarnych jest 5...Ge7, jakkolwiek ruch w tekście jest stosowany przez największych ekspertów obecnej doby.) 6. 0-0 (Białe mogły uzyskać nieco lepszą pozycję grając 6.He2+ z wymianą hetmanów i następnym We1.) 6...0-0 7. Sc3 Gg4 8. Gg5 c6 9. Se2 (Zmarły G. C. Reichhelm w partii z Halpernem w jednym z meczów pomiędzy klubami Franklina i Manhattan zastosował białymi nową metodę ataku: 9.h3 Gh5 10.g4 Gg6 11.Se5 G:d3 12.H:d3 itd.) 9...Sbd7 10. Sg3 Hc7 11. h3 G:g3 12. f:g3 Gh5 13. Kh2 Se4 14. Gf4 Hb6 15. Wb1 f5 16. c3 Wae8 17. Hb3 h6 18. H:b6 a:b6 19. Wbe1 g5 20. Gc1 b5 21. a3 Kg7 22. Gc2 Sb6 23. Gd1 Sc4 24. S:g5 (Głęboka i przyjemna dla oka kombinacja, którą czarne najwyraźniej przeoczyły.) 24...G:d1 25. S:e4 W:e4 26. W:d1 We2 27. Wde1 Wfe8 28. W:e2 W:e2 29. W:f5 Wc2 30. Gf4 W:b2 31. g4 Wc2 32. g5 h5 (Uważamy, że naturalne 32...hg jest lepsze.) 33. Kg3 W:c3+ 34. Kh4 W:a3 35. K:h5 b4 36. g6 Wa8 37. Gh6+ Kg8 38. g7 1-0.

     Niedawno w tym samym żródle czyli rubryce Shipleya odkryłem inną zwycięską partię Stasia Młotkowskiego, z tym, że nazwisko wydrukowane zostało błędnie jako Klotkowski. Kombinacja liter (ML), od której zaczyna się jego nazwisko, w języku angielskim nie istnieje, co wielokrotnie było powodem nieporozumień. Przeciwnikiem Stasia był Charles Jaffe, mistrz znany z nowojorskiej sceny szachowej, który grywał w turniejach z udziałem Capablanki, a w roku 1913 nawet go pokonał.

Jaffe - Młotkowski
Atlantic City 1921
VIII American Chess Congress

1. e4 e5 2. Sf3 Sc6 3. Gb5 a6 4. Ga4 Gc5 5. c3 f5 6. G:c6 d:c6 7. S:e5 Gd6 8. Hh5+ g6 9. S:g6 Sf6 10. Hh4 Wg8 11. e5 W:g6 12. e:f6 Ge6 13. 0-0 Hd7 14. f7+ H:f7 15. f4 Wg4 16. Hh6 0-0-0 17. d3 Wdg8 18. g3 W8g6 19. Hh3 Hg7 20. Kf2 Gd5 21. Hh5 Gc5+ 22. Ke2 Hf8 23. c4 Wh6 24. H:g4 f:g4 25. c:d5 W:h2+ 26. Kd1 c:d5 27. f5 Wf2 28. W:f2 G:f2 29. Gf4 H:f5 30. Ke2 G:g3 31. G:g3 Hf3+ 32. Kd2 H:g3 33. Sc3 Hf4+ 34. Ke2 d4 35. Sd1 Hh2+ 36. Sf2 g3 37. Wf1 g2 38. Wc1 g1H 39. W:g1 H:g1 40. Kf3 Hb1 41. Ke4 H:b2 42. Sd1 He2+ 0:1 ("Philadelphia Inquirer", 4/09/1921.

