Zwycięstwo ducha nad materią
W swej działalności trenerskiej spotkałem się z niepokojącym mnie zjawiskiem "żarłoczności" młodych adeptów sztuki szachowej. Uwaga ta niestety nie dotyczy tylko początkujących ale również tych, którzy osiągnęli I kategorię.
Na wszelkiego rodzaju zgrupowaniach w analizie, a następnie w grze praktycznej w chwili wyboru posunięcia decyduje zysk materiału. Właściwie żadne argumenty nie skutkują. O ile początkujący z natury rzeczy są silnie "zmaterializowani" to u zawodników ze sporym już doświadczeniem i wiedzą taka postawa nie wróży zbyt dobrze na przyszłość.
Jedyną radą jest przejrzenie i przeanalizowanie partii i pozycji związanych z pozycyjnymi ofiarami materiału. Następnie rozegranie kilkunastu wybranych pozycji oboma kolorami aby poczuć inicjatywę, rekompensatę.
Dla zachęty zapraszam do przestudiowania poniższej partii mistrza ofiary jakości.
Troianescu - Petrosjan [A04]
Bukareszt 1953
1.e4 c5 2.Sf3 d6 3.d3 Białe wyraźnie nie zamierzają wikłać się w głównych wariantach. Taka maniera gry ma jednak tą wadę, że pozostawia przeciwnikowi dość dużo swobody.
3...Sc6 4.Sbd2 g6 5.g3 Gg7 6.Gg2 e6 7.0-0 Sge7 8.We1 0-0 9.c3 b6 10.Sf1 Ga6 11.d4 cd4 12.Sd4 Se5 Czarne nie mają żadnych problemów a ich pozycja wygląda nawet przyjemniej.
13.Gg5 h6 14.Ha4 Gb7 15.Ge7 He7 16.Wad1 Wfc8 17.Se3 Wc5 18.f4 Sc6? Błąd, który mógł doprowadzić do poważnych kłopotów. Należało grać 19...b5
19.Sc6? Należało grać 19.Sb3 i np.: b5 20. Ha3 b4 21.Ha4! bc3 22. Sc5 dc5 23. e5 i czarne miałyby ciężką pozycję - Petrosjan.
19...Gc6 20.Hc2 Wd8 21.He2 Hb7 22.Sc2 b5 23.Wd2 Wc4 24.a3 a5 25.Se3
25...We4! Tigran Petrosjan w swym wykładzie ("Szachmatnyje Lekcji" Moskwa 1989) zauważył, że ofiarowanie jakości jest trudne przede wszystkim z psychologicznego punktu widzenia. Trzeba przekroczyć barierę lęku przed oddaniem materiału za niezbyt jasne w danym momencie korzyści pozycyjne.
26.Ge4 Ge4 W tym przypadku taką korzyścią jest para gońców, silna pozycja Ge4 podartego pionkiem d5. Czarne wzięły pionka a to w spokojnej pozycji jest wystarczająca rekompensata za jakość. Białe wieże nie mogą stać się aktywne z uwagi na to, że linia c jest dla nich niedostępna.
27.Sc2 d5 28.Sd4 b4 29.cb4 ab4 30.a4 Ha7 31.Hf2 Wc8 32.b3 Gf8 33.Sb5 Ha6 34.He2 Hb6+ 35.Kf1 Wydaje się, że białe zdołały się zaprzeć dzięki doskonałej pozycji skoczka na b5...
35...Wc3! Rzadki przypadek aby ofiarować dwie jakości i dyktować warunki. Białe nie mają wyjścia i muszą ofiarę przyjąć. Wprawdzie uzyskują one wolne pionki ale nie udaje się ich uruchomić. Czarne natomiast będą miały wolnego , groźnego pionka na c3.
36.Sc3 bc3 37.Wc2 ( 37.Wd3 Gf5)
37...Hb3 38.Wec1 Gb4 Teraz widać wyraźnie jak ciężka jest pozycja białych. Mogą one tylko czekać na co zrobią czarne.
39.g4 Gc2 40.Wc2 Ha4 Jak się wyraził sam Petrosjan dalsza część partii to sprawa techniki.
41.f5 ef5 42.gf5 g5 43.h4 Gc5 44.hg5 Hf4+ 45.Ke1 Hg3+ 46.Kd1 Hg1+ 47.He1 He1+ 48.Ke1 hg5 49.Ke2 Gd4 50.Wa2 Kg7 51.Kd3 Ge5 52.Wa5 Kf6 53.Wd5 Kf5 54.Ke3 f6 55.Wc5 Kg4 56.Wc4+ Kg3 57.Ke4 g4 0-1
Partia ta wywarła na mnie bardzo silne wrażenie, choć brak w niej błyskawicznych ataków, długich skomplikowanych wariantów iskrzących się od ofiar. Doceńcie taką formę wyrażania swej wiedzy o szachach, a może pewnego dnia i Wy się zdecydujecie zaofiarować jakość. Pamiętajcie jeszcze, że prawdziwa ofiara to taka, której wszystkich konsekwencji nie można przewidzieć!.
MF Waldemar Świć
Trener I klasy, MF