Dziennikarze lubią niekiedy dociekać, kto spośród "wielkich" tego świata odznaczył się na polu sportu. Kto spośród polityków lub aktorów był (lub byłby) najlepszym piłkarzem? A tenisistą lub narciarzem?
Szeregowemu miłośnikowi szachów zapewne duży kłopot sprawiłoby pytanie: kogo uznać za najlepszego szachistę (w perspektywie historycznej oczywiście) wśród polskich leśników? Tymczasem istnieje nader poważny kandydat do tego zaszczytnego tytułu; pokrótce postaram się przedstawić jego sylwetkę zarówno zawodową, jak i sportową.
Profesor Andrzej Szujecki (rocznik 1929) w latach 1970-1975 i 1984-1990 pełnił funkcję dziekana Wydziału Leśnego SGGW, a w latach 1975-1981 - prorektora tej zasłużonej uczelni, w której zresztą rozpoczynał pracę zawodową jako asystent w Katedrze Ochrony Lasu w 1954 roku. Andrzej Szujecki jest autorem około 200 publikacji naukowych. Pełnił szereg odpowiedzialnych funkcji w nauce polskiej, a w latach 1993-1997 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
Los nie szczędził Profesorowi dramatycznych przeżyć. Wywieziony przez organa sowieckie w 1940 roku ze Lwowa wraz z matką do Kazachstanu (ojca NKWD zdążyło aresztować wcześniej...), wyzwolenie z zesłania zawdzięczał utworzeniu w ZSRR Armii Polskiej generała Andersa. Z "nieludzkiej ziemi" wydostał się z rodzicami do Iranu, a następnie przebywał w Indiach i w Rodezji (południowo-wschodnia Afryka). Po rozmaitych przygodach, których wystarczyłoby do nakręcenia wieloodcinkowego filmu, powrócił z matką do Polski w sierpniu 1947 roku.
W szachy nauczył się grać jako pięciolatek, od starszego brata. W Kazachstanie grywał w szachy ulepionymi z ciasta. Ważnym epizodem była podróż z Afryki do Europy w lipcu-sierpniu 1947 roku. "Podróż upływała bez zakłóceń, gdyż ocean był spokojny i statek bez dużego kołysania i przechyłów łatwo pokonywał granatowe fale z białymi piuropuszami piany. Większość czasu upływała mi na pracach porządkowych na statku, do których byłem angażowany przez polskich organizatorów transportu, oraz na grze w szachy, początkowo ze współtowarzyszami podróży, których gładko ogrywałem, później z jednym z kucharzy, który obserwując nasza grę wyłowił mnie z grupki szachistów. Był Holendrem, nazywał się Henryk Stroockman, pochodził z Voorbugra i w szachy grał znakomicie nie dając mi szans na zwycięstwo. Niemniej moja gra mogła się podobać, bo gdy tylko miał czas wolny, zapraszał do messy i rozkładał szachownicę. Uczyłem się szybko i pod koniec podróży wykazywałem pewien postęp w rozumieniu tej fascynującej gry. Mój nauczyciel, z którym udało mi się zremisować jedną partię, całkiem poważnie radził, bym w Polsce wstąpił do klubu szachowego i dalej rozwijał umiejętności szachowe, rokując mi w tej dyscyplinie zachęcającą przyszłość" (cytat z książki A. Szujeckiego "Na rozstajnych drogach czyli rozliczenie z dzieciństwem", Wydawnictwo SGGW, Warszawa 1999, str. 263).
Prognoza Holendra okazała się trafna. Andrzej Szujecki w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ub. wieku był wyróżniającym się zawodnikiem (choć może nie liderem) stołecznych klubów Ogniwo, Sparta i w końcu Drukarza, w którego barwach uczestniczył w rozgrywkach I ligi szachowej, mając wśród kolegów klubowych takie krajowe sławy jak Soleckiego, Szpotańskiego, Andrzeja Adamskiego, Rysaka i Zabierzańskiego. Kandydat na mistrza, w latach 1952 i 1958 grał w zamkniętych finałach mistrzostw Warszawy, raz uczestniczył w półfinale Mistrzostw Polski. Komu wyniki te będą wydawać się skromne, ten powinien pamiętać, że grę w turniejach łączył bohater tego szkicu ze studiami wyższymi, a następnie z wytężoną pracą naukową - jak już było powiedziane - w dziedzinie leśnictwa.
Zapytałem Profesora, czy bardzo przeżywał swoje występy przy szachownicy.