     Mój przyjaciel Andy Ansel nie miał tej partii w swej wielkiej bazie starych partii, z czego wnioskuję, że przez 75 lat pozostawała zapomniana.
     Jakim człowiekiem był Młotkowski? Pozostały po nim zapisy partii, ale niewiele więcej. Około 1970 roku "The Pennswoodpusher", oficjalny organ federacji szachowej stanu Pensylwania opublikował serię wspomnień E. Raymonda Glovera, z których jedno poświęcone było Stasiowi:

     "Młotkowski miał szczególny charakter, ale był doskonałym graczem mimo poważnego defektu słuchu. Mieszkał w strasznie zabałaganionym pokoju na Mickel Street w Camden, w sąsiedztwie historycznego lokum poety Waltera Whitmana. (...) Miałem zwyczaj przyjeżdżać po niego i zabierać na mecz, by mieć gwarancję jego obecności, był bowiem nieprzewidywalny i mógł wcale się nie zjawić. Na jego lóżku walały się puste butelki po ketchupie, w pokoju pełno było pojemników po napojach".
     Członkowie klubu podarowali mu wiele sztuk garderoby, by uczynić jego osobę "lepiej prezentującą się", ale Młotkowski zawsze potrafił wymieszać ubranie, zakładając na przykład na siebie zieloną marynarkę, brązowe spodnie i purpurowy krawat, co czyniło zabiegi przyjaciół bezowocnymi.
     "Nieustannie palił papierosy" - ciągnął Glover - " i był nerwowy aż do tiku. Zawsze potrafiłem powiedzieć, kiedy mój ruch był dobry, gdyż wtedy dostawał tiku, a niekiedy nawet wstawał i spacerował wokół szachownicy, do której powracał dopiero wtedy, gdy się uspokoił i był zdolny do koncentracji".
     Niezależnie od szczególnych upodobań Młotkowski był silnym szachistą. Historyk szachów Walter Korn napisał w "America's Chess Heritage", że Młotkowski dostarczył wielu analiz P. W. Sergeantowi do jego książki "Morphy Gleanings". (Kilka wzmocnień Młotkowskiego znajdujemy również w przypisach do książki "Charousek's Games of Chess" tego samego autora - przyp. tłum.)
     Gdy Staś miał 42 lat, w US - Open (lub przynajmniej jego poprzedniku) w San Francisco 1923 podzielił pierwsze miejsce ze swym przyjacielem N. T. Whitakerem. Młotkowski w tym czasie mieszkał na Zachodnim Wybrzeżu w Kaliforni, gdzie według relacji Glovera próbował zawrzeć związek małżeński z niskiego lotu gwiazdką kina. Wkrótce po turnieju w San Francisco Młotkowski miał wątpliwą przyjemność identyfikowania ręcznego pisma Whitakera podczas procesu przed Sądem Federalnym w Los Angeles, co zakończyło się skazaniem tego ostatniego na więzienie za przewożenie skradzionego auta. Nawet wtedy i później, gdy Whitaker przebywał w federalnym zakładzie karnym w Leavenworth (stan Kansas), ich przyjaźń przetrwała.
     W poniższej partii Młotkowski grał z urodzonym w 1892 r. w Łodzi Samuelem D. Factorem (Faktorem), który niedawno powrócił z olimpiady w Hadze, gdzie amerykański zespół zajął pierwsze miejsce.

 

Factor - Młotkowski
Bradley Beach (r. 4) 1928

1. d4 d5 2. Sf3 e6 3. c4 Sd7 4. Sc3 Sgf6 5. Gg5 Gb4 6. c:d5 e:d5 7. e3 c5 8. d:c5 Ha5 9. Hc2 Se4 10. Wc1 Sd:c5 11. Ge2 Gf5 12. Sh4 S:c3 13. S:f5 S:a2+ 14. Kf1 S:c1 15. S:g7+ Kf8 16. Gh6 S:e2 17. Sf5+ Ke8 18. K:e2 Ha6+ 19. Kf3 Hd3 20. H:d3 S:d3 21. Gg7 Wg8 22. Wd1 Se1+ 23. Ke2 S:g2 24. W:d5 Sh4 25. We5+ Kd7 26. Wb5 S:f5 0-1.

     Jakkolwiek o Młotkowskim rzadko się dziś pamięta i pisze, rozegrał on wiele ciekawych partii, będąc w galerii szachistów polsko-amerykańskich postacią tyleż oryginalną co znaczącą. Śmierć zaskoczyła go w Gloucester City (New Jersey) 16 sierpnia 1943 roku w wieku 62 lat.
(artykuł ukazał się w miesięczniku "Szachista" 1999/12)

Tagi: John S. Hilbert, Stanisław Młotkowski

Podobne wpisy:

Nie możesz komentować tego wpisu