ID #1363

DYNAMICZNIE CZY POZYCYJNIE? (2)

Kontynuujemy prezentację przykładów ofiar rzeczywistych (intuicyjnych). Zgodnie z klasyfikacją R. Spelmanna, dzielą się one na dynamiczne i pozycyjne. Tym drugim, leżącym na pograniczu szachowej taktyki i strategii, proponujemy poświęcić nieco uwagi.

Ogólną charakterystykę takich ofiar przytaczamy za Pawłem Kondratiewem, nieżyjącym już wybitnym trenerem z Leningradu. W broszurce "Pozicionnaja żertwa" (Moskwa 1983) pisał on:

"W ofierze pozycyjnej znajdują wyraz skomplikowane zależności zachodzące pomiędzy takimi ważnymi elementami walki szachowej, jak materiał i aktywność figur, a także "szachowy czas". Dokonując ofiary pozycyjnej, szachista ilościowo redukuje swój bojowy materiał, ale zwiększa współczynnik użytecznego działania pozostałych sił".

Przechodząc do poziomu konkretów można zauważyć, że rekompensatą za pozycyjne poświęcenie może być zdobycie pary gońców, uzyskanie falangi pionków, osłabienie mniejszego lub większego kompleksu pól (najczęściej jednej barwy), osłabienie konstelacji nieprzyjacielskich pionków, pozbawienie przeciwnika aktywnych figur lub/i pozostawienie z figurami zdeplasowanymi itp. itd.

Kluczem do sukcesu dla strony decydującej się na ofiarę pozycyjną jest prawidłowa ocena pozycji, bowiem w tego typu sytuacjach - jak słusznie zauważa Kondratiew - "nie sposób wyliczyć wszystko, zaś przeciwnik dysponuje określoną swobodą działania".

 

M. Sadler - V. Bologan [A50]
Francja 1999

1.d4 Sf6 2.c4 Sc6 3.Sf3 e6 4.a3 d6 5.Sc3 g6 6.e4 Gg7 7.h3 0-0 8.Ge3 We8 9.Gd3 Sd7 10.Ge2 e5 11.d5 Sd4!? (Wymuszone, o ile czarne nie chcą zajmować się żmudną obroną po 11...Se7 12.g4.)
12.Sxd4 exd4 13.Gxd4 Gxd4 14.Hxd4 Sc5 15.Wd1 Hg5 16.Gf3 f5 17.0-0 f4

Sadler-Bologan

(Wreszcie czarne mają coś konkretnego za piona: placówkę na e5 i - dość odległe - perspektywy ataku na skrzydle królewskim.)
18.Kh2 Sd7 19.Gg4 Se5 20.Gxc8 f3! 21.g3 (21.Gg4?? Sxg4+ 22.hxg4 Hh4+ 23.Kg1 Hxg4 24.g3 Hh3 -+.)
21...Waxc8 22.Wh1 (Po lekkomyślnym 22.Hxa7 białe wpadają pod kończący atak: 22...Sg4+ 23.hxg4 (23.Kg1 Hh5 24.h4 g5 itd.) 23...Hh6+ 24.Kg1 Hh3.)
22...a6 23.Hd2 (Sadler przy pierwszej okazji zwraca pionka, ale wymienia hetmany. Bologan oceniał pozycję po 23.b3 We7 24.Sb1 Wf8 25.Sd2 jako niejasną.)
23...Hxd2 24.Wxd2 Sxc4 25.Wd4 Se5 26.Wc1 h5 27.Sb1 g5 28.Sd2 g4 29.h4 Kf7 30.Kg1 We7 31.Kf1 Sd7 32.Wdc4 Sf6 33.W1c3 b5 34.Wd4 Sd7 35.Ke1 Sc5 36.b4? (Niepotrzebne osłabienie.)
36...Sa4 37.Wc6 a5! 38.bxa5 Sc5 Bologan uważa powstałą pozycję jako wygraną dla czarnych - decydującego znaczenia nabiera słabość pionka e5.
Czarne wygrały po 63 posunięciach (0-1).

 

Warto jednak zaryzykować hipotezę, że pozycyjne poświęcenie Bołogana mogłoby okazać się niepoprawne, gdyby po drugiej stronie szachownicy siedzieli znani z "żelaznej" defensywy Karpow albo Kramnik.

 

Avery - S. Gligoric
Sparks (USA) 1971

Avery-Gligoric

21...Wf4! 22.Gxf4 exf4 23.Sd3 Hxg5 24.Wc2 (24.Sxf4? Gh6)
24...Wf8 25.Kd1 a3 26.Sc1 Ga4 27.Sb3 Gb2 (Grozi wymiana na b3 i a3-a2.)
28.Wxb2 axb2 29.Hxb2 Wb8 30.Hd2 Sf6 31.Kc1 Gxb3 32.axb3 He5 (Typowa dla obrony królewsko-indyjskiej gra po czarnych polach.)
33.Kb1 g5 34.Wc1 g4 35.Wc7 Sh7! 36.Ka2 Sg5 37.He2 h4 38.fxg4 Wf8 39.Gf3 Hd4 40.Wc4 He3 0-1.

