Sawielly Tartakower, arcymistrz w dziedzinie szachów, poezji i sztuki dziennikarskiej, stwierdził pewnego razu, że „Istnienie gry szachowej jest uzasadnione tylko i wyłącznie istnieniem błędów”. Nie wiadomo dokładnie, czy nasz wielki rodak uważał, iż partia poprowadzona bezbłędnie byłaby partią nudną, czy też miał na myśli, że umysł ludzki, szczególnie w warunkach stresu wywołanego napięciem walki turniejowej, stresu wzmożonego brakiem czasu do namysłu, jest z natury rzeczy skazany na małe i większe omyłki. Słuszność tartakowerowej maksymy możemy rozważać oglądając kolekcję pouczających przykładów omyłek, od których nie była wolna gra arcymistrzów o głośnych nawiskach i imponujących rankingach podczas XIV MEMORIAŁU NAJDORFA Warszawa 2014
Na początku przykład konfliktu pokoleniowego – zwycięzca jest młodszy od pokonanego prawie 60 lat!
Duda,J (2580) - Adamski,J (2293)
[B42] r. 1
1.e4 c5 2.Sf3 e6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 a6 5.Gd3 Sf6 6.0–0 d6 7.c4 Gd7 8.Sc3 Sc6 9.Ge3 Se5 10.Ge2 Wc8 11.f4 Sxc4? Weteran wielu szachowych potyczek dobrze wiedział, czym grozi wzięcie „zatrutego piona”, ale ciekawość przeważyła nad chłodną kalkulacją...
12.Gxc4 Wxc4 13.e5 Sg8 14.f5 d5 15.fxe6 Gxe6 16.Sxe6 fxe6 17.Hh5+ g6 18.Hf3 He7 19.Gg5 Hg7
20.Sxd5! exd5 21.Hxd5 Hc7 22.He6+ Ge7 23.Hf7+ Kd7 24.Wad1+ Kc8 25.He8+ 1–0
Czerwoński,A (2380) - Shimanov,A (2644)
[A88] r. 1
1.d4 f5 2.Sf3 Sf6 3.c4 g6 4.g3 Gg7 5.Gg2 0–0 6.0–0 d6 7.Sc3 c6 8.d5 e5 9.dxe6 Gxe6 10.b3 He7 Od dawna wiadomo, że słabe jest 10...Se4.
11.Gb2 Sa6 12.Hd2 Sc5 13.Wad1 Wad8 14.Sd4 Gf7 15.e3 Wfe8 16.Hc2 a5 17.Wfe1 Hc7 18.h3 Hb6 19.Wb1 d5 20.cxd5 Sxd5 21.Sxd5 Gxd5 22.Wbc1 Sa6 23.Gxd5+ Wxd5 24.a3 Sc5 25.Wb1 Se4 26.Sf3 Gxb2 27.Hxb2 Wed8 28.b4 axb4 29.axb4 Hc7 30.Kg2?Spokojne 30.Hc2 pozwalało stopniowo neutralizować nacisk czarnych.
30...Wd2! Wieża na drugiej (siódmej) linii to potęga! Przeciwko śmiertelnemu uderzeniu na g3 nie ma obrony.
31.Sxd2 Wxd2 32.Hb3+ Kf8 0–1
Areshchenko,A (2701) - Duda,J (2580)
[C65] r. 2
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 Sf6 4.d3 Gc5 5.c3 0–0 6.0–0 We8 7.b4 Gb6 8.Gc4 d6 9.a4 a5 10.b5 Se7 11.Hb3 Wf8 12.Ga3 Sg6 13.Sbd2 Gg4 14.h3 Gxf3 15.Sxf3 Sh5 16.Kh2 Hf6 17.Hd1 c6 18.g3 Wfd8 19.bxc6 bxc6 20.Gc1 h6 21.Sg1 d5 22.exd5 cxd5 23.Gb5 Gxf2 24.Kg2 Sxg3 25.Wxf2 Sf5 26.Kh2 Wac8 27.Hg4 Sge7 28.Ga3 Hb6 29.Wg2 g6 30.Gxe7 Sxe7 31.Se2 Kh7 32.Hg3 He6 33.We1 Sf5 34.Hf2 e4 35.Kg1 He7 36.dxe4 dxe4 37.Sg3 Sd6 38.c4 f5 39.h4 He5 40.Se2 Sxc4 41.Gxc4 Wxc4 42.Hb6 Wd6 43.Ha7+ Hg7 44.Hxa5 Hd7 45.He5 Wxa4 46.Sf4 Wa8 47.h5 g5 48.Sg6 We8 49.Ha1 Hg7 50.Ha5 Hd4+ 51.Kh1 Hd5 52.Hc7+ Wd7 53.Hb6 Wd6 54.Hb2 e3 55.Kg1 Hd4 56.Hb5 He4 57.Wc1 e2 58.We1 Wd1 59.Ha5
59...Hd4+ Łatwo wygrywało 59...Wxe1+ 60.Hxe1 He3+ 61.Kh2 f4 (lub 61...Hf3).
