Nasz wielki mistrz szachowy, Akiba Rubinstein nie zagrał w dwu wielkich turniejach szachowych w Nowym Jorku, w 1924 i 1927 roku. Nie ziściły się plany podróży do Ameryki ani wtedy, kiedy był już uznanym pretendentem do tronu szachowego, ani w 1920 roku, kiedy wyjazd był bardzo realny, jeśli wierzyć amerykańskim gazetom.
Dopiero w 1928 roku Akiba Rubinstein zrealizował swoją pierwszą i jedyną podróż do Ameryki. W planie był udział w silnie obsadzonym turnieju szachowym z udziałem Capablanki, Marshalla i innych mistrzów Ameryki, mecz z Marshallem oraz spotkania z czołowymi szachistami Nowego Świata. Przypłynął do Nowego Jorku 9 lutego 1928 roku statkiem rejsowym "Berengaria", który wypłynął z Anglii 1 lutego ale wskutek niepomyślnych wiatrów opóźnił się. Na nabrzeżu został powitany przez komitet powitalny któremu przewodniczył Morris Rothenberg, prezydent Rice Progressive Chess Club, następnie odwieziony do hotelu Majestic, w którym miał zamieszkać wraz z żoną. Po południu przyjął odwiedziny Capablanki, który przypłynął dzień wcześniej do Nowego Jorku po przegranym meczu z Alechinem. Wieczorem podziękował przedstawicielom Manhattan, Marshall, Rice Progressive i Stuyvesant Chess Club za zaproszenie i ciepłe przyjęcie.
Po tygodniowej aklimatyzacji nasz wielki mistrz udał się do siedziby Manhattan Chess Club, gdzie spotkał się z szachistami tego wielkiego klubu i rozegrał konsultacyjną partię z Kashdanem, Horowitzem i prezydentem klubu Meyerem. Partia po ostrożnej grze Rubinsteina zakończyła się remisem.
Kashdan + Horowitz + Meyer - A. Rubinstein C97
Nowy Jork (partia konsultacyjna), 16.02.1928
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 a6 4.Ga4 Gf6 5.0-0 Ge7 6.We1 b5 7.Gb3 d6 8.c3 0-0 9.h3 Sa5 10.Gc2 c5 11.d4 Hc7 12.d5 Se8 13.g4 g6 14.Gh6 Sg7 15.Sbd2 Sb7 16.Sf1 Sd8 17.Sg3 f6 18.Kh2 Sf7 19.Ge3 Gd7 20.Wg1 Kh8 21.He2 Hb7 22.Sd2 Wg8 23.Wg2 Waf8 24.Wag1 Hc8 25.f3 Gd8 26.b3 We8 27.Hd3 Ge7 28.He2 Hc7 29.Hd3 Wc8 30.c4 b4 31.h4 a5 32.h5 g5 33.a4 remis
Dwa dni później, wieczorem, w Marshall Chess Club rozegrał symultanę na 24 szachownicach z członkami tego wielkiego klubu z wynikiem (+20=2-2). Wśród wygranych byli: późniejszy reprezentant USA na olimpiadzie w Haadze, Erling Tholfsen oraz G.A. Hennel. Swoje partie zremisowali Milton Hanauer oraz Rudolf Smirka. Pokonani zostali m.in. H.R. Bigelow, Fred Reinfeld, A.E. Santasiere.
A. Rubinstein - E. Tholfsen, E14
Nowy Jork, Marshall CC (symultana), 18.02.1928
1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sf3 b6 4.e3 Gb7 5.Gd3 Se4 6.0-0 f5 7.Sfd2 Sxd2 8.Sxd2 Hf6 9.He2 Sc6 10.b3 Gd6 11.f4? Sxd4 12.Hf2 Sc2 13.Gxc2 Hxa1 14.Sf3 Hf6 15.Gd3 Gc5 16.Gb2 Gxe3 17.Hxe3 Hxb2 18.Wf2 Hf6 19.Se5 d6 20.Sf3 0-0 0-1
Dzień później w Manhattan Chess Club, Rubinstein rozegrał partię pokazową z mistrzem klubu, Abrahamem Kupchikiem, zakończoną remisem.
