Cudowna broń
W latach dzieciństwa szachowego jednym z najsilniejszych mych konkurentów na terenie Łodzi był Andrzej Rosiak (obecnie mistrz). Miał bardzo nieprzyjemny dla mnie styl gry. Białymi grał partię angielską, w której szczególnie po mistrzowsku rozgrywał symetryczne struktury.
Los zetknął mnie z Andrzejem w trzeciej rundzie MP juniorów i zmuszony byłem szukać jakiegoś cudownego sposobu na partię angielską.
Mój wybór padł na wariant, jak sądziłem mało znany Andrzejowi. A oto, co z tego wyszło.
Partia angielska
Rosiak - Świć [A23]
M.P jun 24.07.1973
1.c4 e5 2.g3 Sf6 3.Gg2 c6 4.Sc3 Za najsilniejsze uchodzi zupełnie słusznie według mnie uchodzi 4.Sf3
4...d5 5.cd5 cd5 6.Hb3 Teraz białe wygrywają centralnego pionka kosztem rozwoju. Praktyka potwierdziła żywotność koncepcji czarnych.
6...Sc6 7.Sd5 Wygląda na to, że dar trzeba przyjąć. Po spokojnym 7.d3 d4 8.Sd5 Sd5 9.Gd5 Gb4+ 10.Kf1 He7 11.Gg5 f6 12.Gc1 Sa5 13.Hd1 Hd6 białe stanęły gorzej.
7...Sd4 8.Sf6+ Hf6
Wybrałem to bicie chociaż gf obiecuje więcej. Jako junior bałem się niepewnych struktur pionkowych.
9.Hd3 9.Hd1 Gf5 10.d3 Wc8 11.Wb1 Gb4+ 12.Kf1 0-0 13.Sf3 Sf3 14.Gf3 Wfd8 15.e4 Gh3+ 16.Gg2 Gc5 17.He2 Gg4 18.f3 Gd7! z wygraną pozycją czarnych. Nasarin - Perez, Mar del Plata 1961. Oczywiście nie jest to kontynuacja dla białych obowiązująca ale ilustruje możliwości tkwiące w pozycji.
9...Gf5 10.Ge4 Ge4 [Inną możliwością jest zachowanie gońców po 10...Gd7 11.Gb7 (11.e3? Se6 12.He2 Sc5 13.Gc2 e4! 14.Wb1 Gc6) 11...Wb8 12.Sf3 (12.Gg2 Wc8 z następnym Gb5) 12...Wb7 13.Sd4 Gc5 14.Sf3 Gc6 15.Hc2 Gf3 16.ef3 Hf3 17.0-0 Wc7 i mimo pionka mniej teoretycy polecają grać tą pozycję czarnymi chociaż nie wiadomo co trzeba czynić po. 18.d4 ed4 19.We1+]
11.He4 Wc8 12.Kf1 Ryzykowne jest 12.Hb7 Hf5 13.Wb1 (13.e4 He6 14.Kf1 Gc5 15.Kg2 0-0 16.b3 Sc2 17.Wb1 Se1+ 18.Kf1 Sd3 19.h3 Hf6 20.f4 Gg1 Z rozstrzygającą inicjatywą czarnych.) 13...Gc5 14.e4 Hg4 15.f3 He6 16.b4 Gb4 17.Gb2 Sc2+ 18.Kf2 0-0 19.Se2 Gd2 0-1 Ksieski-Kruszynski, Warszawa 1981
12...Gd6 13.Kg2 He6 14.b3 f5 15.Hb7 Król w miarę zabezpieczony i dwa pionki więcej. Żyć nie umierać? Nie tak prosto! Trzeba będzie już za chwilę wytłumaczyć się z "obżarstwa".
15...0-0 16.Gb2 Wc7 17.Ha6 Hd5+ 18.Sf3 Sc2 19.Wac1 e4 20.Se1 [Po 20.Sg5 e3+ 21.Sf3 ed2 22.Wcd1 Gb4 czarne mają za pionka świetną pozycję.]
20...Se1+ 21.Whe1 [lub 21.Wce1 e3+ 22.f3 ed2 23.Wd1 Wc2 24.Ga1 We8 i czarne całkowicie panują nad pozycją]
21...e3+ 22.f3 Program Fritz pokazuje tu radosne 22.Kh3.
co raczej nie przyszłoby do głowy "białkowcowi". Po 22...ed2 [słabsze 22...ef2 23.Wf1 f4 24.Wc7 (24.Wf2 He6+ 25.Kg2 Hd5+ 26.Wf3 Wc1 27.Gc1) 24...Hh5+ 25.Kg2 Hd5+ 26.Kh3;] 23.Wc7 de1H (23...Gc7 24.Wd1 f4 25.g4 f3 26.e4) 24.Wg7+ Kh8 25.Wf7+ Kg8 partia zakończyłaby się remisem, choć o ile pamiętam żaden z nas tego nie widział.