60.Kh2 Hd6+ [znów dobre 60...Wxe1]
61.Kh1 Wa8 [61...Wxe1+]
62.Hc3 Wc8 63.Ha5 Wc5 [63...We8]
6 4.Hb4 Wd3?? [64...Hc6]
65.Wgxe2 Białe teraz wygrywają.
65...Hc6+ 66.Kg1 Wd7 67.We7+ Wxe7 68.Wxe7+ Kg8 69.Hb8+ 1–0
Ta pechowo zakończona partia „ustawiła” turniej naszemu młodemu kadrowiczowi i dopiero udany finisz pozwolił mu częściowo odrobić straty.
Cheparinov,I (2690) - Vovk,Y (2591)
[E90] r. 3
1.Sf3 Sf6 2.c4 g6 3.Sc3 Gg7 4.e4 d6 5.d4 0–0 6.h3 e5 7.d5 Sh5 8.g3 f5 9.exf5 gxf5 10.Sh4 Sf4 Zdaje się, że gdzieś tu kończy się teoria, a więc mamy do czynienia z walką na domowe analizy. 11.gxf4 Hxh4 12.Wg1 Sd7 13.Sb5 exf4 14.Sxc7 Sc5
15.Wxg7+ Kxg7 16.Hd4+ Kg8 17.Kd1 Wb8 18.b4 Se4 19.Gb2 Sf6 20.Sb5 Gd7 21.Sxd6 Ga4+ 22.Kd2 Wbd8 23.Sxf5 Hg5 24.Gd3 Gd7 25.h4 Hg2 26.Se7+ Kg7 27.Hxf4 1–0
Fedoseev,V (2668) - Kempiński,R (2597)
[D15] r. 4
1.d4 d5 2.c4 c6 3.Sf3 Sf6 4.Sc3 g6 5.cxd5 cxd5 6.Hb3 Sc6 7.Gg5 Sa5 8.Ha4+ Gd7 9.Hd1 Sc4 10.e3 Lepsze 10.Gxf6 exf6 11.e3.
10...Sxb2 11.Hb3 Ha5 12.Gb5 Wc8
13.Gxf6? Po 13.Gxd7+ Sxd7 14.Hxb2 Hxc3+ 15.Hxc3 Wxc3 16.Kd2 białe mogły próbować walczyć o remis.
13...Wxc3! Wtrącone bicie, które wygrywa partię.
14.0–0 Wxb3 15.Gxd7+ Kxd7 16.axb3 Hxa1 17.Wxa1 exf6 18.Wxa7 Kc6 19.Se1 Gb4 20.Sc2 Kb6 21.Wa2 Sd3 0–1
Klekowski,M (2385) - Rozentalis,E (2603)
[A40] r. 4
1.d4 b5 2.Sf3 Gb7 3.Gf4 Sf6 4.e3 a6 5.a4 b4 6.h3 d6 7.Sbd2 Sbd7 8.a5 c5 9.Ge2 cxd4 10.exd4 g6 11.Sb3 Sd5 12.Gd2 Gg7 13.c4 bxc3 14.bxc3 0–0 5.0–0 We8 16.c4 S5f6 17.d5 Se4 18.Wb1 Hc7 19.Gd3 Sxd2 20.Hxd2 e5 21.dxe6 Wxe6 22.Sfd4 We7 23.Wfe1 Se5 24.Gf1 Wae8 25.Wbc1 Ga8 26.c5 dxc5 27.Wxc5 Hb7 28.Wec1 h5 29.Hc3 Kh7 30.Wc7 Wxc7 31.Hxc7 He4 32.Wd1 h4 33.Hc2 Hf4 34.Gxa6 Sg4 35.hxg4 Ge5 36.g3 hxg3 37.f3 Wd8
38.Gf1? Niedoczas. Po 38.Kg2 Gxd4 39.Sxd4 Wxd4 40.Ge2 białe osiągały równowagę i mogły liczyć na remis ze sławnym arcymistrzem w Wilna.