A. Kupchik - A. Rubinstein,
Nowy Jork (pokaz), 19.02.1928, D27
1.Sf3 d5 2.d4 c5 3.c4 dxc4 4.e3 e6 5.Gxc4 Sf6 6.0-0 a6 7.Ge2 Sc6 8.a3 cxd4 9.exd4 Ge7 10.Sc3 0-0 11.h3 Hc7 12.Ge3 Wd8 13.Hc2 Gd7 14.Wac1 Ge8 15.Wfd1 Wac8 16.b4 Hb8 17.Hb3 h6 18.d5 Sxd5 19.Sxd5 Wxd5 20.Wxd5 exd5 21.Hxd5 Gf8 22.He4 Se7 23.Gd3 g6 24.Sd4 Wxc1 25.Gxc1 Hd8 26.Gb2 Gg7 27.Gc4 remis
Pokaz gry symultanicznej 28 lutego wśród członków New York Stuyvesant Chess Club zakończył się wynikiem (+24=5-5). Wygrali swoje partie: Dr J.M. Zellermayer, O. Wollman, A. Juschus, L. Miller i F. Dunst, zremisowali zaś: S. Katz, L. Millstein, J. Janiger, N. Lessing, P. Geschwindt.
Następnego dnia w Rice Progressive Chess Club, po wystawnym obiedzie na którym było prawie 100 członków klubu i gości, wśród nich prezydent klubu Morris Rothenburg, v-ce prezydent klubu Dr Oscar L. Lamberger, Frank Marshall, Charles Jaffe, J. Kahn, Hermann Helms, Albert B. Hodges, Artur Hirschberg, Ludwig G. Frey, Jacob Bernstein, A. Kupchik, H. Horowitz, symultana na 10 szachownicach zakończyła się wynikiem (+9=0-1). Jedynie A. Simchow wygrał swoją partię.
Rozegrana 7 marca w Brooklyn Jewish Center Club symultana na 16 szachownicach zakończyła się wynikiem (+14=2-0). Remisem zakończyli swoje partie H. Zirn i B. Buss.
Po tym pokazie Akiba udał się do Chicago. W planach był pokaz symultaniczny w Chicago Chess Club na 25 szachownicach oraz dwa inne pokazy w innych klubach.
17 marca zaplanowany był powrót do Nowego Jorku. Po drodze Rubinstein zatrzymał się w Cincinnati, gdzie 19 marca rozegrał symultanę z wynikiem (+23-5=1). Wygrali swoje partie M. Zeligs, kapitan uniwersyteckiej drużyny szachowej, W. Harris, R. Martinez, Radspinner, profesor C.M. Hutchings z uniwersytetu Cincinnati. Remis z wielkim mistrzem uzyskał Danczowski.
22 marca w Montclair (New Jersey), Akiba Rubinstein rozegrał symultanę na 27 szachownicach przeciwko członkom Montclair Chess Club i Leonia Chess Club z wynikiem (23-2=2). Wygrali swoje partie: J.W. Brunnemer, champion stanu New Jersey i W.N. Witt, prezydent Montclair Chess Club, cenne remisy uzyskali: Dr P. Truesdall oraz A.E. Cowdrey.