W latach pięćdziesiątych - usłyszałem w odpowiedzi - byłem wprost ogarnięty gorączką szachową. To był nałóg. A szachy są wymagające. Po powrocie do domu trzeba przeanalizować rozegraną partię. Trzeba też przygotować się do kolejnej. Ciągłe wizyty w księgarniach w poszukiwaniu literatury szachowej.
Udało mi się jednak zachować trzeźwy osąd, na co mogę liczyć jako sportowiec. Otóż stwierdziłem, że niezależnie od ilości włożonej pracy nigdy nie przekroczę poziomu mistrza. A to o wiele za mało, by dla szachów rezygnować z nauki. Zaczęła mnie ona wciągać coraz bardziej. W 1962 roku zrobiłem doktorat, w 1966 roku - habilitację. Ucieczką od szachów stał się brydż grany w kręgu nie czterech, lecz sześciu przyjaciół, by czasowa nieobecność jednego z nas nie uniemożliwiała spotkania przy brydżowym stoliku. Od 1964 roku prowadziliśmy bez przerwy zapis punktowy naszej rywalizacji.
W domowym archiwum Profesora zachowało się kilka wycinków z prasy codziennej, w których odnotowano jego występy turniejowe, oraz kilka fotografii i zapisów partii, które przytaczamy w artykule.
A. Szujecki - J. Kobyliński [B40]
Półfinał MP
Warszawa 1952
1.e4 c5 2.Sf3 Sc6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 Sf6 5.Sc3 e6 6.Sxc6 bxc6 7.Gd3 Ge7 8.0-0 d5 9.exd5 exd5 10.Se2 0-0 11.Sd4 Hc7 12.Sf5 Gc5 13.Hf3 We8 14.Gf4 Hb6
15.Sxg7! Kxg7 16.Gh6+! Kg8 17.Hxf6 Gd4 18.Hg5+ Kh8 19.Hh5 Ge6 20.c3 Gf6 21.Ge3 1-0.
J. Gromek - A. Szujecki [D46]
Półfinał MP
Warszawa 1952
1.Sf3 d5 2.d4 Sf6 3.c4 e6 4.Sc3 c6 5.e3 Sbd7 6.Gd3 Gd6 7.e4 dxe4 8.Sxe4 Sxe4 9.Gxe4 Sf6 10.Gc2 Gb4+ 11.Gd2 Gxd2+ 12.Hxd2 0-0 13.0-0 Hc7 14.Hd3 g6 15.b4 b6 16.He3 Kg7 17.Se5 Gb7 18.f4 Wad8 19.Wf2 Hd6 20.Wd2 Sg8 21.c5 Hc7 22.g4 Se7 23.Ge4 Gc8 24.Wf1 f5 25.gxf5 exf5 26.Gh1 Sd5 27.Gxd5 Wxd5 28.Sc4 Ga6 29.cxb6 axb6 30.Wc1 Gxc4 31.Wxc4 Hd7 32.Hc3 Wc8 (W walce z super-talentem lat 1950-tych czarne poczynały sobie bardzo dobrze, ale w niedoczasie zaczynają grać nieprecyzyjnie. Lepsze było 32...Wf6 i jeśli 33.Wc2, to 33...b5 34.Wxc6 Hxc6 35.Hxc6 Wxc6 36.Wxc6 Wxd4.) 33.Wc2 (33.b5!) 33...He6? (33...b5.) 34.b5 Wxb5? (Teraz dla czarnych nie ma ratunku.) 35.d5+ Hf6 36.Hxf6+ Kxf6 37.Wxc6+ Wxc6 38.dxc6 1-0.
A. Szujecki - W. Litmanowicz [C84]
Mistrzostwa Warszawy 1952
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 a6 4.Ga4 Sf6 5.0-0 Ge7 6.d4 exd4 7.e5 Se4 8.Sxd4 Sxd4 9.Hxd4 Sc5 10.Sc3 Se6 11.He4 0-0 12.Gb3 Sc5 13.He2 Sxb3 14.axb3 d6 15.Gf4 Gf5 16.Sd5 We8 17.Wfd1
17...Gg5? (17...dxe5 18.Sf6+ Gxf6 19.Wxd8 Waxd8 było z pewnością lepsze.) 18.Gxg5 Hxg5 19.Sxc7 Wxe5 20.Hf1 (Wygrywający ruch.) 20...Hd8 21.Sxa8 Hxa8 22.Wxd6 Gxc2 23.Hc4 He8 24.Kf1 Gf5 25.Wad1 Hf8 26.Hf4 1-0.