38...Gxd4+ 39.Sxd4 Wxd4 40.Wxd4 He3+ Jedyne, ale wystarczające. Czarne dają forsownego mata.
41.Kg2 Hxf3+ 42.Kh3 g2+ 0–1
Macieja,B (2607) - Areshchenko,A (2701)
[D85] r. 5
1.d4 Sf6 2.c4 g6 3.Sc3 d5 4.cxd5 Sxd5 5.e4 Sxc3 6.bxc3 Gg7 7.Sf3 c5 8.Wb1 0–0 9.Ge2 cxd4 10.cxd4 Ha5+ 11.Gd2 Hxa2 12.0–0 Gg4 13.Wxb7 Gxf3 14.Gxf3 Gxd4 15.Gb4 Wd8 16.Hc1 Sd7 Nasz reprezentant grał w debiucie bardzo szybko, co mu się dość rzadko zdarza. Indagowany po partii powiedział, że ważne dla teorii tego wariantu są dwie partie: Gajewski – Macieja oraz Wojtaszek – Krasenkow, rozegrane ok. 10 lat temu. Omyłka arcymistrza z Ukrainy mogła polegać na tym, że zastosował właśnie to odgałęzienie obrony Grünfelda.
17.Gxe7 Wdc8 18.Hd1 Sc5 19.Hxd4 Sxb7 20.e5
20...Wab8 Zdaniem arcymistrza Macieji to mógł być decydujący błąd, popełniony w bardzo trudnej pozycji.
21.Gd5 Ha6 22.e6 fxe6 23.Hf6 Wc6 24.Gxc6 Hxc6 25.Ga3 1–0
Nie pomaga 25...Sa5 26.Gb2 Wxb2 27.Hxb2 i aktywizacja białej wieży szybko wygrywa.
Shvayger,Y (2287) - Czerwoński,A (2380)
[B07] r. 6
1.e4 d6 2.d4 Sf6 3.Sc3 g6 4.Gg5 Gg7 5.Hd2 h6 6.Gh4 g5 7.Gg3 Sh5 8.0–0–0 Sxg3 9.hxg3 Sd7 10.f4 c5 11.Sge2 Ha5 12.e5 Sb6 13.Hd3 Gg4 14.exd6 cxd4 15.Hb5+ Hxb5 16.Sxb5 Sd5 17.Sbxd4 0–0–0 18.dxe7 Sxe7 19.c3 Gxd4 20.cxd4 Sf5 21.Wd3 Whe8 22.Kd2 Sd6 23.Wxh6 Sc4+ 24.Ke1 Se3 25.Kf2 Sxf1 26.Sg1 Gd7 27.Wc3+ Kb8 28.Kxf1 Gb5+ 29.Kf2 Wxd4 30.Sf3 Wd1 31.Se5 Wd2+ 32.Kg1 g4 33.Wb3 Gc4 34.We3 Gb5 35.Wb3 Gc4 36.We3 Wd1+ 37.Kh2 Gb5 38.Sxg4 Wed8 39.Se5 Wb1 40.Sxf7 Wd2 41.We7 a5 42.Wd6 Wdxb2 43.g4 Gf1 44.Kg3 Wxa2 45.Se5 Wxg2+ 46.Kf3 Wc2 47.f5 a4 48.f6 Gb5 49.f7 Wf1+ 50.Kg3 Wcf2 51.Wb6 Ga6 52.g5 Wf5
53.Sd7+? Wygrywa 53.Wf6 Wxg5+ 54.Kh4 Wxf6 55.Sd7+ Ka7 56.Sxf6
53...Ka7 54.Wf6 Po 54.Wxa6+ Kxa6 55.We6+ Ka5 56.Wf6 Wg1+ 57.Kh2 Wfxg5 czarne dają wiecznego szacha wieżami.
54...Wxg5+ 55.Kh4 Wfg1 56.Kh3?? Wygranej już nie ma, ale np. 56.We1 pozwalało szachistce z Izraela zachować remis.