Plany zorganizowania przez Manhattan Chess Club turnieju szachowego w hotelu Manhattan Square z udziałem Capablanki, Rubinsteina, Marshalla, Maroczego, Edwarda Laskera, Kupchika, Whitakera i Morrisona oraz rezerwowych Kashdana i Tholfsena w dniach 6-16 kwietnia układały się niepomyślnie. Proponowane nagrody: I-500, II-300, II-200 dolarów i 30 dolarów za każdy punkt dla nie nagrodzonych może nie do końca spełniały oczekiwania uczestników turnieju, ale były akceptowalne i w końcu turniej mógł się odbyć, gdyby nie trudności ze zdobyciem środków finansowych na realizację tegoż przedsięwzięcia. Ogólny koszt przeprowadzenia turnieju przekraczał sumę 2000 dolarów. Nadzorujący tymi przygotowaniami, dr Lederer, definitywnie zatrzymał ten projekt. Turniej nie odbył się, a szkoda. Z podobnych przyczyn planowany na kwiecień mecz z Frankem Marshallem, złożony z 8-10 partii nie odbył się.
Zamiast tego Rubinstein rozegrał w Manhattan Chess Club kilka partii pokazowych z czołowymi szachistami USA. Kolejnymi przeciwnikami naszego wielkiego mistrza byli: Oskar Tenner, George J. Beihoff, były mistrz stanu Nowy Jork, Isaak Kashdan, Herman Steiner, H.M. Phillips, prezydent Intercollegiate Chess League, Abraham Kupchik, Charles Jaffe. Kolejny pokaz sumultaniczny naszego wielkiego mistrza odbył się 23 kwietnia w Brooklyn Chess Club i zakończył się wynikiem (+11-2=2). Wśród zwycięzców był młody, 16 letni Sidney Bernstein oraz A. Roszkowski, zremisowali swoje partie dr E. Garcia, prezydent Philidor Chess Club oraz T.A. Dunst.
A. Rubinstein - S. Bernstein,
Nowy Jork, Brooklyn CC (symultana),
23.04.1928, B04
1.e4 Sf6 2.e5 Sd5 3.d4 d6 4.Sf3 Sc6 5.c4 Sb6 6.e6 fxe6 7.Sg5 e5 8.d5 Sd4 9.Ge3 (niezbędne było 9.Gd3 ) 9. ...e6 10.Gd3 g6 11.h4 exd5 12.cxd5 Gf5 13.Gxd4 Gxd3 14.Hxd3 (lepsze było 14.Gxb6 Gxb1 15.Se6 ) 14. ... exd4 15.Hxd4 He7+ 16.Kd1( po 16.Se6 czarne miały w dyspozycji 16. ...Wg8 17.0-0 Gg7 lub 16. ...Sxd5!? 17.Hxh8 (17.Hxd5 Kd7 lub 17. ...Kf7) 17. ...Hxe6+ i 18. ...0-0-0 )
