Ze znacznym opóźnieniem dotarła do nas wiadomość o śmierci wybitnego arcymistrza rosyjskiego Ratmira Chołmowa. Urodził się 13 maja 1925 roku w pobliżu Archangielska. Jego ojciec podczas wojny polsko-bolszewickiej miał nieszczęście przebywać w polskiej niewoli, co w latach 1930-tych stało się pretekstem do jego aresztowania i zgładzenia przez stalinowskich siepaczy.
Ratmir lata II wojny światowej spędził w szeregach marynarki. Nie zaszkodziło to jego szachowemu talantowi, natomiast pomogło wyrobić niezwykłą kondycję i wytrzymałość, mimo wypitych hektolitrów wódki i innych wysokoprocentowych napojów. 17 razy grał w finałach mistrzostw ZSRR, dzieląc w roku 1963 miejsca 1-3. Nigdy jednak nie zdołał przebić się do rozgrywek o mistrzostwo świata ani nie miał szczęścia zagrać na szachowej olimpiadzie - konkurencja była niezwykle silna. W latach 1960-tych zaliczał się niewątpliwie do pierwszej dwudziestki szachistów świata. W ostatniej dekadzie XX wieku często bywał w Polsce, pomagając arcymistrzowi (in spe) Bartłomiejowi Macieji.
Chołmow reprezentował specyficzny styl gry. Jako że debiutową fazę partii grywał (relatywnie) słabo, toteż nie raz i nie dwa lądował w trudnych pozycjach. Właśnie w tych momentach ujawniał się wielki kunszt szachowy Chołmowa - bronił się pomysłowo i zaciekle, a gdy zdenerwowany oporem rywal popełniał niedokładności, potrafił przejść do nagłego kontrataku z ofiarami. Dlatego w radzieckiej literaturze szachowej Arcymistrz był nazywany Środkowym Obrońcą. Chołmow grał wiele otwarć, potrafił też sam atakować przy roszadach w przeciwne strony, ale sam nie lubił stosować konstelacji staro-indyjskich, wybierając raczej pozycje przypominające gambit hetmański. Zaledwie rok temu, w wywiadzie dla miesięcznika "64" obchodzący jubileusz 80-lecia Chołmow opowiadał, że każdego dnia kilka godzin przeznacza na analizę, nie wspomagając się przy tym techniką komputerową. Nic dziwnego, że do ostatnich miesięcy sędziwy arcymistrz zachował poważną siłę gry, niezwykłą w jego wieku. Odszedł 18 lutego 2006 roku.
Z bogatego dorobku Chołmowa prezentujemy dwie partie.
R. Fischer - R. Chołmow
Havana, 196
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 a6 4.Ga4 Sf6 5.0-0 Ge7 6.We1 b5 7.Gb3 0-0 8.c3 d6 9.h3 Sa5 10.Gc2 c5 11.d4 Hc7 12.Sbd2 Sc6 13.dxc5 (13.d5 Sd8 14.a4! Wb8 15.b4!; 13.Sf1 cxd4 14.cxd4 Sxd4 15.Sxd4 exd4.) 13...dxc5 14.Sf1 Ge6 15.Se3 Wad8 16.He2 c4! 17.Sg5 (17.Sf5 Wfe8! 18.Gg5 Sd7 19.Gxe7 Sxe7 20.Sg5 Sf8!) 17...h6! 18.Sxe6 fxe6 19.b4?(19.a4; 19.b3 Gc5 20.Wd1 Sd4! 21.cxd4 exd4 22.Sxc4 bxc4 23.bxc4 d3! 24.Wxd3 Sg4! 25.Hxg4 Wxf2 26.Ge3 Gxe3 27.Wxe3 Wxc2.)
19...Sd4!! 20.cxd4 exd4 21.a3 d3! 22.Gxd3 Wxd3 23.Sg4?! (23.Sf1.) 23...Kh7! 24.e5?! Sxg4 25.He4+ g6 26.Hxg4 Wf5! 27.He4 Hd7 28.Ge3 Hd5! 29.Hxd5 Wxd5 30.f4 g5?! 31.g3 gxf4 32.gxf4 Wf8! 33.Kg2 Kg6 34.Wg1 Wd3 35.Kf3+ Kf5! 36.Wg7 Gd8 37.Wb7 Wg8 38.Wb8 Wg7 39.a4 h5 40.axb5 axb5 41.Wxb5 Gh4! 42.Ke2 Wg2+ 43.Kf1 Wh2 44.Kg1 We2 45.Gb6 c3 46.Kf1 Wh2 47.Kg1 Wdxh3 48.Wba5 c2 49.b5 Wh1+ 50.Kg2 W3h2+ 51.Kf3 c1H 0-1.
Z genialnym Fischerem Chołmow miał bilans 1:1.
R. Chołmow - E. Gufeld [E60]
Moskwa ch ZSRR (r. 14), 1969
1.Sf3 Sf6 2.c4 g6 3.b3 (Chołmow nigdy nie pretendował do miana debiutowego erudyty. Ze znawcą i apostołem obrony królewsko-indyjskiej arcymistrz wybiera mniej znany wariant, stosowany w przeszłości chętnie przez S. Flohra.) 3...Gg7 4.Gb2 0-0 5.g3 d6 6.d4 Sbd7 7.Gg2 e5 8.dxe5 Sg4 9.0-0 We8 10.h3 Sh6 11.Sc3 dxe5 12.e4 c6 13.Hc2 f6 14.Wad1 He7 15.Hc1 Sf7 16.Ga3 Hd8 17.Sh2 Hb6 18.Sg4 f5 19.exf5 gxf5 20.Se3 Sf6 21.Hc2 e4 22.Se2 Sh5 23.c5 Hc7 24.Sc4 Se5 25.Sd6 Wf8 26.f3 exf3 27.Gxf3 Sxf3+ 28.Wxf3 Ge6 29.Gb2 Gd5 30.Wxf5 He7 31.Wdf1 He3+ 32.Kh2 Ge6 33.Gxg7 Kxg7
34.Wf7+!! 1-0