Jeszcze o Wikingu
W czasie opracowania materiałów do kolejnego artykułu natknąłem się dwukrotnie na tę samą partię Benta Larsena i doszedłem do wniosku, że to znak, tak więc zapraszam ponownie do spotkania z twórczością tego wspaniałego szachisty. Partia jest równie szalona jak oglądana poprzednio, ale ma swój własny rysunek. Jak i poprzednio Larsen szuka szans na wygraną, ale tym razem robi to wydawałoby się całkowicie wbrew zasadom strategii w tzw. klasycznej, typowej pozycji:
Obrona Nimzowitscha [D37]
Tajmanow - Larsen
Vinkovci 1970
1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 Gb4 4.Hc2 Kiedyś i obecnie bardzo popularny wariant.
4...c5 Obecnie "jazda obowiązkowa" odbywa się po 4...0-0 5.a3 Gc3+ 6.Hc3 b6 ale kontynuacja wybrana przez Larsena jest równorzędna.
5.dc5 0-0 6.Gf4 Gc5 7.Sf3 Sc6 8.e3 d5 9.a3 Ha5 10.Wc1 Obecnie za lepsze uchodzi 10.Wd1
10...Ge7 Do wyrównania prowadzi 10...d4 11.ed4 Sd4 12.Sd4 Gd4 13.Gd3 e5 14.Gd2 Hd8=
11.Ge2 dc4 Ciekawe było 11...Se4!? 12.cd5 Sc3 13.Hc3 Hc3+ 14.Wc3 ed5 15.0-0 Gf6 16.Wb3 h6= Tajmanow - Georgadze ZSRR 1983. Znaczy to, że Tajmanow nie miał nic przeciwko powtórzeniu pozycji uzyskanej przeciwko Larsenowi, ale tym razem Georgadze wykazał, że czarne nie mają żadnych problemów z wyrównaniem.
12.Gc4 Sd5 Późniejsza praktyka wykazała, że można grać z powodzeniem 12...e5 13.Gg3 Gg4 14.0-0 (14.Sd2 Wfc8 15.0-0 a6 16.Sb3 Hd8 17.Ge2 Ge6 = Siegmund-Meyer Niemcy 2000) 18.Wfd1 He8 19.Gf3 e4 20.Ge2 b5 21.Sd4 Sd4 22.Wd4 Gc5 23.Wdd1 b4 24.ab4 Gb4 25.Ge5 Sd7 26.Gd4 f5 27.Ha4 Gf8 28.Sa2 Hf7 29.Wc8 Wc8 30.Wc1 Sc5 Denk-Foessmeier, Austria 1990
13.Gd5 Równa pozycja powstawała po 13.Gg3 Sc3 14.Hc3 Hc3+ 15.Wc3 Gd7 16.0-0 Wfd8 17.Wd1 Ge8= ale Tajmanow zapewne chciał więcej.
13...ed5 14.Hb3
Można było grać 14.0-0 Ge6 15.Wfd1 h6= ale kto nie chciałby zabrać centralnego pionka...
14...g5!? Niebywałej mocy posunięcie! Czarne mają izolowanego pionka w centrum i oczekuje je męczarnia aby uzyskać remis. A tymczasem Larsen walczy o inicjatywę! Po "grzecznym" 14...Wd8 15.Hb5 czarne byłyby pozbawione "tlenu". Teraz rozpoczyna się ostra "walka wręcz" a o to chodziło Larsenowi. Z pewnością znaczenie miał także efekt psychologiczny tego uderzenia. Sytuacja staje się trudna do oceny, nie ma stałych punktów odniesienia dla przemyśleń strategiczych. Trzeba liczyć warianty i wierzyć w swe siły.
15.Gg3 Także 15.Ge5 niczego specjalnego białym nie obiecywało po 15...g4 16.Hd5 Gd8 17.Ha5 Ga5 18.Gf6 gf3 19.gf3 Gc3+ 20.Wc3 We8 21.Wg1+ Kf8 22.Wc5 We6 23.Gg7+ Ke7 24.Wh5 Gd7 25.Wh7 Se5.
15...g4 16.Sd4?! Po 16.Se5 Gf6 17.Sc6 bc6 18.0-0 Ge6 pozycja jest bliska równości. Najlepsze było prawdopodobnie 16.Sd2 d4 17.Sc4 Hf5 18.Se2 de3 19.0-0 z inicjatywą
16...Sd4 17.ed4 Gg5 Idea czarnych to przeciwdziałanie roszadzie lub zyski materialne. Tajmanow decyduje się na oddanie materiału.
18.0-0?! 18.Wd1 We8+ (18...Ha6 Petrosjan) 19.Kf1 Ge6 z przewagą czarnych; 18.Wc2!? We8+ 19.We2 We2+ 20.Ke2 Ge6 (Ciekawe byłoby 20...Gf5; 20...b6; lub 20...Gd7 polecane przez Szaszina ) 21.Wd1=
18...Gc1 19.Wc1 Ge6 20.h3 Białe oddały jakość w zamian za tą pozycję. Czarny król może teraz znaleźć się pod atakiem. Należało jednak szukać ratunku w wariancie 20.Hb7 Hb6 z szansami na remis w końcówce.
20...gh3 21.Ge5
21...f6! 22.Se4 22.Gf4 Kh8-+
22...fe5! Oczywiście nie 22...de4 23.He6+0 Kh8 (23...Kg7 24.Wc7+) 24.Gf6+ Wf6 25.Hf6+ Kg8 26.Wc3+-
23.Hg3+
23...Gg4!! Ta fantastyczna odpowiedź, którą czarne musiały wcześniej przewidzieć narusza harmonię białych figur. Dodajmy ,że czarne przegrywały po 23...Kh8 24.He5+ Kg8 25.He6+ Kh8 (25...Wf7 26.Sg5 Waf8 27.Sf7 Wf7 28.Wc8+ Kg7 29.He5++-) 26.He5+ Kg8 27.Wc3+-
24.Hg4+ Kh8 25.Sg5 Przegrywało także 25.Sc3 e4 26.Hg5 Hc7 27.Hd5 Wae8-+
25...Hd2!-+ 26.Wc7 (26.Wf1 hg2 27.Kg2 h6)
26...Hf2+ 27.Kh2 Hg2+ 28.Hg2 hg2 29.de5 Wac8 30.Wb7 30.Wh7+ Kg8 31.Wb7 Wc2 32.Sh3 (32.e6 Wf1 33.Sh3 Wh1+ 34.Kg3 Wh3+-+) 32...Wf1 33.Sg1 Wf5-+
30...Wc2 31.Sf7+ Kg7! 32.e6 Kf6 33.e7 g1H+! 34.Kg1 Wg8+ 34...Wg8+ 35.Kf1 Kf7-+ 0-1
Partia ta pokazuje, jak konkret ma się do oceny typowej pozycji.
Wiele czynników ma wpływ na ocenę pozycji i najtrudniejsze jest wskazanie dominującego. Ważne jest, aby schemat nie przesłonił nam tej oczywistości, że ostatecznie to konkret decyduje.
MF Waldemar Świć
Trener I klasy, MF