16. ...0-0-0! 17.Se6 (jeśli 17.Hxh8 Bg7 18.Hxh7 Hf6 19.h5 Wh8 i czarne wygrywają) 17. ...Gh6 18.Sxd8 Gg7 19.Hg4+ Kxd8 20.We1 Hf7 21.Sc3 Hxf2 22.We2 Hf1+ 23.We1 Hd3+ 24.Kc1 Gh6+ 0-1
A. Rubinstein - E. Garcia,
Nowy Jork, Brooklyn CC (symultana),
23.04.1928, D45
1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 d5 4.e3 Ge7 5.Sf3 c6 6.Se5 Sbd7 7.f4 0-0 8.Gd3 dxc4 9.Gxc4 Sb6 10.Gb3 Sbd5 11.0-0 Sxc3 12.bxc3 Ha5 13.c4 Wd8 14.Hc2 c5 15.Gb2 cxd4 16.exd4 Gd7 17.Wae1 Wac8 18.f5 exf5 19.Sxd7 Wxd7 20.We5? Hc7 21.Wexf5 Sg4 22.g3 Se3 23.Hf2 Sxf1 24.Hxf1 Gf6 remis
A. Rubinstein - Burns,
Nowy Jork, Brooklyn CC (symultana),
23.04.1928, C66
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 d6 4.d4 Gd7 5.Sc3 Sf6 6.0-0 Ge7 7.We1 a6 8.Gf1 0-0 9.b3 exd4 10.Sxd4 Sxd4 11.Hxd4 We8 12.Gb2 c5 13.Hd2 Gc6 14.Wad1 Qc7 15.Qf4 Wad8 16.We3 Hc8 17.Sd5 Gxd5 18.exd5 Hg4 19.Hxg4 Sxg4 20.Wg3 Sf6 21.c4 Wd7 22.We1 Kf8 23.Gd3 Sh5 24.Wge3 h6 25.Gc2 Wdd8 26.b4 Gg5 27.Wxe8+ Wxe8 28.Wxe8+ Kxe8 29.bxc5 dxc5 30.Gf5 b6 31.Gc8 a5 32.g3 Gf6 33.Gc1 Ge5 34.Kg2 Kd8 35.Gf5 Sf6 36.Kf3 Kc7 37.Ke2 Kd8 38.f4 Gd4 39.a4 Se8 40.g4 Sd6 41.Gd3 Ke7 42.h4 Kf8 43.g5 hxg5 44.fxg5 g6 45.Bf4 Ke7 46.Kf3 Kd7 47.Kg4 Ke7 48.Kf3 Kd7 49.Ge3 Gxe3 50.Kxe3 Ke7 51.Kf4 Kf8 52.Ke5 Ke7 53.Ge2 Sc8 54.h5 gxh5 55.Gxh5 Sd6 56.Ge2 Sc8
57.d6+!! Sxd6 58.Kd5 Kd7 59.Gg4+ Kc7 60.Gh3 Se8 61.Ke5 Sd6 62.Kf6 Kd8 63.Gg2 Kc7 64.Gd5 1-0
A. Rubinstein - O. Tenner,
Nowy Jork (pokaz 1), 28.04.1928, C26
1.e4 e5 2.Gc4 Sc6 3.Sc3 Sf6 4.d3 Gb4 5.Sge2 d5 6.exd5 Sxd5 7.0-0 Gxc3 8.bxc3 0-0 9.f4 Gg4 10.He1 Bxe2 11.Hxe2 Sxc3 12.He1 b5 13.Hxc3 bxc4 14.Ge3 Hd5 15.dxc4 He4 16.Wae1 Hf5 17.fxe5 Hxe5 18.Hxe5 Sxe5 19.Gf4 Sxc4 20.Gxc7 Wfe8 21.Wxe8+ Wxe8 22.Wf4 Se3 23.Wa4 Wxc2 24.Wxa7 f5 25.Kf2 Sb4 26.a4 Sd3+ 27.Kf3 g5 28.Wa5 Se1+ 29.Kf2 Sd3+ 30.Kf3 Se1+ 31.Kg3 We2 32.Wxf5 Wxg2+ 33.Kh3 h6 34.a5 Kh7 35.a6 Kg6 36.a7 Wg1 37.a8=H g4+ 38.Kh4 Kxf5 39.Hd5+ Kf6 40.Gd8+ Kg6 41.He6+ 1-0