56...Wh5 mat (0–1)
Zhigalko,A (2585) - Rozentalis,E (2603)
[E34] r. 6
1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 Gb4 4.Hc2 d5 5.cxd5 Hxd5 6.Sf3 Hf5 7.Hxf5 exf5 8.a3 Gd6 9.Gg5 Se4 10.Sxe4 fxe4 11.Sd2 h6 12.Gh4 f5 13.e3 Ge6 14.Gc4 Gxc4 15.Sxc4 Sc6 16.Gg3 Wd8 17.Ke2 0–0 18.Wac1 g5 19.d5 Se7 20.Gxd6 cxd6 21.Whd1 Sg6 22.f3 exf3+ 23.gxf3 Wfe8 24.a4 We7 25.b4 Kg7 26.b5 Kf6 27.Kf2 g4 28.f4 h5 29.b6 axb6 30.Sxb6 h4 31.Wc3 h3 32.Wdc1 Sh4 33.Wc7 Wde8 34.Wxe7 Wxe7 35.Sc8 We4 36.Sxd6 Wxa4 37.Wc2 Wa1 38.e4 Wh1 39.e5+ Kg6
40.e6? Zbyt optymistyczne, 40.Kg3 i dalej np. 40...Sf3 41.e6 Kf6 42.Se8+ Kg6 43.Sd6 dawało równowagę.
40...Wxh2+ 41.Ke3 Wxc2 42.e7 Sg2+ 43.Kd3 Wc8 44.Sxc8 Kf7 45.d6 Ke8 46.Sa7 Sxf4+ 47.Kc4 Sg6 0–1
Miśta,A (2609) - Areshchenko,A (2701)
[B91] r. 7
1.e4 c5 2.Sf3 d6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 Sf6 5.Sc3 a6 6.g3 g6 7.Gg2 Gg7 8.0–0 0–0 9.h3 Sc6 10.Ge3 Sxd4 11.Gxd4 Ge6 12.We1 Wc8 13.Sd5 Gxd5 14.exd5 We8 15.We2 Sd7 16.Gxg7 Kxg7 17.Hd4+ Sf6 18.g4 Kg8 19.Wae1 Ha5 20.c3 Wc7 21.a3 Hb5 22.Kh2 Kf8 23.f4 Hc4 24.Hd2 b5 25.f5 a5 26.We4
26...Hxd5?? [26...Hc5]
27.Hh6+ Kg8 28.We6 1–0
Po odejściu hetmana następuje Wxf6. Areszczenko grał w tym turnieju bardzo niepewnie.
Tuż przed zakończeniem turnieju zauważyłem na sali gry, że jeden z uczestników, zamiast odpoczywać albo koić nerwy grą w „bulleta”, z pomocą notebooka pisze „na gorąco” w języku niemieckim sprawozdanie z turnieju. Zagadnęłem gościa, gdzie jego materiał ma się ukazać. Okazało się, że rozmawiam z liderem szachistów Austrii, arcymistrzem Raggerem. Dodał jeszcze, że organizacja turnieju podobała mu się, a ze swoich partii chciałby wyróżnić zwycięstwo nad reprezentantem Ukrainy. „To była partia walki” - powiedział uśmiechając się Markus Ragger. Blog austriackiego arcymistrza, gdzie partia została skomentowana, ma adres: http://www.markusragger.at.
Areshchenko,A (2701) - Ragger,M (2639)
[C65] r. 8
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 Sf6 4.d3 Gc5 5.c3 0–0 6.0–0 d6 7.h3 Se7 8.d4 Gb6 9.Gd3 Sg6 10.We1 Sh5 11.Gg5 f6 12.Ge3 Shf4 13.Gf1 c6 14.Sbd2 Gc7 15.Hc2 He7 16.Wad1 h6 17.b4 Kh7 18.Kh2 Se6 19.g3 Hf7 20.dxe5 fxe5 21.Gg2 b6 22.Sf1 a5 23.a3 Sd8 24.c4 Ge6 25.Wc1 axb4 26.axb4 c5 27.b5 Wa3 28.S1d2 Sb7 29.Sb1 Wa7 30.Sg1 Wfa8 31.Hd3 Wa4 32.Gf1 Wb4 33.Sd2 Wba4 34.Se2 Sa5 35.Sc3 Wa3 36.Hb1 Gd8 37.Hd3 Gg5 38.f3 Gxe3 39.Wxe3 He7 40.Wb1 Hg5
41.h4?! Sxh4! 42.gxh4 Hf4+ 43.Kg2 Sxc4 44.We2 44.Sxc4 Gxc4 45.Hxc4 Hxe3–+.
