Człowiek, który nie miał wrogów (2)
Oprócz tytułowej opinii wiele mówiący jest tytuł książki autobiograficznej Lilienthala ze zbiorem partii zatytułowanej "Żizn szachmatam" co można przetłumaczyć jako "Życie oddane ( poświęcone) szachom.
Lilienthal dość wcześnie porzucił wielką praktykę turniejową, ale był nadal bardzo aktywny jako trener i analityk. Swego czasu z jego wiedzy korzystała także polska ekipa olimpijska.
Poniższa partia będzie zapewne pouczająca dla chcących grać obronę królewsko indyjską lub przeciwko niej.
Obrona królewsko-indyjska [E94]
A.Lilienthal - I.Kan
Moskwa 1935
1.d4 Sf6 2.c4 d6 3.Sc3 Sbd7 4.e4 e5 5.Sf3 g6 6.Ge2 Gg7 7.0-0 0-0 8.d5 Sc5 9.Hc2 a5 Inaczej białe zagrają b4. 10.Ge3 Na 10.Sd2 czarne mają znakomitą odowiedź 10...Gh6! 11.Sb3 Gc1 12.Sc5 (12.Wac1 Sfd7 13.Sc5 Sc5 14.f4 ef4 15.Wf4 Hg5) 12...Gh6 10...b6 11.Sd2 Se8 12.a3 f5 13.f3 f4 14.Gf2 Sa6 15.Wab1
Białe dążą do b2-b4 a następnie c4-c5. 15...Hg5? Pozycję białego króla można rozbić tylko atakiem pionkowym. Dlatego należało natychmiast nacierać 15...g5! 16.b4 ab4 17.ab4 h5 18.Wfc1 g4 z następnym Gf6-h4. Posunięcie wykonane w partii zawiera tylko jedną groźbę - Gh3, którą białe mogą odeprzeć bez trudu. 16.Wfc1 h5 17.Kh1 Hh6 Bez natarcia pionkami czarne nie mają szans, dlatego powracają do tego planu, ale straciły już sporo czasu. 18.b4 ab4 19.ab4 g5 20.Sa4 Gd7
21.c5! Sc5 22.Sc5 22.bc5? Ga4 22...bc5 23.bc5 g4 24.cd6 cd6 25.Sc4! gf3 Na 25...h4 nastąpi 26.Sb6! ( ale nie (26.fg4? h3! 27.gh3 Hh3 28.Wg1 Sf6 z komplikacjami ) 26.gf3 Gh3
27.Gf1! Ta wymiana osłabia białe pola w obozie przeciwnika, czego skutki zobaczymy za kilka posunięć. 27...Gf1 28.Wf1 h4 29.Wg1 Hh5 30.Sd2 Przedwczesne byłoby 30.Wg4 z uwagi na 30...Sf6 30...Kh8 31.Wg4 Gf6 32.Wbg1 Wd8 33.Hc6 Hh7 34.Sc4 He7
Czarne są w zugzwangu np.:34...Wd7 35.Gh4 Gh4 36.Hd7 Hd7 37.Wh4+ Hh7 38.Wh7+ Kh7 39.Wa1 35.Gh4! Wf7 (35...Gh4 36.Se5!) 36.Wg8+ Kh7 37.Gf6 Wf6 (37...Sf6 38.Wd8 Hd8 39.Hd6) 38.Ha4 Wh6 39.Ha2! Wc8 40.Hg2 1-0
A teraz świetny przykład gry ciężkimi figurami:
Obrona nowo-indyjska [E16]
A. Lilienthal - P. Dubinin
12 mistrzostwa ZSRR, Moskwa 1940
1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sf3 b6 4.g3 Gb7 5.Gg2 Gb4+ 6.Gd2 He7 Lepsze było 6...Ge7 7.Sc3 Se4 7.0-0 Gd2 8.Hd2 To jest energiczniejsze od 8.Sbd2. Skoczek stoi na c3 na aktywniejszej pozycji. 8...0-0 9.Sc3 d5 Najlogiczniej wyglądało 9...d6; natomiast próba uproszczenia pozycji poprzez 9...Se4 10.Se4 Ge4 prowadziła do wyraźnej przewagi po 11.Hf4. 10.cd5 Sd5 Czarne nie pobiły pionkiem aby nie zostać ze "złym" gońcem, ale miałyby wówczas nacisk po półotwartej linii e i punkt e4 do dyspozycji. 11.Sd5 Gd5