22...ed2 23.Wc7 de1S+ 0-1
Po wielu latach przyszło mi grać w mistrzostwach klubu z bardzo uzdolnionym juniorem i w dodatku moim uczniem. Nabierał on już wtedy siły i podobnie jak Andrzej Rosiak pewne struktury w partii angielskiej grał bardzo silnie. Przygotowując się do partii w trakcie przechadzki po korytarzu postanowiłem zagrać wariant, w którym powstaje nieco zwariowana pozycja, tym razem dość świadomie wybierając niewygodne dla partnera ustawienie.
Partia angielska
Tazbir - Świć [A23]
Grand Prix Szach-Mat Tuszyn 19.11.1999
1.c4 e5 2.Sc3 Sf6 3.g3 c6 4.Gg2 d5 5.cd5 cd5 6.Hb3 Sc6 7.Sd5 Sd4 8.Sf6+ Nie wolno 8.Hc4 Sd5 9.Gd5 b5! z przewagą czarnych
8...gf6
Tym razem po latach doszedłem do wniosku, że to posunięcie jest bardziej nieprzyjemne dla białych.
9.Hd1 Hc7 Bagirow uważa to posunięcie za silniejsze od [9...Gf5 10.d3 Wc8 11.Kf1 Sc2 12.Wb1 e4 z silną inicjatywą czarnych, Slekys-Lochte Budapeszt Spring open 1990 co zresztą też nie wygląda źle.]
10.Kf1 Ge6 11.b3 Sc2 12.Wb1 Wc8 13.Gb2 Ga3 14.Ga3 Po 14.Sf3 0-0 15.Se1 Gb2 16.Wb2 Se1 17.He1 Wfd8; 14.Ge4 Gb2 15.Wb2 Sa3 16.d3 f5 17.Gf3 0-0 18.Kg2 e4 19.Gh5 f4 20.Hd2 He5 przewaga czarnych jest oczywista Spesny-Raetsky, Mlada Boleslav 1992; 14.Gc3 Sb4 15.Gb4 Gb4Š 16.Sf3 0-0 17.Se1 Wfd8 18.Sd3 Ga3 19.h3 Wd4 20.Se1 Ha5 21.d3 Wd7! i czarne całkowicie panują nad sytuacją Hodgson - Illescas Cordoba, Wijk aan Zee 1993; 14.Gh3 Gh3+ 15.Sh3 Gb2 16.Wb2 Hc6 17.f3 0-0 z rekompensatą za ofiarowanego pionka, Saines-Kovacevic corr. 1977
14...Sa3 15.Wa1 0-0 16.Sf3 Wfd8 17.Kg1
Białe rozwinęły figury, ale co zrobić z królem?
17...e4 18.Se1 He5 19.h3 Jeśli 19.Wc1 to 19...Hb2 i czarne wygrywają.]
19...f5 20.Kh2 Hb2 Pozycja białych jest beznadziejna.
21.d3 b5 22.f3 e3 Ten pionek paraliżuje grę białych.
23.f4 b4 24.Gf3 Nie ratowało także 24.Wf1 Wc3 25.Wf3 Wdc8 26.d4 Wc1 27.Wc1 Wc1 28.Sd3 Wd1 29.Sb2 Wd2 30.Sd3 We2 31.Sb4 Sc2 32.d5 Se1 33.Wf1 Sg2 34.de6 Sf4+ 35.Kh1 Se6 z wygraną. Nie widać jak białe mogłyby uniknąć tego wariantu.
24...Sc2 25.Sc2 [25.Wc1 Sd4 26.Wa1 Gd5 z wygraną]
25...Wc2 26.Kg1 [26.We1 Wdc8 27.Hb1 Hd4 28.Kh1 Wb2 29.Hd1 Wcc2 30.Wg1 Gd5]
26...Gd5 27.Kg2?
Podstawka, ale pozycja białych była już przegrana.
27...We2+ 0-1
Czyżby zatem wariant ten był tytułową cudowną bronią? Oczywiście , że nie! Białe dysponują przecież bardzo nieprzyjemną odpowiedzią 4.Sf3 . Cała tajemnica to wybór tego systemu przeciwko konkretnym zawodnikom bazujący na znajomości ich silnych i słabych stron.
MF Waldemar Świć
Trener I klasy, MF