A. Pytlakowski - A. Szujecki [D45]
Warszawa, 15.11.1953
1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sf3 d5 4.e3 Sbd7 5.Sc3 c6 6.Hc2 Gd6 7.b3 0-0 8.Ge2 We8 9.0-0 e5 10.Gb2 e4 11.Sd2 Sf8 12.Wfe1 Sg4 13.Sf1 Hg5 14.cxd5 cxd5 15.Sb5 We6 16.f4 Hh4 17.Gxg4 Hxg4 18.Wac1 Gb4 19.He2 Wc6 20.Gc3 Gxc3 21.Hxg4 Gxg4 22.Wxc3 Gd7 23.Wxc6 Gxc6 24.Sa3 Sd7 25.Wc1 Sf6 26.b4 a6 27.Sd2 Wc8 28.Sb3 Kf8 29.h3 Ke7 30.g4 Gd7 31.Wxc8 Gxc8 32.Kg2 b6 33.Sb1 Kd6 34.Sc3 Gd7 35.a4 g6 36.Kg3 h5 37.gxh5 Sxh5+ 38.Kg2 Sg7 39.a5 b5 40.Se2 Sf5 41.Kf2 Se7 42.Sc5 Gc8 43.Sc3 Sc6 44.Sa2 Se7 45.Ke2 Sf5 46.Sc3 Se7 47.Kd2 Sc6 48.Sa2 Se7 49.Sc1 Sc6 50.Kc3 Se7 51.Se2 Sf5 52.Kd2 Kc6 53.Sc3 (i remis po 64. ruchu) 1/2.
A. Szujecki - A. Adamski [A45]
Mistrzostwa Warszawy, 08.01.1958
1.d4 Sf6 2.e3 d6 3.Gd3 e5 4.Sd2 Sc6 5.c3 d5 6.Gb5 Gd6 7.dxe5 Gxe5 8.Sgf3 Gd6 9.Sd4 Gd7 10.Ha4 Se5 11.Gxd7+ Hxd7 12.Hxd7+ Kxd7 13.Ke2 c6 14.b3 Whe8 15.Gb2 Sg6 16.g3 Se4 17.S2f3 Se5 18.Whd1 Kc7 19.h3 g6 20.Wac1 f5 21.Sxe5 Gxe5 22.c4 dxc4 23.Wxc4 Kb6 24.Wb4+ Kc7 25.Wc4 a6 26.g4 Sd6 27.Wc2 f4 28.f3 fxe3 29.Wd3 Kb6 30.Ga3 Sf7 31.Gc5+ Kc7 32.a4 a5 33.Ga3 Sg5 34.Sb5+ Kb8 35.Sd6 Wd8 36.h4 Sh3 37.Kxe3 Sf4 38.Wd1 Sd5+ 39.Wxd5 cxd5 40.Sf7 We8 41.Sxe5 Wxe5+ 42.Kd4 We6 43.Kxd5 1/2.
A. Szujecki - S. Gawlikowski [B01]
Mistrzostwa Warszawy, 24.01.1958
1.e4 d5 2.exd5 Hxd5 3.Sc3 Ha5 4.Gc4 Sf6 5.Hf3 Sc6 6.Gb5 Gd7 7.Sge2 0-0-0 8.Gxc6 Gxc6 9.Hh3+ e6 10.Wb1 Hg5 11.0-0 h5 12.b4 Hg4 13.Hxg4 hxg4 14.b5 Gd5 15.d3 Gd6 16.Gf4 g5 17.Gxd6 Wxd6 18.Wb4 e5 19.Sxd5 Wxd5 20.Sg3 Wc5 21.Wc1 Wd8 22.Wb3 Wcd5 23.We1 b6 24.Sf5 W8d7 25.Wb4 Wc5 26.Wb2 e4 27.dxe4 Sxe4 28.f3 gxf3 29.gxf3 Wxf5 30.fxe4 Wf4 31.c3 Wd3 32.Wg2 g4 33.Wg3 Wxg3+ 34.hxg3 Wf3 35.Wf1 Wxg3+ 36.Kh2 Wxc3 37.Wxf7 We3 38.Wf4 g3+ 39.Kg2 Kd7 40.Wf7+ Kd6 41.Wf6+ Kc5 42.Wc6+ Kxb5 43.Wxc7 a5 44.Wc2 a4 45.e5 Kb4 46.Wb2+ Ka5 47.Kh3 b5 48.Kg4 Wxe5 49.Kxg3 b4 50.Kf4 We1 51.Kf3 Kb5 52.Kf2 We8 0-1.