Należało pomyśleć o 11...ed5 z dalszym c6 i Sbd7. Czarne nie chciały aby goniec "strzelał" we własnego pionka, jednak wpadają teraz w poważne tarapaty. 12.Se5! Gg2 13.Kg2 Wc8 Należało za wszelką cenę wymienić pionka c7 poprzez 13...c5 14.dc5 Hc5 15.f4 Sa6 16.Wac1 Hb4 17.Hb4 Sb4 18.a3 Sd5 19.Kf3 Wfc8 20.e4 Sf6 i czarne stoją gorzej, ale mogą się trzymać. 14.Wfc1 f6 Słabość pionka c7 już daje o sobie znać. Słabe było 14...c5 15.dc5 Wc5 (15...f6 16.cb6! Wc1 17.Wc1 fe5 18.Wc8+ Kf7 19.Wc7) 16.Wc5 Hc5 17.Wc1. 15.Sd3 c6 16.He3 Sd7 17.Wc2 Hd6 18.Wac1 Wc7
19.Hf4! Nie udaje się wygrać pionka c6, dlatego białe zmieniają charakter pozycji. Wymienić hetmanów nie wolno z uwagi na stratę jednego z pionków, a po praktycznie wymuszonym e5 białe będą miały do swej dyspozycji linię d oraz obiekt ataku w postaci słabego pionka e5. 19...e5 20.de5 Se5 Po 20...fe5 21.He4 Wac8 22.b4! c5 23.bc5 bc5 24.Wc4 czarne byłyby całkowicie bezradne. 21.Se5 fe5 22.Hc4+Lilienthal twierdzi, że tego szacha należało zachować do właściwego momentu, a dokładniejsze było 22.He4 22...Kh8 23.Wc3 h6 24.He4 Wac8 25.Wd3 He6 26.Wcd1 We7.
27.b3 Podkreśla bezradność czarnych. Z uwagi na groźbę Wd6 czarne będą zmuszone zagrać c6-c5 i wówczas oddadzą punkt d5. 27...Wf8 28.Wd6 Hf7 29.f3 c5 30.W1d5 Wfe8 31.Wd3 Kg8 32.a4! Białe zamierzają doprowadzić pionka do a6. Zarówno w końcówce wieżowej jak i hetmańskiej będzie to decydujący o zwycięstwie czynnik. 32...We6 33.W6d5 Przedwczesne byłoby 33.Wd7 W6e7 34.Hb7 z uwagi na 34...e4! 35.fe4 Wf8 36.Wf3 Wd7 37.Wf7 Wff7 33...Hb7 34.Hg4 z groźbą Wd7. 34...Hf7 35.He4 Hb7 36.We3 Hf7 37.a5 Hb7 38.Hc4 Hf7 39.a6 W6e7 40.He4 We6 41.Wed3 W6e7 42.Wd8 He6
Po 42...Wd8 43.Wd8+ We8 44.We8+ He8 45.f4 Hc8 46.Hb7 He8 47.Hd5+ czarne zostawały w końcówce hetmańskiej bez pionka i ze słabością na a7. 43.W8d6 Hf7 44.Kf2 Wc7 45.Wd8 Wce7 46.Hc4 e4 Naturalny przebieg partii po 46...Wd8 47.Wd8+ Kh7 48.Hf7 Wf7 49.Wb8 był nie do przyjęcia dla czarnych, dlatego podejmują one próbę jakiejkolwiek kontrgry 47.We8+ We8 48.Wd7 Hc4 49.bc4 ef3 50.Kf3 Znacznie silniejsze od 50.ef. Marsz białego króla do skrzydła hetmańskiego szybko decyduje. 50...Wa8 Wymuszone, ale teraz biały król ma otwartą drogę. 51.Ke4 Kh7 52.Kd5 Kg6 53.Kc6 We8 54.Wa7 We2 55.Wd7 Wh2 56.a7 Wa2 57.Kb7 Kf6 58.a8H Wa8 59.Ka8 h5 60.Kb7 g5 61.Kb6 Kf5 62.Kc5 Kg4 63.Wg7 i czarne poddały się. (1-0)
Obie partie są wzorcowe, zagrane w czystym pozycyjnym stylu.
Trener I klasy
MF Waldemar Świć
Trener I klasy