 

Niezrównanym wirtuozem pozycyjnej ofiary jakości był mistrz świata z lat 1963-1969 Tigran Petrosjan, którego 75 rocznicę urodzin obchodzimy w czerwcu tego roku. W dorobku Petrosjana można odszukać kilkadziesiąt przykładów takich ofiar, które z powodzeniem stosował w walce z najgroźniejszymi rywalami (dość przypomnieć siódmą, dziesiątą i dwunastą partię meczu ze Spasskim w 1966 roku).

 

Dunajew - T. Petrosjan [B84]
Leningrad 1946

1.e4 c5 2.Sf3 d6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 Sf6 5.Sc3 e6 6.Ge2 a6 7.a4 Ge7 8.Ge3 Hc7 9.Sb3 b6 10.f4 Gb7 11.Gf3 Sbd7 12.0-0 Wc8 13.g4 Sc5 14.Sxc5 bxc5 15.g5 Sd7 16.a5 Wb8 17.Hd2 Gc6 18.Sa4 Wb4 (Po 18...Gxa4 19.Wxa4 Wxb2 białe grają 20.Hc3 i następnie 21.Hxg7.)
19.b3 Wxe4 (Gorsze 19...Gxe4 20.c3 Gxf3 21.cxb4 Gb7 22.bxc5.)
20.c4 (Czarna wieża znalazła się w pułapce.)

Dunajew-Petrosian

20...h6 21.g6? (Lepsze 21.Sc3 Wxe3 22.Hxe3 hxg5 23.fxg5 Se5 24.Gxc6+ Hxc6 z obosieczną grą.)
21...f5 22.Sc3 Sf6! 23.Gxe4 fxe4 24.Wad1 d5 25.cxd5 exd5 26.f5 d4 27.Gf4 Hc8 28.Se2 Hxf5 29.Gg3 Hxg6 30.Sf4 Hf7 31.Hc2 g5 32.Se2 d3 0-1.

 

B. Gulko - T. Petrosian [B94]
Moskwa 1976

1.e4 c5 2.Sf3 d6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 Sf6 5.Sc3 a6 6.Gg5 Sbd7 7.Gc4 Ha5 8.Hd2 e6 9.0-0-0 b5 10.Gb3 Gb7 11.Whe1 0-0-0 12.a3 Ge7 13.Kb1 Hb6 14.f3 Kb8 15.Ge3 Sc5 16.Ga2 b4!? 17.axb4 Hxb4 18.Sb3 Sfd7 19.Gg5!? f6 20.Ge3 Sb6 21.Sxc5 (21.Sd4!?)
21...dxc5 22.He2 Gc8 23.Gd2

Gulko-Petrosian

23...Wd4!? 24.Ge3 Whd8 25.Wc1 Ha5 (Sekundant Petrosjana Suetin chwalił ten ruch, ale możliwe też było 25...W4d6 26.Hf2 Wc6)
26.Gxd4 cxd4 27.Sd1 Gd7 28.Sf2 (28.c4!?)
28…Gb5 29.Sd3 Sa4 30.Wed1 Gb4!? (Główna groźba to 30...Sc3+.)
31.c3 (31.Hf2? Sc3+ 32.bxc3 Gxc3-+; 31.Sxb4 Hxb4 32.c4 dxc4! -+.)
31...Gxc3! 32.bxc3 Sxc3+ 33.Wxc3 dxc3 (Związanie po przekątnej plus atak na króla czyni pozycję białych beznadziejną. )
34.Ka1 Ha4 35.Wc1 Wxd3 36.Hf2 Hd4 37.Hxd4 Wxd4 38.Gxe6? Wa4+ 39.Kb1 Gd3+ 0-1.

 

T. Petrosian - G. Sosonko [A01]
Tilburg 1981

1.c4 e5 2.b3 Sf6 3.Gb2 Sc6 4.e3 Ge7 5.a3 0-0 6.Hc2 d5 7.cxd5 Sxd5 8.Sf3 Gf6 9.d3 g6 10.Sbd2 Gg7 11.Wc1 g5 12.Sc4 He7 13.b4 a6 14.Sfd2 f5 15.Ge2 g4 16.Sb3 Kh8 17.Sca5 Sxa5 18.Sxa5 Hf7 19.0-0 c6 20.Sc4 He7 21.Wfe1 Gd7 22.Gf1 Sc7 23.Sb6 Wad8 24.Hc5 Hxc5 25.Wxc5 Se6

Petrosian-Sosonko

26.Wxe5 Gxe5 27.Gxe5+ Kg8 28.d4 Ge8 29.Sc4 b5 (Broni pola c4 przed inwazją gońca, ale osłabia całe skrzydło.)
30.Sd6 Gd7 31.Wc1 Sg5 32.Sb7 Wc8 33.Gd3 Wa8 34.Kf1 Ge6 35.Gf4 Sf7 36.Ke2 Gd5 37.Gxf5 Se5 38.Gxe5 Wxf5 39.Sd6 Wff8 40.e4 Gc4+ 41.Sxc4 bxc4 42.Wxc4 a5 43.Gd6 Wfe8 44.e5 axb4 45.Gxb4 1-0.

 

"Broń niebezpieczna i zarazem skuteczna" - tak mawiał o pozycyjnej ofierze jakości niezapomniany "Żelazny Tigran".

 

A. Adamski T. Lissowski

Tagi: Dynamicznie, pozycyjnie

Podobne wpisy:

Nie możesz komentować tego wpisu