44...Wf8 45.Sxc4 Gxc4 46.Hxc4 Hxf3+ 47.Kg1 Wxc3 48.Hd5 Hg3+ 49.Wg2 He3+ 50.Kh2 Wf4 0–1
Vovk,Y (2591) - Olszewski,M (2553)
[A17] r. 8
1.Sf3 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 Gb4 4.g3 0–0 5.Gg2 d5 6.Hb3 Sc6 7.d4 Se4 8.cxd5 exd5 9.0–0 Gxc3 10.bxc3 We8 11.Gf4 Sa5 12.Hc2 Gf5 13.Hc1 h6 14.Se5 c5 15.f3 Sg5 16.e4 Gh7 17.exd5 f6 18.h4 cxd4 19.hxg5 fxe5 20.Gd2 hxg5 21.cxd4 Wc8 22.Gxa5 Hxa5 23.Hxg5 Hxd5 24.Wad1 Wc2 25.dxe5 Hc5+ 26.Kh1
Czarne mogły zagrać dobre 26...Hxe5, ale niedoceniły słabość ósmej linii.
26...Wxa2?? 27.Wd8! Hc6 Nie ratuje 27...Gg6 28.Hxg6 Wxd8 29.He6+ Kh8 30.Hxa2.
28.Wxe8+ Hxe8 29.Wd1 Kf7 30.Hf4+ 1–0
Durarbayli,V (2590) – Krasenkow,M (2623)
r. 9
1.e4 c5 2.Sf3 Sc6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 Sf6 5.Sc3 e5 6.Sdb5 d6 7.Gg5 a6 8.Sa3 b5 9.Sd5 Ge7 10.Gxf6 Gxf6 11.c4 b4 12.Sc2 0–0 13.g3 Gg5 14.Gg2 Ge6 15.0–0 a5 16.b3 Wb8 17.Hd3 g6 18.Wad1 Gh6 19.Sde3 Hb6
Kilka posunięć wcześniej liderujący w tabeli zawodnik z Azerbejdżanu zaproponował remis, ale spotkał się ze zdecydowaną odmową. Tak podziałało to na jego psychikę, że bez dokładnego policzenia wariantów poświęcił figurę i po parui ruchach znalazł się w przegranej pozycji.
20.Sf5?? gxf5 21.exf5 Gc8 22.Hf3 Lub 22.Hxd6 Sd4!
22...Sd4 23.Sxd4 exd4 24.Wfe1 d5 25.Hxd5 Wd8 26.c5 Hf6 27.He4 Gxf5 Tu białe śmiało mogły skapitulować, ale postanowiły jeszcze pograć.
28.Hf3 Hg6 29.h3 Gc2 30.Wa1 d3 31.c6 Wbc8 32.We7 d2 33.c7 d1H+ 34.Wxd1 Wxd1+ 35.Kh2 Gf8 36.Wxf7 Hxf7 37.Hg4+ Kh8 38.Hxc8 Hxf2 39.h4 Ge4 0–1
Macieja,B (2607) – Melkumyan,H (2647)
r. 9
1.Sf3 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 d5 4.d4 Ge7 5.Gf4 0–0 6.e3 Sbd7 7.cxd5 Sxd5 8.Gg3 c5 9.Gd3 cxd4 10.exd4 S7f6 11.Se5 Gd7 12.0–0 Wc8 13.Hb3 Sb4 14.Ge2 Hb6 15.Sc4 Hc6 16.Se5 Hb6 17.Sc4 Hc6 18.Wac1 b6 19.Se5 Hb7 20.Gf3 Gc6 21.Sxc6 Sxc6 22.Wfd1 Wfd8
Sprawdza się twierdzenie Nimzowitscha, który twierdził, że izolowany pionek musi być bezpośrednio zablokowany na polu, gdzie stoi. Marsz „izolaka” naprzód często wróży kłopoty dla przeciwnika.
23.d5! Sa5? Czarne powinny pogodzić się z gorszą pozycją po 23...exd5 24.Sxd5 Sxd5 25.Gxd5, ale postanowiły zagrać wtrącony ruch, nie widząc wygrywającego kontr-wtrącenia.
24.d6! Sxb3 Czarne we wszystkich wariantach tracą materiał, np. 24...Hxf3 25.gxf3 Sxb3 26.dxe7.
25.Gxb7 Sxc1 26.Gxc8 Gxd6 27.Ga6 Se8 28.Wxc1 Kf8 29.Wd1 Ke7 30.Gxd6+ Sxd6 31.Sb5 Se4 32.Wxd8 Kxd8 33.Sxa7 Kc7 34.Gd3 Sc5 35.Gxh7 Kb7 36.Sb5 Kc6 37.Sc3 1–0
© Tomasz Lissowski