G.J. Beihoff - A. Rubinstein,
Nowy Jork (pokaz 2), 29.04.1928, C53
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Gc5 4.c3 He7 5.d3 Sf6 6.Gg5 h6 7.Gh4 d6 8.Sbd2 g5 9.Gg3 Sh5 10.Hc2 (10.Sxe5? Sxg3 11.Sxc6 Hf6 i czarne wygrywają) 10. ...Sf4 11.Wg1 Hf6 12.Gxf4 gxf4 13.Sb3 Gb6 14.0-0-0 Gd7 15.He2 0-0-0 16.Kb1 h5 17.Gb5 a6 18.Gc4 h4 19.h3 Whg8 20.d4 Wg7 21.Hd3 Wdg8 22.Se1 exd4 23.cxd4
23...d5! 24.Gxd5 Sb4 25.Hf3 Sxd5 26.exd5 We8 27.Sc5 Gb5 28.Hc3 Hf5+ 29.Sed3 f3 30.Wde1 Wxe1+ 31.Wxe1 fxg2 32.Se4 Hxe4 33.Wxe4 g1=H+ 34.Se1 Kb8 35.a4 Gxa4 36.d6 cxd6 37.Hb4 Hg6 38.d5 Gb5 39.Ka2 Gc5 0-1
A. Rubinstein - I. Kashdan,
Nowy Jork (pokaz 3), 1.05.1928, D65
1.c4 Sf6 2.d4 e6 3.Sc3 d5 4.Gg5 Sbd7 5.e3 c6 6.Sf3 Ge7 7.Wc1 0-0 8.Hc2 a6 9.cxd5 exd5 10.Gd3 We8 11.0-0 Sf8 12.Sd2 Sg6 13.Wfe1 Sg4 14.Gxe7 Hxe7 15.Sf1 Gd7 16.f3 Sf6 17.Sa4 Wad8 18.Sc5 Gc8 19.b4 Hc7 20.a4 We7 21.b5 axb5 22.axb5 Wde8 23.bxc6 bxc6 24.Sa6 Gxa6 25.Gxa6 We6 26.Gd3 Wa8 27.Hc3 Wd6 28.We2 Se7 29.Wb1 Wdd8 30.Web2 Wa7 31.Sd2 Wda8 32.Sb3 Sd7 33.Sc5 Sxc5 34.Hxc5 g6 35.g3 Wa5 36.Hc3 Wa1 37.Wxa1 Wxa1+ 38.Kf2 Ha7 39.Hb4 f6 40.Hb8+ Hxb8 41.Wxb8+ Kf7 42.Gb1 Ke6 43.g4 Wa6 44.Ke2 Kf7 45.h4 Wa7 46.h5 Kg7 47.Kf2 Kh6 48.We8 gxh5 49.gxh5 f5 50.Wf8 Kg7 51.We8 Kh6 52.Kg3 Kxh5 53.Kf4 Sg6+ 54.Kxf5 Wf7+ 55.Ke6 Wxf3 56.Kd7 Wf6 57.Gc2 Kg4 58.Ga4 Gf8+ 59.Ke7 We6+ 60.Kxf8 Wxe8+ 61.Kxe8 Kf3 62.Ke7 Kxe3 63.Kd6 Kxd4 64.Gxc6 remis
H. Steiner - A. Rubinstein,
Nowy Jork (pokaz 4), 3.05.1928, D28
1.d4 d5 2.c4 dxc4 3.e3 Sf6 4.Sf3 e6 5.Gxc4 c5 6.0-0 a6 7.He2 Sc6 8.Wd1 Hc7 9.a3 cxd4 10.exd4 Ge7 11.Sc3 0-0 12.Gg5 h6 13.Gh4 Wd8 14.Wac1 Gd7 15.Gxf6 Gxf6 16.d5 Se5 17.dxe6 Hxc4 18.Hxc4 Sxc4 19.Wxd7 Wxd7 20.exd7 Wd8 21.Se4 Wxd7 22.g4 Sxb2 23.Sxf6+ gxf6 24.Sh4 Sd3 25.Wd1 b5 26.Sf5 Kh7 27.Se3 a5 28.Wb1 Wb7 29.Sc4! Wc7 30.Sxa5 Wc2 31.Wxb5 Sxf2 32.Wb4 Sh3+ 33.Kf1 Wxh2 34.a4 Wa2 35.Sc6 Kg6 36.a5 Kg5 37.Sd8 Wxa5 38.Sxf7+ Kg6 39.Kg2 Sg5 40.Sd6 Wa2+ 41.Kg3 Wa3+ 42.Kg2 Sf3 43.Kg3 Se1+ 44.Kh2 Sd3 45.Wd4 Se5 46.Kg2 Kg5 47.Sc4 Wa5 48.Sxe5 Wa2+ 49.Kg3 fxe5 50.We4 Wa3+ 51.Kf2 Kf6 52.We2 Ke6 53.Wb2 Wd3 54.Wb6+ Wd6 55.Wb5 Kf6 56.Ke3 Wa6 57.Wc5 Wa3+ 58.Kf2 Wa1 59.Ke3 Ke6 60.Wb5 Wa3+ 61.Kf2 remis
