Po prostu szachista
O swych przygodach z książkami szachowymi już pisałem. Dziś powracam do tego tematu. Są książki pochodzące z mego dzieciństwa szachowego, które rzadko służą mi jako materiał do zajęć z młodzieżą, ale chętnie do nich powracam. Oto zniszczona broszurka wydrukowana na papierze nieznanej mi klasy "Szachmatist Riumin" (Moskwa 1968). Nędzny wygląd jest całkowitym zaprzeczeniem jej zawartości. Gdy na początku drogi szachowej studiowałem zawarte w niej partie, nazwisko zarówno Riumina jak i innych szachistów występujących w roli jego partnerów nie były mi w większości znane. Dopiero później, gdy zacząłem się trochę orientować w historii szachów broszurka ta zrobiła na mnie jeszcze większe wrażenie.
Nie zamierzam zagłębiać się w życiorys Nikołaja Riumina. Zamiast tego pokażę kilka przykładów z jego praktyki, bowiem partie szachowe potrafią lepiej przemówić do wyobraźni niż daty i liczby.
Tylko jego wspaniała gra może być argumentem, aby sięgnąć do którejś z przepastnych baz i wydobyć partie, niestety jak zwykle bez komentarza. A zatem do dzieła:
Oto przykład wspaniałych zdolności taktycznych Riumina:
Slonim - Riumin [C45]
Moskwa 1932
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.d4 ed4 4.Sxd4 Sf6 5.Sxc6 bc6 6.Sc3 Gb4 7.Gg5 He7 8.Gd3 He5 9.Gd2 d5 10.He2 0-0 11.0-0-0 Wb8 12.f4 He7 13.ed5
Wydaje się, że wszystko jest w porządku ale...
13...Ga3! 14.Sa4 Nie można 14.He7? z uwagi na Gb2+ 15.Kb1 Gc3+ 16.Kc1 Gb2+ 17.Kb1 Ga3+
14...Gxb2+! 15.Sxb2 Ha3 16.He5 Nie widać niczego lepszego.
16...We8 17.Hd4 c5 18.Hc3 Ha2 19.Ge1
19...We2! Odcina odwrót białemu królowi.
20.Gxe2 Se4 0-1
A teraz partia, która rozsławiła Riumina na cały świat szachowy.
Riumin - Capablanca [E37]
Moskwa 1935
1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 Gb4 4.Hc2 Obecnie ten system także jest bardzo popularny.
4...d5 5.a3 Gxc3+ 6.Hxc3 Se4 7.Hc2 c5 8.dc5 Sc6 9.e3 Ha5+ 10.Gd2 Hc5 Należało uprzednio zbić na d2. Teraz białe zyskują parę gońców. Muszą tylko zakończyć rozwój.
11.b4 He7 12.Gc1! a5 13.b5 Se5 14.Gb2 Sg4 15.Sh3 Hh4 16.g3 Hh6 17.He2! Słabe 17.Gg2? Sef2! 18.Sf2 Se3 -+
17...Sgf6 Słabsze było 17...e5 18.f3! Se3 19.fe4 Sf1 20.Sf2! Se3 21.ed5!
18.Sf4! Nie wolno 18.Gg2? e5!
18...0-0 19.Gg2 dc4 20.Hxc4 Sd6 21.Hd3 Wd8
Jedyną szansą było 21...Sf5!? w nadziei na 22.0-0 (22.h4!) 22...e5! 23.Ge5? Sg4 -+
22.Wd1 Sfe8 23.0-0 Lepsze było 23.a4
23...a4! 24.Se2 Gd7 25.Sc3 Wa5? 25...Wac8; 25...Hg5!?
26.Hd4! Hg5 27.Hb4 b6? 27...Waa8 28.f4!
28.Wd2! Gb5 29.Wfd1 h6
I czarne przekroczyły czas do namysłu. Mogło jeszcze nastąpić: 29...Se4 30.Sxe4 Wd8 Sc5 32.Gf1 Gc6 33.Hb6 +-
1-0
Capablanca zagrał słabo, ale rzadko się zdarzało, aby został tak czysto ograny. Na zakończenie jeszcze jeden przykład wysokich umiejętności Riumina w grze pozycyjnej.
Lisitsyn - Riumin [A04]
Moskwa 1931
1.Sf3 f5 2.e4!? Kilka lat temu gambit ten powrócił do praktyki turniejowej.
2... fe4 3.Sg5 Sf6 4.d3 e3 Bicie na d3 4...ed3 5.Gxd3 daje białym niebezpieczną inicjatywę. Możliwe jest także 4...e5
5.Ge3 Sc6 Jeśli 5...e5 to 6.d4
6.d4 d5 7.Gd3 Gg4 Po 7...g6 białe mogły natychmiast rozpocząć atak królewskiego skrzydła poprzez 8.h4
8.f3 Gc8 9.0-0 g6 10.f4? Osłabia białe pola. Lepsze było wskazane przez Ragozina 10.He1 Gg7 11.Hh4 Hd6 12.c3 0-0 13.f4 z dalszym Sbd2 i Wae1 przygotowując f4-f5.
10...Gg4 11.He1 Hd7 12.c3 e6 13.Sd2 Gf5! Tym posunięciem czarne skonsolidowały pozycję. Bicie na f5 nie byłoby dobre, gdyż czarne otwierają linię "g", panując nad punktem e4 i białymi polami.
14.Gb5 a6 15.Ge2 h6 16.Sgf3 Sg4 17.Gf2 g5! 18.Se5 Groziło gf
18...Scxe5 19.fe5 h5 20.Gxg4 Po 20.h3 Sf2 21.Hf2 białe muszą się liczyć z g5-g4, co zresztą jest naturalną konsekwencją posunięcia h3.
20...Gxg4 21.Ge3 Hg7 22.Sf3 Ragozin polecał, zarówno tu jak i w następnym posunięciu, c4 z próbą aktywnego działania.
22...Ge7 23.Hd2 Wg8 24.b4 Gf5 25.Wfd1 Hg6 26.a4 h4 Obie strony atakują na przeciwnych skrzydłach, jednak akcja białych nosi raczej demonstracyjny charakter. Nie są one w stanie uniknąć osłabienia pozycji króla.
27.Se1 h3 28.g3 Wf8 29.Sd3 Gxd3 30.Hxd3 Hxd3 31.Wxd3 Kd7 Czarne nie mają nic przeciwko wymianom, grożą teraz zajęciem linii "f" co powoduje zniknięcie pary wież.
32.Wf1 Wxf1+ 33.Kxf1
33...a5! Decydujące uderzenie będące logicznym zakończeniem koncepcji czarnych. Jednocześnie jest to ważny moment strategiczny. Czarne otwierają grę na skrzydle hetmańskim i bez przeszkód wyrabiają wolnego pionka. Pomaga im w tym fatalna pozycja białej wieży. Niewielka ilość materiału nie pozwala białym na jakąkolwiek kontrgrę.
34.b5 c6 35.bc6+ Kxc6 36.Wd2 b5 37.Ke2 ba4 38.Kd3 a3 39.c4 dc4+ 40.Kxc4 Wb8 41.d5+ ed5+ 42.Kd3 Wb3+ 43.Ke2 Wb2 44.Gd4 Wxd2+ 45.Kxd2 Gc5 46.Ga1 d4 0-1
Tak grał Szachista Rjumin
MF Waldemar Świć
Trener I klasy, MF