A. Rubinstein - H.M. Phillips,
Nowy Jork (pokaz 5), 5.05.1928, D05
1.d4 e6 2.Sf3 Sf6 3.e3 d5 4.b3 b6 5.Gb2 Se4 6.Gd3 Gb7 7.0-0 Sd7 8.Sbd2 f5 9.c4 c6 10.Wc1 Wc8 11.He2 Gd6 12.Wc2 0-0 13.Wfc1 He7 14.Sf1 Ga3 15.Gxa3 Hxa3 16.He1 He7 17.b4 c5 18.a3 a6 19.Se5 Sxe5 20.dxe5 dxc4 21.Gxc4 b5 22.Ge2 c4 23.f3 Sg5 24.a4 Sf7 25.f4 Ge4 26.Wa2 Hb7 27.Sg3 Gd5 28.Gf1 Wfd8 29.Se2 Wa8 30.Sd4 g6 remis
A. Kupchik - A. Rubinstein,
Nowy Jork (pokaz 6), 6-12.05. 1928, D27
1.Sf3 d5 2.d4 c5 3.c4 dxc4 4.e3 e6 5.Gxc4 Sf6 6.0-0 a6 7.Sc3 b5 8.Gb3 Gb7 9.dxc5 Sbd7 10.c6 Gxc6 11.Sd4 Gb7 12.He2 Sc5 13.Gc2 Wc8 14.a3 e5 15.Sf5 g6 16.Sg3 Hc7 17.Gd2 Ge7 18.Wac1 Hb6 19.b4 Se6 20.Wfd1 0-0 21.Gb3 h5 22.h3 h4 23.Sf1 Wfd8 24.Sh2 Kg7 25.Sf3 e4 26.Sh2 Wd3 27.Ge1 Wcd8 28.Gc2 Wxd1 29.Wxd1 Wxd1 30.Hxd1 Hc7 31.Sf1 He5 32.Hb1 Sg5 33.Se2
33....Sf3+ 34.Kh1 (jeśli 34.gxf3 exf3 35.Sf4 Hg5+ 36.Kh1 Gd6 i czarne wygrywają) 34. ...Sxe1 (34. ...Sd5) 35.Hxe1 Gd6 36.Sd4 Gd5 37.Gd1 Gc7 38.Ge2 Se8 39.Hc3 Gb7 40.Kg1 Sf6 41.Hc1 Gd6 42.Sc6 He8 43.Sd4 He5 44.Sc6 He8 45.Sd4 He7. W tym momencie partia została odłożona i gra została wznowiona 12 maja:
46.Sb3 Sd7 47.Hd1 He5 48.Hd4 Hxd4 49.Sxd4 Se5 50.Sd2 f5 51.Kf1 Kf6 52.Ke1 Sc6 53.S2b3 Ke5 54.Sxc6+ Gxc6 55.Kd2 Gd7 56.Sd4 g5 57.f3 Gc7 58.fxe4 fxe4 59.a4 bxa4 60.Gxa6 Gb6 61.Sc2 Ge6 62.Sa3 Ga7 63.Ge2 Gd5 64.Gd1 Gb3 65.Ge2 Gd5 66.Gd1 Gb3 67.Ge2 remis
Mecz z Jaffe (zaplanowany na 9,11,13 maja ) został przerwany po pierwszej partii (wygranej przez Rubinsteina) z powodu choroby Jaffe. 18 maja Rubinstein wraz żoną odpłynął statkiem "Olimpic" do Europy mając w najbliższych planach udział w olimpiadzie szachowej w Haadze i wielkim turnieju w Bad Kissingen.
Na podstawie:
J. Davidson A. Rubinstein - A Later Years
New York Times, luty - maj 1928
Henryk Konaszczuk
konash@interia.pl